Một số nội dung đáng chú ý về tổ chức, hoạt động của quỹ xã hội, quỹ từ thiện

Mục đích tổ chức, hoạt động của quỹ
Quỹ được tổ chức, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm mục đích hỗ trợ, khuyến khích phát triển văn hóa, giáo dục, y tế, thể dục, thể thao, khoa học, công nghệ, nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường, cộng đồng, từ thiện, nhân đạo. So với nội dung tại Điều 3 Nghị định 93/2019/NĐ-CP có bổ sung thêm lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, bảo vệ tài nguyên và môi trường.
Điều kiện đặt tên của quỹ xã hội, quỹ từ thiện
Nghị định 136/2024/NĐ-CP quy định tên của quỹ cần đáp ứng các điều kiện: Quỹ phải có tên bằng tiếng Việt, có thể được dịch ra tiếng nước ngoài, phù hợp với tôn chỉ, mục đích, phạm vi, lĩnh vực hoạt động chính của quỹ; Tên gọi không trùng lặp/gây nhầm lẫn với tên của quỹ khác đã được đăng ký hợp pháp trước đó; Không vi phạm truyền thống - Không gắn với tên riêng của anh hùng dân tộc, danh nhân văn hóa, lãnh đạo và nguyên lãnh đạo Đảng, Nhà nước, các chức sắc tổ chức tôn giáo, tín ngưỡng, các sáng lập viên thành lập quỹ, thành viên Hội đồng quản lý quỹ và người có quan hệ gia đình với sáng lập viên, thành viên Hội đồng quản lý quỹ; Không gây hiểu nhầm, dẫn đến mâu thuẫn, nguy cơ xung đột quan điểm, lợi ích giữa các tín ngưỡng, tổ chức tôn giáo, cộng đồng các dân tộc tại Việt Nam. Đồng thời, tên gọi không trái với quy định tại các điều ước, thỏa thuận, hiệp định, công ước quốc tế mà Việt Nam tham gia hoặc là thành viên; không ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia của Việt Nam.
Định mức chi hoạt động quản lý quỹ
Về định mức chi hoạt động quản lý quỹ, theo Nghị định số 93/2019/NĐ-CP quy định Hội đồng quản lý quỹ quy định cụ thể tỷ lệ chi cho hoạt động quản lý quỹ, không quá 5% tổng thu hàng năm của quỹ (không bao gồm các khoản: Tài trợ bằng hiện vật, tài trợ của Nhà nước để thực hiện các dịch vụ công, đề tài nghiên cứu khoa học, các chương trình mục tiêu, đề án do Nhà nước đặt hàng và các khoản tài trợ có số tiền, địa chỉ của người nhận). Trường hợp nhu cầu chi thực tế cho hoạt động quản lý quỹ vượt quá 5% tổng thu hằng năm của quỹ thì Hội đồng quản lý quỹ quy định mức chi nhưng tối đa không vượt quá 10% tổng thu hàng năm của quỹ. Trường hợp chi phí quản lý của quỹ đến cuối năm không sử dụng hết được chuyển sang năm sau tiếp tục sử dụng theo quy định.
Nghị định số 136/2024/NĐ-CP sửa đổi quy định về định mức chi hoạt động quản lý quỹ như sau:
Hội đồng quản lý quỹ quy định cụ thể tỷ lệ chi cho hoạt động quản lý quỹ từ nguồn tài sản, tài chính của quỹ nhưng không quá 10% tổng chi trong năm của quỹ để tài trợ, hỗ trợ cho các chương trình, các đề án theo điều lệ quỹ và quy định pháp luật (không bao gồm các khoản: Tài trợ bằng hiện vật, tài trợ của Nhà nước để thực hiện các dịch vụ công, đề tài nghiên cứu khoa học, các chương trình mục tiêu, đề án do Nhà nước đặt hàng và các khoản tài trợ có số tiền, địa chỉ của người nhận). Trường hợp chi phí quản lý của quỹ đến cuối năm không sử dụng hết được chuyển sang năm sau tiếp tục sử dụng theo quy định.
Lợi dụng danh nghĩa quỹ từ thiện để hoạt động trái pháp luật có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự
Nghị định 136/2024/NĐ-CP bổ sung quy định về xử lý vi phạm. Theo đó, người nào vi phạm về việc thành lập quỹ, lợi dụng danh nghĩa quỹ để tổ chức, hoạt động trái pháp luật; lợi dụng chức vụ, quyền hạn để thành lập quỹ và quản lý tổ chức, hoạt động của quỹ trái với quy định thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật, xử phạt vi phạm hành chính hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật; trường hợp gây thiệt hại về vật chất thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
Điều kiện mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ
Điều kiện mở rộng phạm vi hoạt động của quỹ: Không làm thay đổi về tôn chỉ, mục đích, lĩnh vực hoạt động chính của quỹ; Đảm bảo các điều kiện về tên; tài sản, tài chính; sáng lập viên theo quy định tại Nghị định này.
Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp huyện
Ngoài việc quy định rõ trách nhiệm của các cơ quan cấp bộ, cấp tỉnh thì Nghị định bổ sung quy định về trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp huyện, bao gồm: Quản lý, thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật về quỹ và điều lệ quỹ hoạt động trong phạm vi huyện, xã; Kiểm tra hoạt động tài chính, tài sản, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý các vi phạm về tài sản, tài chính, kế toán đối với quỹ hoạt động trong phạm vi huyện, xã; Khen thưởng hoặc đề nghị cấp có thẩm quyền khen thưởng quỹ, tổ chức, cá nhân có thành tích theo quy định của pháp luật; Giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm liên quan đến quyết định hành chính và hoạt động công vụ của cán bộ, công chức ở các tổ chức thuộc Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã theo quy định của pháp luật; Hàng năm, tổng hợp, báo cáo Ủy ban nhân dân cấp tỉnh về tình hình tổ chức, hoạt động và quản lý quỹ hoạt động trong phạm vi huyện, xã; Cập nhật cơ sở dữ liệu quỹ theo phân cấp quản lý và phối hợp trong xây dựng, vận hành, quản lý cơ sở dữ liệu về quỹ hoạt động phạm vi huyện, xã; Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện thực hiện thẩm quyền theo quy định tại khoản 3 Điều 18 Nghị định này; Thực hiện các nhiệm vụ khác theo quy định của pháp luật.
Nghị định 136/2024/NĐ-CP có hiệu lực từ ngày 10/12/2024./.