Mở rộng thẩm quyền cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh trong đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật

Nhằm thể chế hóa kịp thời, đầy đủ chủ trương, đường lối của Đảng và pháp luật của Nhà nước về tăng cường hiệu quả thi hành pháp luật, kỷ luật, kỷ cương, công khai, minh bạch, vì nhân dân phục vụ; xây dựng môi trường pháp lý thuận lợi, lành mạnh cho người dân trong bối cảnh mới về sắp xếp, tinh gọn bộ máy, Bộ Tư pháp đã xây dựng dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật. Dự thảo Quyết định được xây dựng trên cơ sở tổng kết thực tiễn và rà soát, đánh giá các quy định của Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg ngày 22/7/2021 của Thủ tướng Chính phủ về công nhận xã, phường, thị trấn đạt chuẩn tiếp cận pháp luật. Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ quy định về xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật có những điểm mới cơ bản như sau:

Tiêu chí tiếp cận pháp luật được quy định theo hướng tinh gọn, định lượng, tránh trùng lắp
Theo Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg, tiêu chí tiếp cận pháp luật với 05 tiêu chí (20 chỉ tiêu) bao quát, phạm vi rộng, nhiều lĩnh vực. Qua rà soát, hiện nay có nhiều tiêu chí đánh giá chính quyền cấp xã như: tiêu chuẩn “xã, phường, thị trấn tiêu biểu”; tiêu chí xã đạt chuẩn “an toàn, an ninh trật tự”; tiêu chí đánh giá về cải cách hành chính; tiêu chí xét, công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao… Trong các tiêu chí, tiêu chuẩn đánh giá chính quyền cấp xã này quy định cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật là tiêu chí thành phần và đồng thời quy định các chỉ tiêu thuộc tiêu chí tiếp cận pháp luật là tiêu chí thành phần. Việc thực hiện đánh giá cùng lúc nhiều bộ tiêu chí có nội dung trùng lắp, quá tải về tiêu chí đánh giá cấp xã dẫn đến hình thức, chất lượng không cao, gây lãng phí nguồn lực. Một số tiêu chí tiếp cận pháp luật có phạm vi tương đối rộng với nhiều chỉ tiêu, nội dung liên quan đến nhiều ngành, khó kiểm chứng tính xác thực[1], có nội hàm chưa rõ ràng, chung chung, khó định lượng, khó kiểm chứng[2], chưa thực sự phù hợp với nhu cầu và điều kiện thực tế của địa phương[3] hoặc không còn phù hợp với các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành[4].

Để khắc phục những bất cập nêu trên, tại dự thảo Quyết định đã quy định tiêu chí tiếp cận pháp luật theo hướng tinh gọn gồm 03 tiêu chí và 13 chỉ tiêu thành phần, tập trung vào những lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của ngành tư pháp (ban hành văn bản quy phạm pháp luật; tiếp cận thông tin, phổ biến, giáo dục pháp luật; hòa giải ở cơ sở). Các chỉ tiêu tiếp cận pháp luật được quy định theo hướng định lượng tối đa, loại bỏ các chỉ tiêu còn chung chung, định tính, khó kiểm chứng. Đồng thời giao cho Bộ Tư pháp quy định cụ thể về nội dung, mức độ đạt chuẩn các tiêu chí, chỉ tiêu tiếp cận pháp luật.

Thẩm quyền, trình tự, thủ tục đánh giá, công nhận xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật được quy định cho mô hình chính quyền địa phương 02 cấp

Thẩm quyền đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật được quy định cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Trình tự, thủ tục đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật cũng được sửa đổi theo hướng đơn giản, phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025. Theo đó, Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức tự đánh giá; Sở Tư pháp tổ chức thẩm định hồ sơ đề nghị công nhận và báo cáo, trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, ra quyết định công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật.

Tăng cường phân cấp cho địa phương

Thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp cho địa phương, đồng thời bảo đảm các tiêu chí tiếp cận pháp luật sát với điều kiện thực tiễn của từng địa phương và tạo sự linh hoạt trong việc tổ chức đánh giá, tạo thuận lợi cho việc sử dụng kết quả đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật trong đánh giá các tiêu chí đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, đô thị văn minh và “xã, phường, thị trấn tiêu biểu”, dự thảo Quyết định phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hướng dẫn thời gian, quy trình tổ chức đánh giá, thẩm định và tài liệu kiểm chứng phục vụ đánh giá các tiêu chí tiếp cận pháp luật; tổ chức thực hiện đánh giá sự hài lòng của người dân về hiệu quả xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật.

Tại cuộc họp thẩm định dự thảo Quyết định, bà Phạm Thị Thanh Hương, Phó Giám đốc Sở Tư pháp thành phố Hà Nội đề xuất cần mở rộng thẩm quyền cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể quy định một số chỉ tiêu tiếp cận pháp luật ngoài các chỉ tiêu đã được quy định tại Quyết định của Thủ tướng Chính phủ để phù hợp với đặc thù và nhu cầu quản lý nhà nước của địa phương.
 
Trên cơ sở ý kiến của Hội đồng thẩm định, Bộ Tư pháp đang khẩn trương hoàn thiện hồ sơ dự thảo Quyết định về xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật để trình Thủ tướng Chính phủ ký ban hành./.
 

---