Tổ chức của Viện kiểm soát nhân dân được sắp xếp, tinh gọn bảo đảm phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp

1. Hệ thống Viện kiểm sát nhân dân được sửa đổi từ 04 cấp thành 03 cấp
Nhằm đáp ứng yêu cầu về sắp xếp, tinh gọn bộ máy cơ quan nhà nước bảo đảm việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 02 cấp hiệu quả, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân quy định hệ thống Viện kiểm sát nhân dân hiện nay được tổ chức theo 03 cấp, bao gồm tối cao; tỉnh, thành phố; khu vực.
Trên cơ sở đó, các quy định có liên quan đến nguyên tắc tổ chức và hoạt động của Viện kiểm sát nhân dân, Ủy ban kiểm sát Viện kiểm sát nhân dân cấp tỉnh, nhiệm vụ, quyền hạn của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân các cấp, việc thành lập, giải thể Viện kiểm sát nhân dân… được rà soát, điều chỉnh, bổ sung phù hợp với việc sắp xếp tổ chức bộ máy khi không còn Viện kiểm sát nhân dân cấp cao.
2. Bổ sung thẩm quyền xử lý vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở tố tụng của Viện kiểm sát nhân dân
Để bảo đảm thống nhất và phù hợp với thẩm quyền của Viện kiểm sát nhân dân trong Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật xử lý vi phạm hành chính và Pháp lệnh sửa đổi, bổ sung một số điều của Pháp lệnh về xử phạt vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở hoạt động tố tụng số 02/2022/UBTVQH15 của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Luật đã bổ sung thẩm quyền cho Viện kiểm sát nhân dân trong xử lý hành vi vi phạm hành chính đối với hành vi cản trở tố tụng của Viện kiểm sát nhân dân.
3. Quy định chặt chẽ về biên chế
Luật quy định cụ thể tổng biên chế, số lượng và cơ cấu tỷ lệ ngạch Kiểm sát viên, Điều tra viên của Viện kiểm sát nhân dân. Theo đó, tổng biên chế của Viện kiểm sát nhân dân do Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao đề nghị cấp có thẩm quyền quyết định. Số lượng Kiểm sát viên, cơ cấu tỷ lệ các ngạch Kiểm sát viên tại mỗi cấp Viện kiểm sát nhân dân; số lượng Điều tra viên, cơ cấu tỷ lệ các ngạch Điều tra viên của Viện kiểm sát nhân dân tối cao do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao sau khi có ý kiến của Chính phủ. Riêng đối với Viện kiểm sát quân sự, số lượng Kiểm sát viên, cơ cấu tỷ lệ các ngạch Kiểm sát viên tại mỗi cấp; số lượng Điều tra viên, cơ cấu tỷ lệ các ngạch Điều tra viên của Viện kiểm sát quân sự trung ương do Ủy ban Thường vụ Quốc hội quyết định theo đề nghị của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao sau khi thống nhất với Bộ trưởng Bộ Quốc phòng.
Tăng số lượng Kiểm sát viên Viện kiểm sát nhân dân tối cao từ 19 lên 27 người (tăng 8 người) để bảo đảm nguồn nhân lực thực hiện nhiệm vụ công tố, kiểm sát xét xử đối với hoạt động của Hội đồng Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao.
4. Sửa đổi, bổ sung một số quy định về chức danh kiểm sát viên và các chức danh khác
Luật đã bổ sung quy định về các nhiệm vụ, quyền khác của Kiểm sát viên ngoài nhiệm vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát hoạt động tư pháp. Kiểm sát viên chỉ thi khi bổ nhiệm Kiểm sát viên lần đầu, sau đó xét nâng ngạch để bảo đảm phù hợp với việc đổi mới ngạch công chức theo Luật Cán bộ, công chức và thống nhất với Luật Tổ chức Tòa án nhân dân. Luật cũng đã bổ sung quy định cụ thể các điều kiện bổ nhiệm vào ngạch.
Nhằm bảo đảm sự chủ động trong công tác cán bộ thuộc thẩm quyền của Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao và thực tiễn hiện nay, Luật đã bổ sung quy định về chuyển đổi giữa ngạch Kiểm sát viên và ngạch Điều tra viên với những yêu cầu có tính nguyên tắc khi chuyển đổi giữa ngạch Kiểm sát viên và các ngạch Điều tra viên làm căn cứ để Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao quy định chi tiết thi hành. Đồng thời bổ sung quy định về bổ nhiệm các ngạch Kiểm sát viên trong trường hợp đặc biệt, theo đó, bỏ quy định tiêu chuẩn “đã được đào tạo về nghiệp vụ kiểm sát” và “có thời gian làm công tác thực tiễn” để bảo đảm tính linh hoạt, đáp ứng yêu cầu với thực tiễn triển khai.
Ngoài ra, Luật còn bổ sung quy định về chức danh Cán bộ điều tra, Giám định viên kỹ thuật hình sự để bảo đảm phù hợp với Luật Tổ chức cơ quan điều tra hình sự và Luật Giám định tư pháp. Các quy định về trang phục, phù hiệu, cấp hiệu và giấy chứng minh cho Kiểm sát viên, Điều tra viên, Kiểm tra viên, Cán bộ điều tra cũng được chuẩn hóa. Ủy ban Thường vụ Quốc hội quy định chế độ cấp phát và sử dụng trang phục. Viện trưởng Viện kiểm sát nhân dân tối cao quy định chi tiết về hình thức, chất liệu, màu sắc trang phục và việc cấp phát, quản lý giấy chứng minh...
Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Tổ chức Viện kiểm sát nhân dân đã tạo sơ sở pháp lý đầy đủ hơn để xây dựng dựng ngành Kiểm sát ngày càng vững mạnh, chuyên nghiệp, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả trong giai đoạn mới; góp phần quan trọng vào nhiệm vụ thực hành quyền công tố và kiểm sát các hoạt động tư pháp./. 

Trần Phượng
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý