Một số điểm mới của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 Luật về quân sự, quốc phòng

1. Bổ sung Ủy ban nhân dân cấp xã có thẩm quyền ban bố lệnh giới nghiêm tại một hoặc một số khu vực trên địa bàn quản lý
Theo Luật Quốc phòng năm 2018, thẩm quyền ban bố lệnh giới nghiêm thuộc về Thủ tướng Chính phủ (ban bố lệnh giới nghiêm tại một hoặc một số địa phương cấp tỉnh), Ủy ban nhân dân cấp tỉnh (ban bố lệnh giới nghiêm tại một hoặc một số địa phương cấp huyện), Ủy ban nhân dân cấp huyện (ban bố lệnh giới nghiêm tại một hoặc một số địa phương cấp xã), Ủy ban nhân dân đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt (ban bố lệnh giới nghiêm tại một hoặc một số khu vực trên địa bàn).
Việc Luật sửa đổi, bổ sung thẩm quyền của Ủy ban nhân dân cấp xã ban bố lệnh giới nghiêm tại một hoặc một số khu vực trên địa bàn quản lý nhằm tạo chủ động và nâng cao trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc bảo đảm, giữ gìn an ninh chính trị, trật tự, an toàn xã hội trên địa bàn, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, không còn cấp huyện, Luật đã sửa đổi, bổ sung “Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban bố lệnh giới thiệu tại một hoặc một số địa phương cấp xã”, “Ủy ban nhân dân cấp xã ban bố lệnh giới thiệu tại một hoặc một số khu vực trên địa bàn quản lý”.
Ngoài ra, một số nội dung của Luật Quốc phòng cũng được sửa đổi, bổ sung như xác định xây dựng phòng thủ khu vực, xây dựng cấp xã làm nền tảng để bảo vệ địa phương.
2. Bỏ một số chức danh trong lực lượng quân đội nhân dân để phù hợp chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy, chính quyền địa phương 02 cấp
          Theo đó, Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam năm 2024 theo hướng bỏ một số chức danh như Chỉ huy trưởng, Chính ủy Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng cấp tỉnh, Phó Chỉ huy trưởng, Phó Chính ủy Bộ chỉ huy Bộ đội Biên phòng cấp tỉnh và các chức danh của Ban chỉ huy quân sự cấp huyện.  Bổ sung trách nhiệm Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định gọi đào tạo sĩ quan dự bị đối với cán bộ, công chức, hạ sĩ quan dự bị cư trú tại địa phương. Đồng thời bỏ trách nhiệm Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện quyết định gọi sĩ quan dự bị vào phục vụ tại ngũ thời chiến, huấn luyện, kiểm tra sẵn sàng động viên, sẵn sàng chiến đấu đối với sĩ quan dự bị giữ chức vụ từ chỉ huy Tiểu đoàn và tương đương trở xuống, sĩ quan dự bị có cấp bậc quân hàm Trung tá trở xuống
          3. Thẩm quyền giải ngạch đối với quân nhân chuyên nghiệp dự bị
          Theo quy định của Luật Quân nhân chuyên nghiệp, công nhân và viên chức quốc phòng, Quân nhân chuyên nghiệp dự bị là công dân Việt Nam có trình độ chuyên môn kỹ thuật, nghiệp vụ đã đăng ký phục vụ trong ngạch dự bị của Quân đội nhân dân. Hạn tuổi cao nhất phục vụ trong ngạch dự bị của quân nhân chuyên nghiệp là 54 tuổi đối với cấp úy quân nhân chuyên nghiệp; 56 tuổi đối với Thiếu tá, Trung tá quân nhân chuyên nghiệp; 58 tuổi đối với Thượng tá quân nhân chuyên nghiệp.
          Theo đó, quân nhân chuyên nghiệp dự bị hết hạn tuổi quy định hoặc không con đủ sức khỏe phục vụ trong ngạch dự bị thì được giải ngạch theo quyết định của Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự huyện. Tuy nhiên, để phù hợp với mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, quy định này được sửa đổi theo hướng chuyển thẩm quyền sang cho Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy phòng thủ khu vực.
          4. Bổ sung thẩm quyền cho cấp xã trong thực hiện một số nhiệm vụ liên quan đến nghĩa vụ quân sự khi không còn cấp huyện
          Luật đã sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số quy định của Luật Nghĩa vụ quân sự liên quan đến chính quyền địa phương 02 cấp. Cụ thể là chuyển thẩm quyền từ cấp huyện về cấp xã đối với việc kiểm tra sức khỏe hạ sĩ quan, binh sĩ dự bị; quyết định gọi từng công dân; đăng ký nghĩa vụ quân sự lần đầu, sơ tuyển và khám sức khỏe, gọi nhập ngũ và thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân. Chuyển thẩm quyền từ Ban chỉ huy cấp huyện về Ban chỉ huy phòng thủ khu vực quyết định đưa ra khỏi danh sách đăng ký, giải ngạch và tổ chức lễ giao quân, tiếp nhận bàn giao hạ sĩ quan, binh sĩ hoàn thành nghĩa vụ.
          Bên cạnh đó, sửa đổi và chuyển thẩm quyền từ cấp huyện lên cấp tỉnh trong thành lập Hội đồng khám sức khỏe nghĩa vụ quân sự; quyết định danh sách công dân gọi nhập ngũ, thực hiện nghĩa vụ tham gia Công an nhân dân, tạm hoãn, miễn gọi nhập ngũ; công nhận công dân hoàn thành nghĩa vụ quân sự; bàn giao quân cho các đơn vị.
5. Bổ sung quy định về xây dựng phòng thủ khu vực biên giới
Luật đã sửa đổi, bổ sung quy định của Luật Biên phòng Việt Nam trong đó bổ sung việc xây dựng phòng thủ khu vực biên giới. Đồng thời quy định Ban chỉ huy Bộ đội Biên phòng quyết định hạn chế hoặc tạm dừng hoạt động trong khu vực biên giới thuộc phạm vi quản lý hoặc đề nghị Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quyết định tiếp tục hạn chế hoặc tạm dừng.
6. Sửa đổi, bổ sung trách nhiệm liên quan đến phòng không nhân dân
          Một số quy định của Luật Phòng không nhân dân được sửa đổi, bổ sung, như chuyển trách nhiệm từ Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp huyện sang Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy phòng thủ khu vực trong chỉ đạo, thực hiện các nhiệm vụ về phòng không nhân dân; bổ sung nhiệm vụ Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy phòng thủ khu vực, Chỉ huy trưởng Ban chỉ huy quân sự cấp xã trong chế áp, tạm giữ tàu bay không người lái, phương tiện bay khác trên địa bàn quản lý.
          7. Bổ sung nhiệm vụ cho cấp tỉnh về đăng ký phương tiện thủy nội địa, phương tiện giao thông cơ giới đường bộ
          Nhiệm vụ này được Luật Lực lượng dự bị động viên giao cho cấp huyện. Trong bối cảnh thực hiện chính quyền địa phương 02 cấp, Luật đã sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số quy định của Luật Lực lượng dự bị động viên. Cụ thể là chuyển đăng ký phương tiện thủy nội địa, phương tiện giao thông cơ giới đường bộ từ cấp huyện lên cấp tỉnh. Bên cạnh đó, nhiệm vụ trước đây của Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện về tập trung, vận chuyển, giao nhận lực lượng dự bị động viên được chuyển cho Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.
8. Ngoài ra, Luật đã sửa đổi, bổ sung một số quy định của Luật Phòng thủ dân sự, Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự, Luật Dân quân tự vấn, Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh.
 Sửa đổi, bổ sung quy định của Luật Phòng thủ dân sự: Chuyển thẩm quyền cấp huyện xuống cấp xã trong áp dụng, chỉ huy lực lượng trong phòng thủ dân sự; bổ sung nhiệm vụ của Ban chỉ huy phòng thủ dân sự khu vực trong tham mưu cho Ban chỉ huy phòng thủ dân sự cấp tỉnh chỉ đạo Ban chỉ huy phòng thủ dân sự cấp xã trong tổ chức, chỉ đạo, điều hành về phòng thủ dân sự trên địa bàn quản lý.
          Sửa đổi, bổ sung quy định của Luật Quản lý, bảo vệ công trình quốc phòng và khu quân sự liên quan: Bổ sung Khu quân sự loại B gồm các trường bắn, thao trường huấn luyện cấp lữ đoàn; quy định bán kính an toàn kho đạn của đơn vị cấp tiểu đoàn và tương đương trở xuống.
          Sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số quy định của Luật Dân quân tự vệ: Chuyển thẩm quyền Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp huyện về Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp xã trong quyết định kéo dài độ tuổi, thời hạn thực hiện, đăng ký, tạm hoãn, thôi, hoàn thành thực hiện nghĩa vụ tham gia Dân quân tự vệ trước thời hạn, đưa ra khỏi danh sách, quản lý Dân quân tự vệ; bổ sung trung đội Dân quân phòng không, pháo binh trong tổ chức Dân quân tự vệ.
          Sửa đổi, bổ sung, bãi bỏ một số quy định của của Luật Giáo dục quốc phòng và an ninh: Xác định đối tượng được bồi dưỡng kiến thức quốc phòng và an ninh là trưởng thôn, làng, ấp, bản, buôn, phum, sóc, tổ dân phố; trưởng các đoàn thể ở thôn; bỏ Báo cáo viên là lãnh đạo cấp huyện; lãnh đạo ban thuộc cấp huyện; sửa đổi một số nội dung để phù hợp với hệ thống bộ máy chính quyền mới./.