Những điểm mới cơ bản của Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg ngày 04/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ quy định về xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật

Tiêu chí tiếp cận pháp luật được quy định theo hướng tinh gọn, định lượng, không trùng lắp với những bộ tiêu chí, tiêu chuẩn khác

Qua rà soát, hiện nay có nhiều tiêu chí đánh giá chính quyền cấp xã như: tiêu chuẩn “xã, phường, thị trấn tiêu biểu”; tiêu chí xã đạt chuẩn “an toàn, an ninh trật tự”; tiêu chí đánh giá về cải cách hành chính; tiêu chí xét, công nhận xã đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao… Trong các tiêu chí, tiêu chuẩn đánh giá chính quyền cấp xã này quy định cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật là tiêu chí thành phần và đồng thời quy định các chỉ tiêu thuộc tiêu chí tiếp cận pháp luật là tiêu chí thành phần. Việc thực hiện đánh giá cùng lúc nhiều bộ tiêu chí có nội dung trùng lắp, quá tải về tiêu chí đánh giá cấp xã dẫn đến hình thức, chất lượng không cao, gây lãng phí nguồn lực. Một số tiêu chí tiếp cận pháp luật theo Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg có phạm vi tương đối rộng với nhiều chỉ tiêu, nội dung liên quan đến nhiều ngành, khó kiểm chứng tính xác thực[1], có nội hàm chưa rõ ràng, chung chung, khó định lượng, khó kiểm chứng[2], chưa thực sự phù hợp với nhu cầu và điều kiện thực tế của địa phương[3] hoặc không còn phù hợp với các văn bản quy phạm pháp luật mới được ban hành[4].

Để khắc phục những bất cập nêu trên, Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg quy định tiêu chí tiếp cận pháp luật theo hướng tinh gọn gồm 03 tiêu chí và 14 chỉ tiêu thành phần, tập trung vào những lĩnh vực thuộc phạm vi quản lý của ngành tư pháp (Tiêu chí 01: Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; Tiêu chí 2: Tiếp cận thông tin, phổ biến, giáo dục pháp luật và Tiêu chí 03: Hòa giải ở cơ sở).

 Các chỉ tiêu tiếp cận pháp luật được quy định theo hướng định lượng tối đa, loại bỏ các chỉ tiêu còn chung chung, định tính, khó kiểm chứng. Trong đó có 13 chỉ tiêu được hoàn thiện, sửa đổi từ các chỉ tiêu đã được quy định tại Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg; bổ sung mới 01 chỉ tiêu về “Thực hiện tự kiểm tra văn bản quy phạm pháp luật của Hội đồng nhân dân, Ủy ban nhân dân cấp xã theo quy định của pháp luật về ban hành văn bản quy phạm pháp luật” (chỉ tiêu 3 Tiêu chí 1) và lược bỏ 11 chỉ tiêu của Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg gồm: Chỉ tiêu 2 Tiêu chí 1 về ban hành đúng quy định pháp luật các văn bản hành chính có nội dung liên quan trực tiếp đến quyền, lợi ích của tổ chức, cá nhân do có nội hàm rộng, chưa rõ ràng, khó kiểm chứng và 09 chỉ tiêu không thuộc lĩnh vực quản lý của ngành Tư pháp và trùng lắp về nội dung các tiêu chí đánh giá chính quyền cấp xã do các ngành khác quản lý gồm toàn bộ 05 chỉ tiêu của Tiêu chí 4 về thực hiện dân chủ ở xã, phường thị trấn[5] và 04 chỉ tiêu của Tiêu chí 5 về tổ chức tiếp công dân, giải quyết kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo, thủ tục hành chính; bảo đảm an ninh quốc gia, trật tự, an toàn xã hội[6].

Sửa đổi quy định về điều kiện công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật

Điều kiện công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận theo hướng không quy định điểm số đối với từng chỉ tiêu, bỏ điều kiện “Trong năm đánh giá, không có cán bộ, công chức là người đứng đầu cấp ủy, chính quyền xã, phường, thị trấn (sau đây gọi chung là cấp xã) bị xử lý kỷ luật hành chính do vi phạm pháp luật trong thi hành công vụ hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự”. Theo đó, khoản 1 Điều 5 Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg quy định cấp xã được công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật khi đạt đủ các tiêu chí, chỉ tiêu quy định tại Điều 4 của Quyết định này. Đồng thời giao cho Bộ Tư pháp quy định cụ thể về nội dung, mức độ đạt chuẩn các tiêu chí, chỉ tiêu tiếp cận pháp luật.

Thẩm quyền, trình tự, thủ tục đánh giá, công nhận xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật được quy định cho mô hình chính quyền địa phương 02 cấp

Trình tự, thủ tục đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật cũng được sửa đổi theo hướng đơn giản, phù hợp với Luật Tổ chức chính quyền địa phương năm 2025. Theo đó, Ủy ban nhân dân cấp xã tổ chức tự đánh giá; Sở Tư pháp tổ chức thẩm định hồ sơ đề nghị công nhận và báo cáo, trình Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh xem xét, ra quyết định công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật. Bỏ quy định về Hội đồng đánh giá chuẩn tiếp cận pháp luật cấp huyện, do không còn đơn vị hành chính cấp huyện.

Linh hoạt về thời gian đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn TCPL

Nhằm tạo sự linh hoạt trong việc tổ chức đánh giá, tạo thuận lợi cho việc sử dụng kết quả đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật trong đánh giá các tiêu chí đạt chuẩn nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, đô thị văn minh và “xã, phường, thị trấn tiêu biểu”, Điều 6 Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg chỉ quy định UBND cấp xã phải gửi hồ sơ đề nghị công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật lên Sơ Tư pháp trước ngày 25/11 năm đánh giá. UBND cấp tỉnh quy định thời gian lấy số liệu, thời gian tổ chức đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật (UBND cấp tỉnh có thể yêu cầu cấp xã triển khai tổ chức đánh giá và nộp hồ sơ sớm hơn thời hạn 25/11).

Tăng cường phân cấp cho địa phương quyết định

Thực hiện chủ trương đẩy mạnh phân cấp cho địa phương, Khoản 4 Điều 7 Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg phân cấp cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh hướng dẫn các nội dung sau:

- Hướng dẫn thời gian lấy số liệu, thời gian tổ chức đánh giá, công nhận, hình thức thẩm định hồ sơ đề nghị công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật và tài liệu chứng minh mức độ đạt các tiêu chí, chỉ tiêu tiếp cận pháp luật;

- Chỉ đạo xây dựng và ban hành quy trình nội bộ, quy trình điện tử để thực hiện thủ tục đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật.

Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg có hiệu lực từ ngày 01/01/2026 và thay thế Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg. Hiện nay, Bộ Tư pháp đang khẩn trương xây dựng, ban hành Thông tư của Bộ trưởng Bộ Tư pháp hướng dẫn thi hành Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg và Kế hoạch để triển khai Quyết định này./.

Nguyễn Thị Tâm
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp

 
 

---