Khi “phản ứng nhanh” trở thành chìa khóa bảo đảm công lý cho người yếu thế: Bước tiến hướng tới nền tư pháp nhân văn, hiện đại

Hoạt động tập huấn nằm trong khuôn khổ Dự án “Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế” do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ từ nguồn hỗ trợ của Quỹ Phát triển xã hội Nhật Bản (JSDF), do Bộ Tư pháp là cơ quan chủ quản, triển khai giai đoạn 2022 – 2026.

Hội nghị có sự tham dự của bà Phan Thị Thu Hà – Trưởng phòng Quản lý Trợ giúp pháp lý, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý; cùng 60 đại biểu gồm đại diện Ngân hàng Thế giới, Ban Quản lý Dự án chuyên trách – Bộ Tư pháp, Công an tỉnh Thái Nguyên, cùng lãnh đạo, trợ giúp viên pháp lý, luật sư ký hợp đồng TGPL, điều tra viên, chuyên viên pháp lý của các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ, Phú Thọ, Lào Cai, Tuyên Quang, Thanh Hóa, Nghệ An, Gia Lai, Khánh Hòa, Lâm Đồng...
 
Phát biểu khai mạc Hội nghị, bà Phan Thị Thu Hà – Trưởng phòng Quản lý Trợ giúp pháp lý, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) cho hay, cơ chế phối hợp, phản ứng nhanh trong trợ giúp pháp lý đã được hình thành từ năm 2007. Với tinh thần đặt lợi ích của người được TGPL làm trung tâm, các cơ quan chức năng đang không ngừng nâng cao chất lượng trợ giúp pháp lý để bảo đảm bảo vệ tốt nhất quyền, lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý.

Trong đó, việc ban hành Thông tư liên tịch số 10/2018/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-TANDTC-VKSNDTC và Chương trình phối hợp số 5789/CTPH-BTP-BCA năm 2023 về trực trợ giúp pháp lý trong điều tra hình sự đánh dấu lần đầu tiên có trợ giúp pháp lý 24/24 giờ được triển khai trên toàn quốc từ cơ quan điều tra, cơ sở giam giữ đến công an cấp xã, nhằm bảo đảm cho người dân thuộc diện trợ giúp pháp lý được tiếp cận sớm, sử dụng kịp thời dịch vụ pháp lý miễn phí. Các hoạt động trên góp phần nâng cao chất lượng điều tra, bảo đảm quyền con người, quyền công dân và tính khách quan của hoạt động tố tụng, bà Hà chia sẻ.

Bồi dưỡng kỹ năng phối hợp, phản ứng nhanh trong thực tiễn

Tại hội nghị, bà Phan Thị Thu Trang, Phó Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước thành phố Hà Nội đã trực tiếp trình bày, giới thiệu tài liệu tập huấn về cơ chế phối hợp, phản ứng nhanh giữa các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và các cơ quan tiến hành tố tụng, cơ quan điều tra, cơ sở giam giữ, công an cấp xã.

Nội dung tập huấn tập trung vào việc chuẩn hóa quy trình hướng dẫn, thông báo, tiếp nhận và xử lý yêu cầu trợ giúp pháp lý, giúp học viên nắm vững kỹ năng phối hợp liên ngành và nâng cao hiệu quả phản ứng nhanh trong thực tiễn.

Thông qua chương trình, các đại biểu được cập nhật những điểm mới của pháp luật hiện hành, đồng thời thực hành tình huống cụ thể trong hoạt động tố tụng và hỗ trợ người dân yếu thế tiếp cận dịch vụ pháp lý miễn phí một cách kịp thời, hiệu quả.

Nhiều học viên được hướng dẫn thực hành mô hình trực trợ giúp pháp lý 24/24 giờ trong điều tra hình sự, chia sẻ những khó khăn, vướng mắc trong quá trình phối hợp giữa Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, cơ quan điều tra, cơ sở giam giữ và công an cấp xã.

Bên cạnh đó, nội dung thảo luận tập trung vào bài học kinh nghiệm trong vận hành cơ chế phản ứng nhanh, đảm bảo người dân được tiếp cận sớm trợ giúp pháp lý miễn phí, góp phần bảo đảm khách quan, đúng pháp luật trong hoạt động tố tụng.

Hội nghị cũng ghi nhận nhiều ý kiến đóng góp thực tiễn từ các địa phương về quy trình phối hợp phản ứng nhanh, trực trợ giúp pháp lý tại cơ sở, cùng các đề xuất nhằm tăng cường tính kịp thời và chuyên nghiệp trong hỗ trợ pháp lý cho người dân.

Các đại biểu đánh giá cao việc tổ chức tập huấn chuyên sâu, coi đây là bước chuẩn hóa quy trình và nâng cao kỹ năng phối hợp liên ngành, là nền tảng quan trọng để nhân rộng mô hình phản ứng nhanh trong trợ giúp pháp lý trên phạm vi toàn quốc.

Kết thúc hội nghị, đại diện Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý khẳng định, kết quả tập huấn không chỉ góp phần nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ thực hiện TGPL, mà còn giúp các cơ quan tiến hành tố tụng phối hợp hiệu quả hơn trong bảo đảm quyền được TGPL của người dân.

Việc triển khai cơ chế phản ứng nhanh trong trợ giú là bước đi cụ thể hóa chủ trương của Bộ Tư pháp về hiện đại hóa hoạt động TGPL, bảo đảm mọi người dân – dù ở bất cứ vùng miền nào – đều được tiếp cận dịch vụ pháp lý miễn phí, kịp thời và công bằng.

Hội nghị tập huấn tại Thái Nguyên là minh chứng cho nỗ lực lan tỏa tinh thần pháp luật nhân văn, góp phần xây dựng nền tư pháp phục vụ, gần dân, lấy công lý làm nền tảng cho phát triển bền vững.

 Kim Ngân
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý