Tọa đàm hoàn thiện hồ sơ chính sách: Làm rõ định hướng sửa đổi Luật Hòa giải ở cơ sở

Đây là hoạt động nhằm tiếp tục hoàn thiện bước đầu hồ sơ chính sách đồng thời tạo diễn đàn để các đơn vị chuyên môn trao đổi, phân tích và đề xuất các giải pháp bảo đảm cho việc sửa đổi Luật được thực hiện đúng với yêu cầu thực tiễn.

Buổi tọa đàm do bà Ngô Quỳnh Hoa - Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, Giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý chủ trì. Tham dự cuộc họp có các khách mời và chuyên gia đến từ những đơn vị chuyên môn thuộc Bộ Tư pháp.

Phát biểu khai mạc, Phó Cục trưởng Ngô Quỳnh Hoa cho biết buổi tọa đàm được tổ chức để làm rõ các nội dung cần xin ý kiến và tiếp tục hoàn thiện dự thảo hồ sơ chính sách. Hoạt động hòa giải ở cơ sở hiện nay xuất hiện nhiều yêu cầu mới, từ tính chất mâu thuẫn, tranh chấp cho đến việc ứng dụng công nghệ và nâng cao năng lực cho hòa giải viên.

Do đó, việc sửa đổi Luật cần được định hướng rõ ràng và bảo đảm khả thi khi áp dụng, bà Hoa khẳng định.
Trên cơ sở tổng hợp các vấn đề đặt ra trong quá trình xây dựng và thực hiện pháp luật, Phó Cục trưởng thông tin, dự thảo đã bước đầu xác định sáu nhóm vấn đề trọng tâm cần tiếp tục thảo luận và xin ý kiến để hoàn thiện.

Theo đó, nhóm vấn đề đầu tiên tập trung vào việc rà soát phạm vi hòa giải; làm rõ ranh giới giữa mâu thuẫn, tranh chấp và hành vi vi phạm pháp luật; đồng thời xem xét mở rộng đối với một số quan hệ xã hội mới phát sinh. Việc điều chỉnh này nhằm hướng tới mục tiêu bảo đảm phạm vi áp dụng của Luật phù hợp hơn với thực tiễn và đáp ứng nhu cầu xử lý các tình huống ngày càng đa dạng trong đời sống.

Nội dung thứ hai liên quan đến phát triển nguồn nhân lực hòa giải, tập trung vào việc sửa đổi tiêu chuẩn hòa giải viên và kiện toàn tổ hòa giải. Đồng thời, người có kiến thức pháp luật, luật gia, cán bộ pháp lý hoặc người có uy tín trong cộng đồng được huy động mở rộng trong việc tham gia công tác hòa giải.

Nếu sửa đổi, nhóm vấn đề này được kỳ vọng sẽ nâng cao chất lượng đội ngũ, bảo đảm lực lượng hòa giải có đủ năng lực và điều kiện để thực hiện hiệu quả nhiệm vụ.
Nhóm vấn đề thứ ba hướng tới việc hoàn thiện thủ tục, quy trình và làm rõ trách nhiệm của các cơ quan liên quan trong phối hợp thực hiện hòa giải. Tại đây, việc quy định rõ trách nhiệm được đặt ra nhằm tạo sự thống nhất trong tổ chức thực hiện, hạn chế tình trạng áp dụng khác nhau giữa các địa phương và tăng cường hiệu quả phối hợp trong toàn bộ quá trình hòa giải.

Về chuyển đổi số, nhóm vấn đề này đề cập việc bổ sung các hình thức hòa giải trực tuyến và ứng dụng tài liệu, biên bản, sổ theo dõi điện tử. Qua đó, nội dung sửa đổi nhằm hướng tới mục tiêu hiện đại hóa phương thức hòa giải, tạo thuận lợi cho người dân trong những trường hợp không thể tham gia trực tiếp và tăng tính linh hoạt khi tổ chức thực hiện.

Bên cạnh đó , nhóm vấn đề về điều kiện bảo đảm thực hiện hòa giải tập trung vào việc quy định rõ kinh phí, cơ sở vật chất và công tác bồi dưỡng hòa giải viên. Nhờ vậy, việc hoàn thiện nội dung này hướng tới mục tiêu bảo đảm hoạt động hòa giải được duy trì ổn định, giảm phụ thuộc vào yếu tố tự nguyện và tăng tính chủ động cho địa phương khi triển khai.

Cuối cùng, nhóm vấn đề về mô hình tổ chức hòa giải rà soát mô hình hiện hành theo hướng tinh gọn và hiệu quả, không phát sinh thêm đầu mối. Việc điều chỉnh nội dung này nhằm bảo đảm mô hình vừa phù hợp điều kiện từng địa phương, vừa giữ được sự thống nhất trong quản lý và tổ chức thực hiện.

Trong phần thảo luận, các chuyên gia và khách mời đánh giá sáu nhóm chính sách được đưa ra đã cơ bản phản ánh đầy đủ những vấn đề đặt ra trong quá trình xây dựng và thực hiện Luật Hòa giải ở cơ sở.

Nhiều ý kiến đề nghị hồ sơ chính sách cần được trình bày ngắn gọn, đi thẳng vào những nội dung trọng tâm, tránh mô tả quá chi tiết hoặc lồng ghép các quy định mang tính kỹ thuật, khi đây mới là giai đoạn xác định định hướng chính sách.

Các chuyên gia cũng nhấn mạnh việc sửa đổi phải bảo đảm tính khả thi, không tạo thêm thủ tục hành chính, đầu mối tổ chức hay cơ chế phối hợp phức tạp, nhất là khi chủ trương chung là tiếp tục tinh gọn bộ máy và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước.

Bên cạnh đó, có ý kiến cho rằng cần làm rõ hơn trách nhiệm của các cơ quan liên quan trong hoạt động hòa giải để tránh chồng chéo khi áp dụng; đồng thời cân nhắc kỹ các nội dung về chuyển đổi số nhằm bảo đảm phù hợp với điều kiện triển khai tại cơ sở. Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ được nhiều chuyên gia xem là xu hướng tất yếu, nhưng đòi hỏi phải có hướng dẫn cụ thể, tiêu chuẩn thống nhất và cơ chế bảo đảm an toàn thông tin.

Một số chuyên gia cũng đề xuất xem xét bổ sung nội dung liên quan nâng cao năng lực, bồi dưỡng kỹ năng cho hòa giải viên, coi đây là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả hòa giải trong bối cảnh mâu thuẫn xã hội gia tăng cả về số lượng lẫn tính chất.
Kết luận buổi làm việc, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Ngô Quỳnh Hoa ghi nhận các ý kiến trao đổi trách nhiệm, thẳng thắn của các khách mời chuyên gia.

Đồng thời, Phó Cục trưởng cũng đề nghị Ban soạn thảo tiếp tục rà soát, hoàn thiện hồ sơ chính sách theo hướng chặt chẽ, bảo đảm hài hòa giữa yêu cầu pháp lý và tính khả thi trong tổ chức thực hiện.

“Việc sửa đổi Luật Hòa giải ở cơ sở cần hướng tới mô hình hòa giải hiện đại, hiệu quả và gần gũi với người dân, qua đó góp phần giữ gìn ổn định ở cộng đồng dân cư và tăng cường niềm tin của nhân dân vào pháp luật”, bà Ngô Quỳnh Hoa nhấn mạnh.