Triển khai đồng bộ các giải pháp trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp

 

Tại hội nghị, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Phan Hồng Nguyên nhấn mạnh bối cảnh chính trị và yêu cầu cấp thiết của việc đổi mới công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trong thời kỳ chuyển đổi số quốc gia, phù hợp với các chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước. Trên cơ sở đó, Bộ Tư pháp đã tham mưu, trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Quyết định số 766/QĐ-TTg ngày 15/4/2025 phê duyệt Đề án “Chuyển đổi số trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật giai đoạn 2025-2030”, tạo hành lang pháp lý để triển khai ứng dụng công nghệ thông tin một cách tổng thể, toàn diện và lựa chọn một số địa phương làm điểm thực hiện.
 

Trong giai đoạn 2025-2027, Đề án 766 đặt mục tiêu hoàn thiện thể chế, chính sách, trong đó có việc xây dựng Luật Phổ biến, giáo dục pháp luật sửa đổi; nâng cấp Cổng thông tin điện tử phổ biến, giáo dục pháp luật quốc gia; xây dựng kho dữ liệu số dùng chung; phấn đấu 80% người dân tại đô thị và 60% người dân vùng nông thôn tiếp cận pháp luật qua nền tảng số; đồng thời bảo đảm 80% đội ngũ cán bộ thực hiện phổ biến, giáo dục pháp luật được tập huấn kỹ năng chuyển đổi số, trong đó ít nhất 75% các lớp tập huấn được tổ chức trực tuyến.

 

Trong thời gian qua, Bộ Tư pháp đã khẩn trương triển khai nhiều hoạt động trọng điểm. Tiêu biểu là việc xây dựng và khai trương Cổng Pháp luật quốc gia vào ngày 31/5/2025, với sự tham dự của Thủ tướng Chính phủ. Sau 5 tháng vận hành thử nghiệm và chính thức nâng cấp trong Lễ hưởng ứng Ngày Pháp luật Việt Nam 7/11/2025, Cổng Pháp luật quốc gia đã trở thành địa chỉ tin cậy cung cấp thông tin pháp luật, kết nối với các cơ sở dữ liệu quốc gia, giải đáp câu hỏi pháp luật và xử lý phản ánh, kiến nghị của người dân, doanh nghiệp trên môi trường số.

Song song đó, Bộ Tư pháp đang xây dựng Hệ thống thông tin phổ biến, giáo dục pháp luật với nhiều chức năng nghiệp vụ như quản lý hồ sơ, tài nguyên, Tủ sách pháp luật điện tử, hệ thống thi trực tuyến, hệ thống tập huấn trực tuyến, hỏi đáp số, nền tảng di động và tích hợp mạng xã hội. Bộ cũng triển khai khóa đào tạo trực tuyến mở đại chúng (MOOC) về phân cấp, phân quyền trong phổ biến, giáo dục pháp luật, thu hút tối đa 5.000 người học; xây dựng học liệu số về kỹ năng truyền thông chính sách và kỹ năng phổ biến, giáo dục pháp luật cho vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi. Nhiều hoạt động khác như thi trực tuyến tìm hiểu pháp luật, biên soạn tài liệu số, infographic, cẩm nang pháp luật và truyền thông trên mạng xã hội cũng được triển khai mạnh mẽ.

 

Tại các địa phương, việc ứng dụng công nghệ thông tin và chuyển đổi số trong phổ biến, giáo dục pháp luật đã có nhiều chuyển biến tích cực. Nhiều mô hình mới được triển khai như tập huấn pháp luật trực tuyến; xây dựng trợ lý ảo pháp luật hỗ trợ cán bộ tra cứu văn bản; phổ biến pháp luật trên mạng xã hội, phát thanh, truyền hình; xây dựng video, bài giảng điện tử, infographic và tổ chức các cuộc thi pháp luật trực tuyến. Tuy nhiên, vẫn còn không ít khó khăn như vận hành Cổng/Trang thông tin điện tử chưa hiệu quả; hạ tầng công nghệ thông tin hạn chế; dữ liệu pháp luật chưa cập nhật kịp thời; nguồn nhân lực chưa đáp ứng yêu cầu; việc xã hội hóa còn khó khăn và chất lượng triển khai không đồng đều giữa các địa phương.

 

Đối với Quyết định số 26/2025/QĐ-TTg ngày 04/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ quy định về thành phần và nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng phối hợp Phổ biến, giáo dục pháp luật, đến nay đã có 32/34 địa phương thành lập Hội đồng cấp tỉnh theo đúng yêu cầu. Các địa phương sau khi thành lập Hội đồng đã sớm ban hành quy chế hoạt động, phân công nhiệm vụ và tổ chức họp, kiểm tra bước đầu. Một số xã trên cả nước cũng đã chủ động thành lập Hội đồng cấp xã, trong đó Đồng Nai dẫn đầu với 100% xã đã thành lập. Tuy vậy, các địa phương cũng phản ánh một số khó khăn liên quan đến chế độ chính sách cho thành viên Hội đồng, công tác thống kê báo cáo và đánh giá tiêu chí thành lập Hội đồng tại cấp xã. 

 

Đồng thời, Hội nghị cũng được nghe quán triệt, định hướng triển khai Quyết định số 39/2025/QĐ-TTg ngày 27/10/2025 của Thủ tướng Chính phủ quy định về xây dựng, quản lý, khai thác Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia, Tủ sách pháp luật tại cơ quan, đơn vị của lực lượng vũ trang nhân dân. Quyết định quy định Tủ sách pháp luật điện tử quốc gia được tích hợp với Cổng Pháp luật quốc gia và Cơ sở dữ liệu quốc gia, tạo một hệ sinh thái pháp luật điện tử thống nhất, dễ cập nhật, dễ khai thác. Các lực lượng vũ trang được Thủ tướng Chính phủ phân cấp cho Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an quyết định việc tiếp tục duy trì và xây dựng Tủ sách pháp luật phù hợp với đặc thù, trong đó nhấn mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, phát triển văn hóa đọc và hỗ trợ phạm nhân tái hòa nhập xã hội. 

 

 

Tiếp nối chương trình, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Ngô Quỳnh Hoa đã giới thiệu nội dung Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg ngày 04/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ về xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật và Thông tư số 15/2025/TT-BTP ngày 11/9/2025 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp hướng dẫn thi hành. So với Quyết định số 25/2021/QĐ-TTg và Thông tư số 09/2021/TT-BTP, các quy định mới có nhiều điểm đổi mới, nổi bật là việc tinh gọn và định lượng các tiêu chí, chỉ tiêu tiếp cận pháp luật, không trùng lặp với các bộ tiêu chí khác. Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg quy định 3 tiêu chí chính gồm ban hành văn bản quy phạm pháp luật, tiếp cận thông tin và phổ biến giáo dục pháp luật, hòa giải ở cơ sở với 14 chỉ tiêu thành phần. Trong đó, 08 chỉ tiêu được hoàn thiện hoặc sửa đổi từ các chỉ tiêu cũ, bổ sung mới 06 chỉ tiêu và loại bỏ 11 chỉ tiêu khó kiểm chứng.

Về việc xác định mức độ đạt chuẩn, Thông tư số 15/2025/TT-BTP hướng dẫn cụ thể 25 nội dung của các chỉ tiêu, tiêu chí và không áp dụng cách tính điểm như trước mà xác định mức độ đạt chuẩn khi đạt tỷ lệ hoặc yêu cầu nhất định, giúp đơn giản hóa công tác đánh giá, đồng thời nâng cao trách nhiệm của chính quyền cấp xã trong việc ban hành văn bản quy phạm pháp luật, triển khai công tác tiếp cận thông tin, phổ biến giáo dục pháp luật và hòa giải ở cơ sở. Quy định về điều kiện công nhận cấp xã đạt chuẩn cũng được sửa đổi, bỏ điểm số đối với từng chỉ tiêu và điều kiện về kỷ luật của cán bộ lãnh đạo cấp xã, thay vào đó chỉ cần đạt đủ các tiêu chí, chỉ tiêu theo quy định. Trình tự, thủ tục đánh giá, công nhận được đơn giản hóa, phù hợp với mô hình chính quyền địa phương hai cấp; Ủy ban nhân dân cấp xã tự đánh giá, Sở Tư pháp thẩm định hồ sơ và trình Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định công nhận, bỏ Hội đồng đánh giá cấp huyện do không còn đơn vị hành chính cấp huyện.

 

Về thời gian đánh giá, quy định mới linh hoạt, cho phép UBND cấp tỉnh chủ động quy định thời gian lấy số liệu, tổ chức đánh giá và công nhận, nhằm tạo thuận lợi cho việc sử dụng kết quả đánh giá trong các tiêu chí đạt chuẩn nông thôn mới, đô thị văn minh và “xã, phường, thị trấn tiêu biểu”. Thông tư 15/2025/TT-BTP cũng quy định 06 biểu mẫu hồ sơ phục vụ đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, giảm bớt 04 biểu mẫu so với trước, đồng thời kế thừa và chỉnh sửa 04 biểu mẫu cũ, bổ sung 02 biểu mẫu mới và lược bỏ 6 biểu mẫu không còn phù hợp. Các quy định này nhằm bảo đảm phù hợp thực tiễn, nâng cao hiệu quả công tác đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật.

 

Phát biểu kết luận, Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý Lê Vệ Quốc nhấn mạnh, Cục sẽ tiếp tục cập nhật và giải đáp các khó khăn, vướng mắc của địa phương, đồng thời sẽ xây dựng thành bộ tài liệu hướng dẫn được đăng tải trên Cổng Pháp luật Quốc gia. Cục trưởng cũng lưu ý về những khó khăn về ngân sách, đề nghị các Sở Tư pháp phát huy vai trò chủ động, học hỏi kinh nghiệm từ các địa phương khác, xây dựng các nghị quyết chuyên đề giải quyết căn cơ vấn đề ngân sách và quy định rõ vai trò, trách nhiệm của Sở Tư pháp. Đồng thời, Cục trưởng đề nghị các Sở Tư pháp chủ trì tham mưu toàn diện cho UBND tỉnh trong triển khai Đề án 766; chủ động tích hợp dữ liệu trên Cổng Pháp luật Quốc gia, xây dựng cơ sở hạ tầng và phối hợp với các công ty công nghệ thông tin để nâng cao hiệu quả quản lý, vận hành và phục vụ công tác chuyên môn.