Cao Bằng: Đẩy mạnh nâng cao kỹ năng trợ giúp pháp lý qua chuỗi tập huấn chuyên sâu

Đây là hoạt động nằm trong kế hoạch công tác năm 2025 của Cục PB&TG nhằm tăng cường kỹ năng tiếp cận, hướng dẫn và hỗ trợ pháp lý cho cán bộ cơ sở, trưởng xóm, người uy tín và đại diện các tổ chức đoàn thể tại địa phương.

Hội nghị thu hút gần 1.200 đại biểu tham dự trong hai ngày, bao gồm đại diện chính quyền địa phương, cán bộ tư pháp hộ tịch, công an xã, Mặt trận Tổ quốc, đoàn thể và đông đảo người có uy tín trong cộng đồng.

 Với đặc thù là tỉnh miền núi, dân cư phân tán, tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số cao, hoạt động tập huấn lần này được xác định có ý nghĩa quan trọng trong việc giúp cán bộ cơ sở nắm vững quy định, kỹ năng trợ giúp pháp lý và trở thành “cầu nối pháp luật” cho người dân ngay tại cộng đồng.

Củng cố kiến thức và quy trình trợ giúp pháp lý

Trong phần trình bày đầu tiên của chương trình tập huấn, báo cáo viên đã giúp các đại biểu hình dung rõ vai trò của trợ giúp pháp lý (TGPL) trong việc bảo vệ quyền lợi của người dân, đặc biệt là những nhóm yếu thế tại vùng sâu, vùng xa. Với đặc thù địa bàn rộng, dân cư phân tán như ở Cao Bằng, việc nắm chắc kiến thức về trợ giúp pháp lý được xem là nền tảng quan trọng để cán bộ cơ sở hỗ trợ người dân một cách chính xác, kịp thời.

Báo cáo viên nhấn mạnh rằng pháp luật luôn dành sự quan tâm đặc biệt đối với những nhóm dễ bị tổn thương. Các đối tượng được hưởng TGPL theo quy định bao gồm: người có công với cách mạng, người thuộc hộ nghèo; trẻ em; người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế xã hội đặc biệt khó khăn; nạn nhân bị mua bán người; người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo…

Việc xác định đúng đối tượng là bước đầu tiên để bảo đảm công bằng, minh bạch, đồng thời thể hiện cam kết của Nhà nước trong việc đưa pháp luật đến gần hơn với cộng đồng.
Tiếp đó, người tham dự được hướng dẫn chi tiết về cách thức tiếp cận dịch vụ TGPL. Tùy theo điều kiện thực tế, người dân có thể gửi yêu cầu trực tiếp tại Trung tâm TGPL Nhà nước, thông qua cán bộ được giao tiếp nhận tại cơ sở, hoặc gửi hồ sơ qua bưu chính, phương thức điện tử.
 
Đối với các vụ việc nhạy cảm, yêu cầu bảo mật, báo cáo viên khuyến nghị người dân có thể đề nghị bố trí không gian trao đổi riêng nhằm bảo vệ thông tin cá nhân và bảo đảm an toàn pháp lý.

Bên cạnh việc xác định đúng đối tượng, báo cáo viên cũng giới thiệu các hình thức trợ giúp pháp lý hiện nay để cán bộ cơ sở hướng dẫn người dân phù hợp.Tham gia tố tụng được áp dụng khi người dân cần người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp trước cơ quan tiến hành tố tụng.

Với tư vấn pháp luật, người dân được giải thích quy định, hỗ trợ soạn thảo giấy tờ và chuẩn bị hồ sơ, giúp họ tự tin hơn khi làm việc với cơ quan chức năng.Đại diện ngoài tố tụng được sử dụng khi cần làm việc trực tiếp với các cơ quan, tổ chức để bảo vệ quyền lợi mà không phải thông qua tranh tụng.

Những hình thức này được giải thích bằng các ví dụ gắn liền với tình huống thực tế tại miền núi Cao Bằng, giúp người tham dự dễ liên hệ với công việc thường ngày ở cộng đồng.

Ở phần tiếp theo, báo cáo viên hướng dẫn quy trình lập hồ sơ yêu cầu TGPL. Hồ sơ gồm ba nhóm giấy tờ chính: đơn yêu cầu trợ giúp pháp lý; giấy tờ chứng minh thuộc diện được TGPL; và tài liệu liên quan đến vụ việc cụ thể. Mỗi thành phần đều được giải thích rõ về mục đích và tầm quan trọng, giúp đại biểu hiểu rằng việc cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác là cơ sở để cơ quan TGPL tiếp nhận, xử lý kịp thời và hiệu quả.

Để tăng tính thực hành, báo cáo viên cũng nêu một số tình huống mà người dân hay gặp phải tại địa bàn như tranh chấp đất đai, mâu thuẫn dân sự, vay nợ, vấn đề hộ tịch, khiếu nại hành chính. Qua đó, đại biểu có thể hình dung cụ thể hơn khi nào nên giới thiệu người dân đến Trung tâm TGPL Nhà nước, khi nào có thể hướng dẫn họ hoàn thành hồ sơ ngay tại địa phương.

Nâng cao kỹ năng truyền đạt pháp luật tại vùng cao

Sang chuyên đề thứ hai, chương trình tập trung vào kỹ năng hướng dẫn và giải thích pháp luật phù hợp với phong tục và cách sinh hoạt của đồng bào dân tộc thiểu số. Đây được xem là yếu tố then chốt quyết định hiệu quả truyền thông pháp luật ở Cao Bằng.

Báo cáo viên nhấn mạnh rằng phổ biến pháp luật không chỉ là trình bày nội dung văn bản, mà quan trọng hơn là cách truyền đạt để người dân dễ hiểu, dễ nhớ và có thể áp dụng vào thực tế.
Các đại biểu được phân tích rằng tại nhiều địa phương miền núi, người dân thường tiếp nhận thông tin thông qua trưởng xóm, già làng và những người có uy tín. Vì vậy, cán bộ cơ sở cần chọn cách tiếp cận phù hợp: nói chậm, rõ, dùng ví dụ gần gũi và tránh thuật ngữ pháp lý phức tạp.

Một quy định pháp luật được giải thích đúng ngữ cảnh sẽ mang lại hiệu quả cao hơn nhiều so với việc trình bày theo lối lý thuyết khô cứng.

Báo cáo viên trước hết làm rõ các điều kiện thụ lý và những trường hợp phải từ chối trợ giúp pháp lý. Nhờ vậy, cán bộ cơ sở hiểu đúng thẩm quyền và tránh hướng dẫn sai cho người dân.
Tiếp đó, để tăng tính thực tế, báo cáo viên đưa ra các tình huống quen thuộc ở miền núi như tranh chấp đất rẫy, vay mượn không giấy tờ hay vấn đề hộ tịch. Đại biểu theo nhóm thảo luận và đề xuất cách xử lý phù hợp.

Không khí trao đổi vì thế rất cởi mở, nhiều cán bộ cơ sở chia sẻ các vụ việc từng gặp, từ bị lừa ký giấy vay đến mâu thuẫn đất đai do thiếu thông tin pháp luật.

Qua từng tình huống, báo cáo viên hướng dẫn cách đặt câu hỏi và giải thích để người dân hiểu quyền và nghĩa vụ của mình. Nhờ đó, quy trình hỗ trợ trở nên rõ ràng và hiệu quả hơn.
Chuyên đề đồng thời giúp trưởng xóm và người uy tín nhận thức rõ vai trò “điểm tiếp nhận đầu tiên”. Khi biết phân loại vụ việc, nhiều tranh chấp có thể được giải quyết sớm tại cơ sở.

Kết thúc phần trao đổi, nhiều đại biểu cho biết họ tự tin hơn khi hỗ trợ bà con, đặc biệt trong các vụ việc về đất đai, vay nợ và mâu thuẫn gia đình. Việc thực hành trực tiếp giúp họ nắm vững kỹ năng và kết nối người dân với cơ quan trợ giúp pháp lý thuận lợi hơn.

Từ nền tảng đó , hội nghị giúp cán bộ cơ sở hiểu rõ hơn vai trò của trợ giúp pháp lý trong hỗ trợ người dân, đặc biệt tại các thôn, xóm vùng cao. Nhờ cách tiếp cận thống nhất, việc hướng dẫn ban đầu tránh được tình trạng mỗi nơi làm một kiểu.

Bên cạnh đó, các đại biểu nắm chắc hơn quy trình tiếp nhận và giới thiệu vụ việc lên cơ quan có thẩm quyền. Nhờ vậy, việc hỗ trợ người dân trở nên rõ ràng, đúng quy định và thuận lợi hơn.
Hội nghị cũng tạo cơ hội để cán bộ cơ sở kết nối trực tiếp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý, qua đó tăng hiệu quả phối hợp khi phát sinh vụ việc thực tế.

Từ những chuyển biến này, có thể thấy chương trình đã góp phần củng cố nền tảng cho công tác trợ giúp pháp lý tại địa phương, giúp hoạt động tiếp cận người dân một cách gần gũi và thiết thực hơn.

 Trao đổi tại hội nghị, nhiều đại biểu đề nghị tăng cường các lớp tập huấn định kỳ cho cán bộ cơ sở, nhất là những lĩnh vực dễ phát sinh tranh chấp như đất đai, hôn nhân gia đình và khiếu nại hành chính.

Đồng thời, các đại biểu đưa ra ý kiến mong muốn có thêm tài liệu hướng dẫn ngắn gọn và trực quan để phục vụ công tác tuyên truyền tại thôn, xóm, giúp việc phổ biến pháp luật rõ ràng và dễ áp dụng hơn.

Đại biểu cũng đề xuất thiết lập đầu mối liên hệ thống nhất giữa Trung tâm Trợ giúp pháp lý và địa phương để việc hỗ trợ các vụ việc phức tạp được kịp thời và thuận lợi.

Ngoài ra, nhiều ý kiến kiến nghị cải thiện điều kiện tiếp nhận yêu cầu tại cơ sở và tăng cường hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động ở những thôn bản xa, giúp người dân tiếp cận dịch vụ thuận tiện hơn.

Hội nghị tập huấn tại Cao Bằng đã góp phần nâng cao kỹ năng và nhận thức pháp luật cho đội ngũ cán bộ cơ sở, trưởng xóm và người uy tín trên địa bàn. Việc tiếp cận trợ giúp pháp lý vì vậy trở nên thống nhất và phù hợp hơn với điều kiện thực tế của từng địa phương.

Thông qua cách truyền đạt gần gũi, gắn với văn hóa vùng miền, nội dung pháp luật được truyền tải một cách dễ hiểu, giúp người dân có thêm tự tin khi tìm đến các dịch vụ trợ giúp pháp lý của Nhà nước.

Những kiến thức và kỹ năng được trang bị tại hội nghị sẽ hỗ trợ cán bộ cơ sở thực hiện tốt hơn vai trò “cầu nối” giữa người dân và cơ quan trợ giúp pháp lý. Đây là nền tảng quan trọng để nâng cao chất lượng công tác trợ giúp pháp lý trong thời gian tới.

Qua những kết quả đạt được, hội nghị luôn hướng tới mục tiêu bảo đảm mọi người dân, đặc biệt là đồng bào vùng cao, đều có cơ hội tiếp cận pháp luật một cách bình đẳng, thuận lợi và an toàn.