Nâng cao năng lực công chức cấp xã trong đánh giá, công nhận chuẩn tiếp cận pháp luật

Từ năm 2026, công tác đánh giá, công nhận xã, phường, đặc khu đạt chuẩn tiếp cận pháp luật được thực hiện theo Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg ngày 04/8/2025 của Thủ tướng Chính phủ và Thông tư số 15/2025/TT-BTP ngày 11/9/2025 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp hướng dẫn thi hành. Đây là hệ thống văn bản pháp lý mới, đồng bộ, thay thế các quy định trước đây, có nhiều điểm điều chỉnh, bổ sung nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả thực hiện chuẩn tiếp cận pháp luật ở cơ sở. Các văn bản này chính thức có hiệu lực từ ngày 01/01/2026, đòi hỏi đội ngũ công chức cấp xã phải kịp thời nghiên cứu, nắm vững và tổ chức thực hiện đúng quy định. Việc đánh giá, công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, là công cụ để đánh giá toàn diện kết quả thực hiện nhiệm vụ xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật của chính quyền cấp xã; kịp thời phát hiện những hạn chế, bất cập trong công tác quản lý nhà nước ở cơ sở để có giải pháp khắc phục, nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động của chính quyền. Trong hệ thống hành chính nhà nước, chính quyền cấp xã là cấp gần dân nhất, trực tiếp giải quyết phần lớn các thủ tục hành chính và các vấn đề pháp lý liên quan đến đời sống hằng ngày của người dân. Hoạt động của chính quyền cấp xã tác động trực tiếp đến việc bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền công dân theo quy định của pháp luật. Chính vì vậy, thông qua việc thực hiện chuẩn tiếp cận pháp luật, ý thức tìm hiểu, chấp hành pháp luật của người dân và doanh nghiệp được nâng cao, góp phần hình thành văn hóa thượng tôn pháp luật ngay tại cơ sở.

Theo quy định mới, cấp xã được công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật khi được đánh giá đạt tất cả các tiêu chí, chỉ tiêu theo Quyết định số 27/2025/QĐ-TTg. Cụ thể, hệ thống đánh giá gồm 03 tiêu chí với 14 chỉ tiêu, được cụ thể hóa thành 25 nội dung chi tiết tại Phụ lục I kèm theo Thông tư số 15/2025/TT-BTP. Trong năm đánh giá, nếu chỉ cần có một nội dung bị đánh giá “không đạt” thì cấp xã sẽ không được công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật. Việc đánh giá được thực hiện hằng năm, thời gian lấy số liệu và tổ chức đánh giá do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định, bảo đảm phù hợp với điều kiện thực tế của từng địa phương.

Tại Hội nghị, các học viên được hướng dẫn cụ thể về việc lập hồ sơ đề nghị công nhận cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật. Hồ sơ bao gồm văn bản đề nghị công nhận; bản tự đánh giá mức độ đạt chuẩn các tiêu chí, chỉ tiêu; bản tổng hợp, tiếp thu, giải trình ý kiến của cơ quan, tổ chức, cá nhân (nếu có); biên bản cuộc họp đề nghị xét, công nhận và các tài liệu chứng minh mức độ đạt các tiêu chí, chỉ tiêu theo hướng dẫn của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh. Việc chuẩn bị đầy đủ, chính xác các tài liệu chứng minh là yêu cầu quan trọng nhằm bảo đảm tính khách quan, minh bạch của kết quả đánh giá.

Quy trình tổ chức đánh giá và lập hồ sơ được thực hiện theo các bước chặt chẽ, trong đó công chức cấp xã được phân công theo dõi từng tiêu chí, chỉ tiêu có trách nhiệm tự đánh giá kết quả thực hiện, xác định rõ nội dung đạt, chưa đạt và nguyên nhân. Trên cơ sở đó, Văn phòng Hội đồng nhân dân và Ủy ban nhân dân cấp xã tham mưu tổ chức họp đánh giá, đồng thời công khai kết quả tự đánh giá trong thời gian tối thiểu 10 ngày để lấy ý kiến đóng góp của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trên địa bàn. Sau khi tiếp thu, giải trình đầy đủ các ý kiến, cấp xã hoàn thiện hồ sơ và gửi Sở Tư pháp để thẩm định theo thời hạn do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy định, bảo đảm gửi hồ sơ trước ngày 25/11 của năm đánh giá.

Đối với các xã, phường, đặc khu được Chủ tịch Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố quyết định công nhận đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, việc công khai kết quả công nhận được thực hiện nghiêm túc, kịp thời. Theo đó, Ủy ban nhân dân cấp xã có trách nhiệm niêm yết Quyết định công nhận tại trụ sở, nhà văn hóa và các điểm sinh hoạt cộng đồng trong thời gian ít nhất 30 ngày liên tục; thông báo trên hệ thống truyền thanh của cấp xã (nếu có) và đăng tải trên Cổng hoặc Trang thông tin điện tử của địa phương nhằm bảo đảm người dân được biết, giám sát và đồng hành trong việc xây dựng chính quyền cơ sở vững mạnh.
 

Thông qua Hội nghị tập huấn, các học viên đánh giá cao nội dung hướng dẫn cụ thể, sát thực tiễn, giúp đội ngũ công chức cấp xã tham mưu lĩnh vực tư pháp nắm rõ hơn vai trò, trách nhiệm của mình trong công tác đánh giá, công nhận chuẩn tiếp cận pháp luật. Đây là tiền đề quan trọng để từ năm 2026, việc triển khai nhiệm vụ này được thực hiện đồng bộ, thống nhất, góp phần nâng cao chất lượng quản lý nhà nước ở cơ sở, xây dựng chính quyền gần dân, vì dân và phục vụ Nhân dân ngày càng tốt hơn./.

Nguyễn Kim Thoa
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý