Hà Giang: Một số kết quả nổi bật trong 04 năm năm thực hiện Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019-2022”

1. Ứng dụng công nghệ thông tin trong việc nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên
Đội ngũ những người làm công tác hòa giải trên địa bàn tỉnh đã từng bước ứng dụng công nghệ thông tin để tìm hiểu, tra cứu cơ sở dữ liệu pháp luật liên quan để vận dụng giải quyết các vụ, việc hòa giải cụ thể nảy sinh từ thực tiễn, tiếp cận, nghiên cứu các chương trình truyền thông như phóng sự, tọa đàm bản tin... trên sóng truyền hình, hệ thống phát thanh cơ sở tại địa phương; các tài liệu, tin bài, sổ tay, tờ gấp pháp luật về công tác hòa giải ở cơ sở trên chuyên mục phổ biến, giáo dục pháp luật của Trang thông tin điện tử của các cơ quan, đơn vị có liên quan. Nhờ việc ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác hòa giải mà tỷ lệ vụ, việc hòa giải thành ngày càng cao, góp phần tích cực bảo đảm ổn định an ninh, trật tự, an toàn xã hội tại khu dân cư, hạn chế đáng kể số vụ, việc phải đưa ra Tòa án và cơ quan và cơ quan nhà nước giải quyết, phát huy tinh thần đoàn kết, tương trợ, giúp đỡ lẫn nhau giữa các thành viên trong gia đình, dòng họ, nâng cao ý thức tôn trọng pháp luật, sống và làm việc theo Hiến pháp và pháp luật trong cộng đồng dân cư.
2. Nâng cao số vụ việc hòa giải thành
Từ khi thực hiện Đề án 428 nhận thức và ý thức của hòa giải viên ở cơ sở được nâng lên rõ rệt, có bản lĩnh và có trách nhiệm trong xử lý vụ việc, từ đó số vụ việc hòa giải thành tăng, số vụ việc hòa giải thành đạt tỷ lệ cao, cụ thể:
Năm 2019: tổng số vụ, việc tiến hành hòa giải: 2.060, trong đó số vụ, việc hòa giải thành: 1.761, đạt 85,4%.
Năm 2020: tổng số vụ, việc tiến hành hòa giải: 3.020, trong đó số vụ, việc hòa giải thành: 2.442, đạt 81%.
Năm 2021: tổng số vụ, việc tiến hành hòa giải: 2.700, trong đó số vụ, việc hòa giải thành: 2.366, đạt 87%.
Năm 2022: tổng số vụ, việc tiến hành hòa giải: 3.020, trong đó số vụ, việc hòa giải thành: 2.442, đạt 82%.
Qua kết quả trên cho thấy, công tác phổ biến, giáo dục pháp luật thông qua hoạt động hoà giải ở cơ sở đã lan toả, đạt hiệu quả, góp phần nâng cao nhận thức, ý thức chấp hành pháp luật trong nhân dân, phòng ngừa, hạn chế vi phạm pháp luật, tội phạm, bảo đảm trật tự an toàn xã hội ở địa phương.
3. Thay đổi nhận thức của hòa giải viên, từ đó tác động đến công tác hòa giải ở cơ sở
Việc triển khai, thực hiện Đề án 428 đã góp phần tích cực làm thay đổi nhận thức của hòa giải viên, thời gian trước ngày 18/4/2019 (khi chưa có Đề án) các hòa giải viên khi tham gia hòa giải còn chưa phát huy hết vai trò, trách nhiệm của mình, mặc dù được tập huấn, hướng dẫn nghiệp vụ hàng năm nhưng khi áp dụng vào thực tiễn đôi lúc còn lúng túng, chưa có chiều sâu, khi thực hiện Đề án 428, thông qua các lớp tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực cho hòa giải viên thì khi tham gia hòa giải, hòa giải viên thực hiện trách nhiệm hơn, tâm huyết hơn, kỹ năng thực hiện một quy trình hòa giải kỹ hơn, sâu sát hơn, nghiên cứu giải quyết thấu tình, đạt lý, tạo được sự đồng thuận của các bên cao hơn.
Thông qua hoạt động hòa giải ở cơ sở đã giải quyết kịp thời những mâu thuẫn, tranh chấp trong cộng đồng dân cư; góp phần vào việc giữ gìn tình làng, nghĩa xóm trong cộng đồng dân cư; hạn chế các vi phạm pháp luật ở cơ sở. Hoạt động hòa giải ở cơ sở đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật, hình thành trong mỗi cá nhân ý thức chấp hành pháp luật, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc trên địa bàn toàn tỉnh.
4. Giảm thiếu các tranh chấp thông qua hoạt động hòa giải ở cơ sở trên địa bàn
Từ khi thực hiện Đề án 428 Tòa án nhân dân hai cấp trên địa bàn tỉnh đã thụ lý tổng cộng 1086 vụ việc tranh chấp dân sự (cấp tỉnh 70; cấp huyện 1016); đã giải quyết xét xử 1034 (cấp tỉnh 62; cấp huyện 972). Trong đó những vụ việc chiếm đa số là: Tranh chấp quyền sử dụng đất 228 vụ; Yêu cầu tuyên bố hoặc hủy bỏ quyết định tuyên bố một người mất tích 208 vụ; Tranh chấp hợp đồng vay tài sản 187 vụ; Tranh chấp hợp đồng tín dụng 119 vụ; Kiện đòi tài sản 64 vụ. Sau 04 năm triển khai thực hiện Đề án, công tác hòa giải cơ sở trên địa bàn tỉnh đã đạt được những kết quả đáng khích lệ; thông qua hoạt động hòa giải, những mâu thuẫn, tranh chấp trong cộng đồng dân cư được giải quyết kịp thời; góp phần giữ gìn an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội ở địa phương, hạn chế tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo kéo dài, vượt cấp; giữ gìn tình đoàn kết trong nhân dân. Số vụ, việc hòa giải cũng có chiều hướng giảm: năm 2019 là 2.060 vụ, việc; năm 2020 là 3.020 vụ, việc; năm 2021 là 2.366 vụ, việc; năm 2022 là 1.396 vụ, việc. Qua kết quả cho thấy năm 2019 so với năm 2022 số vụ, việc hòa giải đã giảm 67% tổng số vụ, việc.
- Tình hình an ninh trật tự trên địa bàn (số vụ vi phạm pháp luật; số vụ mâu thuẫn tranh chấp trong nội bộ dân cư, tinh thần đoàn kết của cộng đồng dân cư…so sánh tăng, giảm với giai đoạn 2015-2018).
Làm tốt công tác hòa giải ở cơ sở đã góp phần giữ vững ổn định tình hình an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh, số vụ vi phạm pháp luật, số vụ mâu thuẫn tranh chấp trong nội bộ dân cư đã giảm so với giai đoạn 2015-2018. Tinh thần đoàn kết tại công đồng dân cư được gắn kết chặt chẽ, tình thần tương thân tương ái được nâng lên. Làm tốt công tác hòa giải ở cơ sở là chỗ dựa cho việc tổ chức một xã hội đoàn kết, hòa hợp, đồng thuận, người dân tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng, chính quyền, tạo tiền đề cho ổn định chính trị và thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội. Hòa giải ở cơ sở không chỉ là phương thức giải quyết tranh chấp có hiệu quả mà còn là một phương thức phổ biến giáo dục pháp luật thiết thực, nhằm giữ gìn, duy trì đoàn kết trong nội bộ nhân dân; phòng ngừa, hạn chế vi phạm pháp luật, tội phạm, bảo đảm trật tự an toàn xã hội, góp phần xây dựng và nâng cao ý thức thượng tôn pháp luật trong cộng đồng dân cư; hướng tới xây dựng một xã hội đồng thuận, đoàn kết, cùng thực hiện những nhiệm vụ đã đề ra.