Ngành Tư pháp Bình Định triển khai đồng bộ thực hiện tốt đánh giá hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật năm 2021-2022

Nhằm phục vụ cho hoạt động đánh giá, chấm điểm, xếp loại hiệu quả công tác PBGDPL trên địa bàn tỉnh kỳ đánh giá năm 2021 - 2022, Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh triển khai thực hiện lồng ghép một số hoạt động như khảo sát, lấy ý kiến đánh giá của các sở, ngành, địa phương2 trong theo dõi thi hành pháp luật để thu thập tài liệu, tổng hợp, đánh giá. Đồng thời, trong các hội nghị trực báo, tập huấn nghiệp vụ công tác PBGDPL trong các năm 2021 - 2022, Sở Tư pháp đã tham mưu, giúp UBND tỉnh phổ biến, quán triệt nội dung của Thông tư số 03/2018/TT-BTP, các tiêu chí cụ thể để đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL.
1.Thành tựu triển khai đồng bộ thực hiện tốt đánh giá hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
Trên cơ sở các tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL của Thông tư số 03/2018/TT-BTP, UBND tỉnh Bình Định tự đánh giá, chấm điểm hiệu quả công tác PBGDPL trên địa bàn tỉnh kỳ đánh giá năm 2021 - 2022 đạt 99 điểm, tự xếp loại xuất sắc:
a) Đối với nhóm tiêu chí thực hiện chức năng quản lý nhà nước về PBGDPL: Tự đánh giá 29 điểm.
Thời gian qua, cấp ủy đảng, chính quyền, đoàn thể các cấp trên địa bàn tỉnh ngày càng nhận thức đầy đủ hơn về vị trí, vai trò và ý nghĩa của công tác PBGDPL trong xã hội, trong xây dựng, thi hành và bảo vệ pháp luật; xác định rõ đây là nhiệm vụ của cả hệ thống chính trị; vì thế, đã tích cực lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức triển khai và bảo đảm thực hiện, góp phần nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vị trí, vai trò của Hiến pháp, pháp luật trong quản lý đất nước và kiến tạo sự phát triển xã hội, bảo đảm, bảo vệ quyền con người, quyền, nghĩa vụ cơ bản của công dân; bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của Nhân dân. Thực hiện trách nhiệm được giao theo Luật PBGDPL, mỗi khi Luật, Pháp lệnh mới được ban hành, hầu hết chính quyền các cấp, đoàn thể trên địa bàn tỉnh đều tích cực tuyên truyền, phổ biến cho cán bộ và Nhân dân phù hợp với chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn được giao, bảo đảm đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức khi được giao nhiệm vụ thi hành pháp luật đều nắm bắt được những quy định mới, nội dung được sửa đổi, bổ sung, thay thế trong các văn bản để thi hành đầy đủ và áp dụng thống nhất, kịp thời.
Các chương trình, kế hoạch, văn bản chỉ đạo, hướng dẫn nghiệp vụ công tác PBGDPL trên địa bàn tỉnh được ban hành đảm bảo thời gian quy định. Trong đó, xác định rõ nội dung, thời gian, hình thức PBGDPL phù hợp với từng nhóm đối tượng, điều kiện, tình hình thực tế tại cơ quan, đơn vị, địa phương như tổ chức hội nghị, hội thảo, tọa đàm, tập huấn, thi tìm hiểu pháp luật bằng hình thức sân khấu hóa, thi viết, thi trực tuyến… tuyên truyền thông qua phát hành tài liệu hỏi - đáp pháp luật, phát hành bản tin, tuyên truyền, phổ biến trên Cổng/Trang thông tin điện tử của cơ quan, đơn vị, địa phương…
Hằng năm, Sở Tư pháp tham mưu, giúp UBND tỉnh tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, nghiệp vụ PBGDPL cho đội ngũ Báo cáo viên pháp luật, Tuyên truyền viên pháp luật, hòa giải viên ở cơ sở. Ngoài ra, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ được giao, các sở, ban, ngành cũng tích cực tham mưu UBND tỉnh tổ chức phổ biến, triển khai văn bản pháp luật mới với sự tham gia của tất cả Báo cáo viên pháp luật của tỉnh, thành viên Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh.
Thực hiện cập nhật văn bản quy phạm pháp luật do HĐND, UBND tỉnh ban hành trên Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật đầy đủ theo đúng quy định (Năm 2021: HĐND, UBND tỉnh ban hành 85 văn bản quy phạm pháp luật (20 nghị quyết, 65 quyết định); năm 2022: HĐND, UBND tỉnh ban hành 97 văn bản quy phạm pháp luật (27 Nghị quyết, 70 Quyết định).
Về công tác thống kê, báo cáo, tổng kết, thanh tra, kiểm tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo, xử lý vi phạm pháp luật về PBGDPL. UBND tỉnh thực hiện báo cáo thống kê, kịp thời theo đúng quy định của Thông tư số 03/2019/TT-BTP ngày 20/3/2019 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp quy định một số nội dung về hoạt động thống kê của Ngành tư pháp3. Hằng năm, Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh xây dựng Kế hoạch và thực hiện kiểm tra công tác PBGDPL theo đúng Kế hoạch đã đề ra4 và kịp thời đôn đốc, nhắc nhở, chấn chỉnh công tác triển khai các hoạt động PBGDPL tại cơ quan, đơn vị, địa phương. Qua kiểm tra chưa phát hiện trường hợp nào vi phạm trong công tác PBGDPL.
b) Triển khai các hoạt động PBGDPL: Tự đánh giá 20 điểm
UBND tỉnh đã chỉ đạo Văn phòng UBND tỉnh, các sở, ngành thực hiện đăng tải kịp thời, đầy đủ các thông tin pháp luật trên Cổng thông tin điện tử của tỉnh (www.binhdinh.gov.vn) và Trang thông tin điện tử của các sở, ngành. Thực hiện kết nối Cổng thông tin điện tử về Cơ sở dữ liệu quốc gia về pháp luật trên Trang Thông tin điện tử PBGDPL tỉnh (www.pbgdpl.binhdinh.gov.vn), Trang thông tin điện tử tại các địa phương. Trong kỳ đánh giá, hầu hết sở, ban, ngành của tỉnh và các địa phương đều tổ chức PBGDPL cho cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc phạm vi quản lý bằng hình thức phù hợp. Đối với cán bộ chủ chốt cấp tỉnh, trên cơ sở chức năng, nhiệm vụ được giao, các sở, ngành có liên quan đều tham mưu UBND tỉnh tổ chức hội nghị phổ biến, triển khai trực tiếp. Đối với cán bộ, công chức, viên chức, người lao động thuộc các sở, ban, ngành và các địa phương quản lý đều được PBGDPL bằng hình thức phù hợp với tình hình, điều kiện thực tế tại cơ quan, đơn vị, địa phương như: Thực hiện tuyên truyền, phổ biến, quán triệt trực tiếp tại hội nghị, gửi văn bản thông qua hệ thống Văn phòng điện tử, tổ chức, phát động hưởng ứng tham gia thi tìm hiểu pháp luật (sân khấu hóa, viết, trực tuyến…). Sở Giáo dục và Đào tạo, UBND các huyện, thị xã, thành phố và cơ quan, đơn vị liên quan phối hợp thực hiện bố trí, chuẩn hóa, bồi dưỡng đội ngũ giáo viên dạy môn giáo dục công dân, giáo viên, giảng viên thuộc phạm vi, trách nhiệm quản lý.
Hằng năm, UBND tỉnh đều ban hành Kế hoạch triển khai hưởng ứng Ngày Pháp luật nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam trên địa bàn tỉnh5. Qua đó, thực hiện chỉ đạo, hướng dẫn, đôn đốc, kiểm tra công tác triển khai hưởng ứng Ngày Pháp luật tại các cơ quan, đơn vị, địa phương.
c) Các điều kiện đảm bảo thực hiện công tác PBGDPL: Tự đánh giá 20 điểm
Hằng năm, UBND tỉnh đều thực hiện rà soát, kiện toàn đội ngũ Báo cáo viên pháp luật cấp tỉnh6. Trong đó, Sở Tư pháp thực hiện chức năng phân công, giới thiệu7 báo cáo viên pháp luật thuộc phạm vi quản lý cho cơ quan, tổ chức, đơn vị, địa phương có nhu cầu để thực hiện hoạt động PBGDPL. UBND tỉnh chỉ đạo đảm bảo tổ chức bộ máy của Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp và cán bộ pháp chế, công tác PBGDPL tại các sở, ngành, địa phương trên địa bàn tỉnh theo quy định của Luật PBGDPL và các Nghị định của Chính phủ quy định về cơ cấu, chức năng, nhiệm vụ của các cơ quan, đơn vị. Ngoài ra, tại các Kế hoạch triển khai công tác PBGDPL, hòa giải ở cơ sở, xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật, UBND tỉnh đều có sự phân công, giao nhiệm vụ cho cơ quan, đơn vị làm đầu mối tham mưu, triển khai nhiệm vụ phù hợp với lĩnh vực, chức năng và địa bàn quản lý và thực hiện bố trí kinh phí, chỉ đạo đảm bảo cơ sở vật chất, phương tiện cho công tác PBGDPL tại các cơ quan, đơn vị, địa phương trên địa bàn.
d) Về đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL đối với xã hội: Tự đánh giá 20 điểm.
Sở Tư pháp tham mưu, giúp UBND tỉnh lồng ghép thực hiện khảo sát, đánh giá hiệu quả tác động của công tác PBGDPL đối với xã hội trong khảo sát công tác theo dõi tình hình thi hành pháp luật, công tác hòa giải ở cơ sở. Qua đó, đã thực hiện khảo sát ngẫu nhiên bằng phiếu khảo sát đối với Báo cáo viên pháp luật tỉnh, Lãnh đạo UBND, Phòng Tư pháp, Báo cáo viên pháp luật tại các huyện, thị xã, thành phố; tuyên truyền viên pháp luật của các xã, phường, thị trấn và đội ngũ hòa giải viên, thành viên nhóm nòng cốt ở cơ sở các thôn trên địa bàn tỉnh. Qua khảo sát cho thấy, có 95% người dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được khảo sát tự học tập, chủ động tìm hiểu pháp luật; có 100% người dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được khảo sát biết pháp luật; có 97% người dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được khảo sát hiểu pháp luật và có 98% người dân, cán bộ, công chức, viên chức, người lao động được khảo sát hài lòng về chất lượng hoạt động PBGDPL.
đ) Về các tiêu chí khác: Tự đánh giá 10 điểm
Hằng năm, UBND tỉnh đều thực hiện củng cố, kiện toàn Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh8; đảm bảo Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh đủ thành phần theo quy định của Quyết định số 21/2021/QĐ-TTg ngày 21/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ quy định về thành phần và nhiệm vụ, quyền hạn của Hội đồng Phối hợp PBGDPL; hoạt động của Hội đồng thực hiện theo đúng Quy chế tổ chức và hoạt động của Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh được ban hành kèm theo Quyết định số 26/QĐ-HĐPH ngày 12/3/2022 của Chủ tịch Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh.
- Công tác kiểm tra, đánh giá, sơ kết, đôn đốc việc chỉ đạo và triển khai thực hiện. Sở Tư pháp - Cơ quan Thường trực đã tham mưu, giúp UBND tỉnh, Hội đồng Phối hợp PBGDPL tỉnh xây dựng, triển khai và tổ chức thực hiện Kế hoạch kiểm tra công tác PBGDPL; hòa giải ở cơ sở; xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật trên địa bàn9. Qua đó, kiểm tra thực hiện, đánh giá, sơ kết, đôn đốc việc chỉ đạo và triển khai thực hiện Thông tư số 03/2018/TT-BTP tại các cơ quan, đơn vị trên địa bàn tỉnh.
2. Một số hạn chế trong triển khai đồng bộ thực hiện tốt đánh giá hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật
Thứ nhất, nhiệm vụ tư vấn về nội dung, hình thức và các giải pháp để nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác PBGDPL của một số cơ quan thành viên Hội đồng có lúc chưa bám sát vào điều kiện, thực tiễn của cơ quan, đơn vị và chưa phù hợp với đối tượng, tình hình kinh tế-xã hội ở địa phương. Nội dung PBGDPL còn dàn trải, thiếu trọng tâm, trọng điểm. Hoạt động PBGDPL vẫn còn biểu hiện mang tính hình thức, chiếu lệ.
Thứ hai, công tác phối hợp giữa các thành viên Hội đồng đôi lúc chưa chặt chẽ và thường xuyên, nhất là trong triển khai PBGDPL ở các lĩnh vực, địa bàn, đối tượng cần có sự phối hợp liên ngành, chưa gắn kết được trách nhiệm của thành viên Hội đồng trong việc tư vấn, tham mưu cho cơ quan, đơn vị, địa phương triển khai các giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu quả trong công tác PBGDPL. Vì vậy chưa tạo được sức mạnh tổng hợp tham gia vào công tác PBGDPL giữa các ngành, các cấp.
Thứ ba, việc tham mưu xây dựng, triển khai thực hiện một số Chương trình, Đề án về PBGDPL tại một số Sở, ngành, địa phương chưa bảo đảm hiệu quả, còn mang tính hình thức, hiệu quả thấp; chất lượng và nội dung hoạt động của các tổ hòa giải chưa đồng đều, tỷ lệ vụ việc hòa giải thành thấp.
Thứ tư, công tác PBGDPL đến Nhân dân trên địa bàn tỉnh tuy được triển khai rộng khắp nhưng hiệu quả mang lại chưa cao, đặc biệt các đối tượng đặc thù, yếu thế trong xã hội, các đối tượng vùng sâu, vùng xa, miền núi, dân tộc thiểu số, các địa bàn trình độ dân cư thấp chưa được chú trọng triển khai đúng mức.
Thứ năm, công tác xây dựng cấp cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật gắn với Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới chưa được chú trọng thường xuyên; việc tự đánh giá, chấm điểm cấp xã đạt chuẩn tiếp cận pháp luật hàng năm còn mang tính hình thức, lung túng khi cập nhật, tập hợp hồ sơ kiểm chứng mặc dù đã triển khai qua nhiều năm. Bên cạnh đó, mức độ tiếp cận pháp luật của người dân chưa cao, hiệu quả xây dựng cấp xã đạt chuẩn tiếp cận còn hạn chế.
Thứ sáu, kinh phí cấp cho công tác PBGDPL còn hạn chế. Trong khi việc thực hiện chính sách xã hội hóa gặp nhiều khó khăn, chưa có cơ chế, giải pháp vận động, thu hút được các nguồn lực xã hội tham gia công tác này, nhất là sự hỗ trợ kinh phí của các cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp trên địa bàn tỉnh.
Thứ bẩy, chế độ thông tin, báo cáo của một số cơ quan thành viên Hội đồng tỉnh và báo cáo của Hội đồng huyện chưa đảm bảo yêu cầu. Một số cơ quan, đơn vị, địa phương gửi báo cáo không đúng thời gian quy định, nội dung báo cáo sơ sài, chưa đầy đủ, chưa bám sát theo chức năng, nhiệm vụ của cơ quan thành viên Hội đồng, vì vậy rất khó khăn cho công tác thống kê, tổng hợp.
3. Một số giải pháp nâng cao hiệu quả thực hiện tốt đánh giá hiệu quả công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bản tỉnh Bình Định
Bộ Tư pháp sớm tổng kết Đề án “Thí điểm đổi mới hoạt động đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL” gắn với việc hướng dẫn cụ thể về phương thức đánh giá và bộ công cụ đánh giá các tiêu chí đánh giá hiệu quả công tác PBGDPL (mẫu phiếu điều tra, khảo sát; nội dung kiểm tra, phỏng vấn; báo cáo, các tài liệu khác,…) theo quy định tại Thông tư số 03/2018/TT-BTP; khắc phục sự bất cập ở một số tiêu chí như đã nêu tại Báo cáo số 26/BC-UBND ngày 05/3/2021 của UBND tỉnh Bình Định cho phù hợp với tình hình thực tế.