Hiệu quả thiết thực từ mô hình “Câu lạc bộ tuyên truyền pháp luật về phòng chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống” tại tỉnh Hà Giang

Trong năm hai năm 2023, 2024, Sở Tư pháp tỉnh Hà Giang đã xây dựng 12 mô hình Câu lạc bộ điểm phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn 10 xã thuộc huyện Yên Minh, Mèo Vạc và Quản Bạ. Nòng cốt của mô hình là Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ gồm 03 thành viên (01 Chủ nhiệm là Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân cấp xã và 02 Phó Chủ nhiệm). Số lượng thành viên Câu lạc bộ tuỳ thuộc vào số lượng thôn của cấp xã. Trong đó, mỗi thôn lựa chọn tối thiểu 10 thành viên tham gia Câu lạc bộ (Trưởng thôn, Bí thư Chi bộ, người có uy tín, Bí thư Chi đoàn, Hội viên Hội phụ nữ, đoàn viên thanh niên...). Trung bình mỗi câu lạc bộ có từ 100 thành viên trở lên, cá biệt những xã có đến gần 200 thành viên.
Định kỳ hàng tháng, Sở Tư pháp tỉnh Hà Giang sẽ cung cấp chuyên đề sinh hoạt gửi tới Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ trên hệ thống Ioffice của từng xã có mô hình câu lạc bộ điểm. Đồng thời, Sở cũng hướng dẫn Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thành lập nhóm Zalo Câu lạc bộ để đăng tải, cung cấp các loại tài liệu do Sở Tư pháp cung cấp lên trên nhóm để các thành viên Câu lạc bộ cùng nhau nghiên cứu, khai thác. Đây cũng là một cách ứng dụng công nghệ thông tin trong công tác phổ biến, giáo dục pháp luật trên địa bàn. Tùy từng điều kiện thực tế, Ban Chủ nhiệm có thể không yêu cầu thành viên tham gia định kỳ sinh hoạt hàng tháng mà căn cứ vào số lượng truy cập, đôn đốc thành viên nghiên cứu, khai thác tài liệu sinh hoạt.
Sở Tư pháp tỉnh Hà Giang cử 01 cán bộ phòng chuyên môn theo dõi hoạt động của từng Câu lạc bộ pháp luật. Thường xuyên theo dõi, nắm bắt khó khăn, vướng mắc của Câu lạc bộ pháp luật. Đồng thời, mỗi nhóm Zalo Câu lạc bộ pháp luật ngoài các thành viên Câu lạc bộ sẽ phải mời thêm cán bộ của Sở Tư pháp tham gia nhóm để theo dõi, quản lý, đôn đốc các thành viên câu lạc bộ trong việc sinh hoạt định kỳ trên nhóm Zalo. Định kỳ 06 tháng Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ pháp luật phải gửi báo cáo tình hình hoạt động của Câu lạc bộ về Sở Tư pháp để nắm bắt, theo dõi.
Trong quá trình duy trì hoạt động của 02 mô hình Câu lạc bộ điểm, Sở Tư pháp đã hướng dẫn, chỉ đạo Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ 02 xã vận động được trên 2.000 hộ gia đình, học sinh, đoàn viên, thanh niên ký cam kết không để xảy ra tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Ủy ban nhân dân các xã trong quá trình triển khai mô hình đã tổ chức ký cam kết giữa 26 Trưởng thôn, bản với đại diện chính quyền 02 xã; tổ chức sinh hoạt câu lạc bộ pháp luật được 12 cuộc với chủ đề pháp luật hôn nhân gia đình, bạo lực gia đình, bình đẳng giới, đất đai, phòng, chống ma tuý...
Có thể thấy hiệu quả thiết thực của việc xây dựng mô hình điểm Câu lạc bộ phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống đạt được là rõ rệt, vì trong năm 2022 trước khi xây dựng mô hình trên địa bàn 02 xã vẫn còn xảy ra 03 cặp tảo hôn, hôn nhân cận huyết. Đến thời điểm báo cáo trên địa bàn 02 xã không còn xảy ra tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống. Đặc biệt, Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ phối hợp với Trưởng thôn vận động, thuyết phục, dừng được 01 cặp tảo hôn tại xã Đông Minh, huyện Yên Minh. Có thể nói, thông qua mô hình điểm đã giúp cấp uỷ, chính quyền và đặc biệt là toàn thể nhân dân trên địa bàn hiểu rõ được tác hại, hậu quả của tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, giúp phòng ngừa, tiến tới đẩy lùi nạn tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống trên địa bàn các xã được lựa chọn làm điểm và thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 27-NQ/TU ngày 01/5/2022 của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Hà Giang về xoá bỏ hủ tục, phòng tục tập quán lạc hậu trong vùng đồng bào dân tộc thiểu số, xây dựng nếp sống văn minh.
Sau khi đánh giá hiệu quả từ việc triển khai mô hình tại 02 xã Đông Minh, huyện Yên Minh và Cán Tỷ, xã Quản Bạ, năm 2024, Sở Tư pháp tỉnh Hà Giang đã phối hợp với các đơn vị có liên quan, khảo sát và nhân rộng thêm 10 mô hình tại xã Khâu Vai, Xín Cái, Lũng Pù, Xín Cái, huyện Mèo Vạc; xã Bát Đại Sơn, Thanh Vân, Tả Ván, Thái An, huyện Quản Bạ; xã Ngam La, Ngọc Long huyện Yên Minh. Sau 6 tháng triển khai bước đầu đã ghi nhận được những tín hiệu tích cực, toàn bộ các thành viên Câu lạc bộ điểm nắm bắt và hiểu rõ quy định của pháp luật về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống, hệ lụy, hậu quả có thể bị xử lý hình sự đối với các trường hợp tảo hôn như một trong các bên chịu sự điều chỉnh của tội giao cấu với trẻ vị thành niên hoặc hiếp dâm trẻ em. Việc tổ chức ký cam kết được triển khai đồng bộ, quyết liệt tới từng đối tượng cụ thể.
Mô hình Câu lạc bộ điểm về phòng, chống tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống góp phần giảm thiểu tình trạng vi phạm pháp luật về hôn nhân, hình sự, giúp người dân hiểu được tác hại của việc tảo hôn, kết hôn cận huyết thống, xây dựng gia đình theo đúng độ tuổi mà Luật hôn nhân và gia đình quy định, bảo đảm được sự phát triển bền vững, giá trị hạnh phúc hôn nhân, góp phần giảm thiểu tình trạng đói nghèo, thất nghiệp trên địa bàn các xã, từng bước xoá bỏ hủ tục lạc hậu về tảo hôn, kết hôn cận huyết thống trên địa bàn tỉnh Hà Giang./.