_20211114171230.png)
Quảng Trị: 8 năm triển khai Luật Trợ giúp pháp lý – Hành trình lan tỏa chính sách nhân văn vì người yếu thế
Từ khi Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) năm 2017 chính thức có hiệu lực, Quảng Trị đã nỗ lực đưa chính sách TGPL đi vào đời sống, trở thành điểm tựa pháp lý quan trọng cho hàng nghìn người dân thuộc nhóm yếu thế, 8 năm triển khai là 8 năm ghi dấu sự đổi mới, đồng bộ và quyết liệt của các cấp, các ngành với mục tiêu chung: không để ai bị bỏ lại phía sau trong việc tiếp cận công lý.
NỀN TẢNG VỮNG CHẮC TỪ CÔNG TÁC CHỈ ĐẠO, TRIỂN KHAI
Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật TGPL, tỉnh Quảng Trị đã chủ động ban hành Kế hoạch số 5083/KH-UBND ngày 12/10/2017, xác định rõ nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị và thời hạn hoàn thành. Đây là bước đi quan trọng giúp toàn bộ hệ thống chính trị vào cuộc một cách thống nhất và bài bản.
Sở Tư pháp nhanh chóng tổ chức nhiều hội nghị phổ biến Luật TGPL cho đội ngũ báo cáo viên pháp luật, cán bộ cấp huyện, cấp xã, lực lượng công an, tòa án, viện kiểm sát, hòa giải viên cơ sở. Đặc biệt, hai Trung tâm TGPL nhà nước (Trung tâm TGPL tỉnh Quảng Bình cũ là Trung tâm TGPL tỉnh Quảng Trị) đã tổ chức 08 hội nghị cho cán bộ cấp xã, 04 hội nghị dành cho người tiến hành tố tụng và luật sư, cùng 01 hội nghị riêng cho hội viên Hội Cựu chiến binh.
Song song đó, tỉnh cũng kiện toàn Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng khi có sự thay đổi thành viên, đảm bảo hoạt động chỉ đạo được duy trì hiệu quả. Các văn bản hướng dẫn chuyên môn, đánh giá chất lượng vụ việc, phân công nhiệm vụ TGPL hằng năm đều được ban hành kịp thời, góp phần đưa hoạt động TGPL đi vào khuôn khổ, chuẩn hóa và bền vững.
KẾT QUẢ NỔI BẬT: HƠN 4.400 VỤ VIỆC ĐƯỢC TRỢ GIÚP – TĂNG DẦN THEO TỪNG NĂM
Giai đoạn từ 01/01/2018 đến 30/9/2025, hai Trung tâm TGPL đã thực hiện 4.477 vụ việc TGPL, gồm: 3.283 vụ tham gia tố tụng, 952 vụ tư vấn pháp luật, 242 vụ đại diện ngoài tố tụng. Con số này không chỉ thể hiện sự nỗ lực của đội ngũ người thực hiện TGPL tỉnh nhà mà còn phản ánh mức độ tin tưởng ngày càng cao của người dân vào dịch vụ TGPL do Nhà nước cung cấp.
Điểm đáng ghi nhận là số vụ tham gia tố tụng tăng cao liên tục: năm 2018: 282 vụ, năm 2019: 343 vụ, năm 2020: 299 vụ, năm 2021: 469 vụ, năm 2022: 505 vụ, năm 2023: 642 vụ (mức tăng trưởng ấn tượng), năm 2024: 555 vụ, 9 tháng đầu năm 2025: 244 vụ
Việc tăng nhanh số vụ tố tụng cho thấy TGPL đã trở thành chỗ dựa pháp lý thực sự cho người nghèo, người yếu thế khi đứng trước pháp luật. Trong nhiều vụ án hình sự và dân sự phức tạp, trợ giúp viên pháp lý đã tham gia ngay từ giai đoạn đầu, giúp sớm bảo vệ quyền con người, bảo đảm các thủ tục tố tụng được thực hiện công bằng, khách quan.
TRUYỀN THÔNG RỘNG KHẮP – CHẠM TỚI TỪNG THÔN, BẢN, TỪNG NHÓM YẾU THẾ
Một trong những thành tựu nổi bật của Quảng Trị trong 8 năm qua chính là đưa TGPL đến gần hơn với người dân thông qua nhiều kênh truyền thông đa dạng và sáng tạo. 8 năm qua đã có gần 1000 hội nghị truyền thông với hơn 55.000 người được tiếp cận. Toàn tỉnh đã tổ chức 996 hội nghị truyền thông, thu hút 55.209 người tham gia, trong đó cho người cao tuổi có khó khăn về tài chính, người khuyết tật, già làng, trưởng bản, người uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số, trẻ em. Những hội nghị này không chỉ cung cấp kiến thức pháp luật mà còn tạo ra môi trường trao đổi trực tiếp, nơi người dân nêu câu hỏi, nhận tư vấn, chia sẻ các khó khăn pháp lý của bản thân và gia đình.
8 năm qua đã có 1.212 bảng thông tin và 43 hộp tin TGPL đã được lắp đặt tại UBND xã, nhà văn hóa thôn, trại giam, nhà tạm giữ, đồn biên phòng, phòng tiếp dân cấp huyện…; 148.900 tờ gấp pháp luật về quyền TGPL được biên soạn và phát hành; 1.300 cuốn sổ tay pháp luật đến tay người dân; 100% xã, phường được cấp đĩa CD TGPL để phát trên hệ thống loa truyền thanh; nhiều chuyên mục TGPL được duy trì trên Đài PT-TH, Báo Quảng Trị và các trang thông tin điện tử. Nhờ những tài liệu này thông tin về TGPL trở nên quen thuộc hơn với người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, người nghèo, người khuyết tật, người cao tuổi – những đối tượng thường gặp hạn chế trong tiếp cận pháp luật.
GIẢI PHÁP GIAI ĐOẠN TỚI: HIỆN ĐẠI, LINH HOẠT VÀ LẤY NGƯỜI DÂN LÀM TRUNG TÂM
Để tiếp tục phát huy hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý tại địa phương tỉnh đề ra nhiều giải pháp như:
- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức và hoạt động trợ giúp pháp lý, duy trì fanpage, cổng thông tin, các kênh truyền thông số, số hóa hồ sơ vụ việc TGPL, sướng tới xây dựng mô hình TGPL trực tuyến;
Tăng cường phối hợp trong hoạt động tố tụng: Tiếp tục thực hiện chương trình phối hợp giữa Bộ Tư pháp và TANDTC về trực TGPL tại tòa án; triển khai chương trình phối hợp TGPL trong điều tra hình sự với Bộ Công an
- Mở rộng truyền thông đến vùng khó khăn: Ưu tiên truyền thông tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, vùng bãi ngang ven biển; Lồng ghép trợ giúp pháp lý trong chương trình giảm nghèo, nông thôn mới, phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số
- Kiến nghị sửa đổi Luật TGPL năm 2017: Bổ sung đối tượng được TGPL (người khuyết tật, nạn nhân da cam…); Bổ sung quy định thu hồi thẻ TGVPL khi nghỉ hưu; Khôi phục hoặc có giải pháp thay thế TGPL lưu động; Điều chỉnh quy định về chi nhánh TGPL cho phù hợp mô hình chính quyền mới
Nhìn lại hành trình 8 năm triển khai Luật TGPL, có thể khẳng định rằng Quảng Trị đã đạt những thành tựu nổi bật và có sức lan tỏa sâu rộng. Hoạt động trợ giúp pháp lý được tổ chức bài bản, thống nhất từ tỉnh đến cơ sở. Số lượng vụ việc tăng mạnh, chất lượng tham gia tố tụng ngày càng cao. Truyền thông về TGPL được mở rộng chưa từng có, tiếp cận hàng chục nghìn người dân. Nhận thức cộng đồng được nâng lên rõ rệt, đặc biệt ở vùng khó khăn. Niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật và cơ chế bảo vệ quyền lợi ngày càng vững chắc
Từ một chính sách pháp lý, TGPL đã trở thành biểu hiện sinh động của tinh thần nhân ái, công bằng, thượng tôn pháp luật, góp phần xây dựng một xã hội dân chủ, văn minh và không để bất kỳ ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình tiếp cận công lý.
Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật TGPL, tỉnh Quảng Trị đã chủ động ban hành Kế hoạch số 5083/KH-UBND ngày 12/10/2017, xác định rõ nhiệm vụ của từng cơ quan, đơn vị và thời hạn hoàn thành. Đây là bước đi quan trọng giúp toàn bộ hệ thống chính trị vào cuộc một cách thống nhất và bài bản.
Sở Tư pháp nhanh chóng tổ chức nhiều hội nghị phổ biến Luật TGPL cho đội ngũ báo cáo viên pháp luật, cán bộ cấp huyện, cấp xã, lực lượng công an, tòa án, viện kiểm sát, hòa giải viên cơ sở. Đặc biệt, hai Trung tâm TGPL nhà nước (Trung tâm TGPL tỉnh Quảng Bình cũ là Trung tâm TGPL tỉnh Quảng Trị) đã tổ chức 08 hội nghị cho cán bộ cấp xã, 04 hội nghị dành cho người tiến hành tố tụng và luật sư, cùng 01 hội nghị riêng cho hội viên Hội Cựu chiến binh.
Song song đó, tỉnh cũng kiện toàn Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL trong hoạt động tố tụng khi có sự thay đổi thành viên, đảm bảo hoạt động chỉ đạo được duy trì hiệu quả. Các văn bản hướng dẫn chuyên môn, đánh giá chất lượng vụ việc, phân công nhiệm vụ TGPL hằng năm đều được ban hành kịp thời, góp phần đưa hoạt động TGPL đi vào khuôn khổ, chuẩn hóa và bền vững.
KẾT QUẢ NỔI BẬT: HƠN 4.400 VỤ VIỆC ĐƯỢC TRỢ GIÚP – TĂNG DẦN THEO TỪNG NĂM
Giai đoạn từ 01/01/2018 đến 30/9/2025, hai Trung tâm TGPL đã thực hiện 4.477 vụ việc TGPL, gồm: 3.283 vụ tham gia tố tụng, 952 vụ tư vấn pháp luật, 242 vụ đại diện ngoài tố tụng. Con số này không chỉ thể hiện sự nỗ lực của đội ngũ người thực hiện TGPL tỉnh nhà mà còn phản ánh mức độ tin tưởng ngày càng cao của người dân vào dịch vụ TGPL do Nhà nước cung cấp.
Điểm đáng ghi nhận là số vụ tham gia tố tụng tăng cao liên tục: năm 2018: 282 vụ, năm 2019: 343 vụ, năm 2020: 299 vụ, năm 2021: 469 vụ, năm 2022: 505 vụ, năm 2023: 642 vụ (mức tăng trưởng ấn tượng), năm 2024: 555 vụ, 9 tháng đầu năm 2025: 244 vụ
Việc tăng nhanh số vụ tố tụng cho thấy TGPL đã trở thành chỗ dựa pháp lý thực sự cho người nghèo, người yếu thế khi đứng trước pháp luật. Trong nhiều vụ án hình sự và dân sự phức tạp, trợ giúp viên pháp lý đã tham gia ngay từ giai đoạn đầu, giúp sớm bảo vệ quyền con người, bảo đảm các thủ tục tố tụng được thực hiện công bằng, khách quan.
TRUYỀN THÔNG RỘNG KHẮP – CHẠM TỚI TỪNG THÔN, BẢN, TỪNG NHÓM YẾU THẾ
Một trong những thành tựu nổi bật của Quảng Trị trong 8 năm qua chính là đưa TGPL đến gần hơn với người dân thông qua nhiều kênh truyền thông đa dạng và sáng tạo. 8 năm qua đã có gần 1000 hội nghị truyền thông với hơn 55.000 người được tiếp cận. Toàn tỉnh đã tổ chức 996 hội nghị truyền thông, thu hút 55.209 người tham gia, trong đó cho người cao tuổi có khó khăn về tài chính, người khuyết tật, già làng, trưởng bản, người uy tín vùng đồng bào dân tộc thiểu số, trẻ em. Những hội nghị này không chỉ cung cấp kiến thức pháp luật mà còn tạo ra môi trường trao đổi trực tiếp, nơi người dân nêu câu hỏi, nhận tư vấn, chia sẻ các khó khăn pháp lý của bản thân và gia đình.
8 năm qua đã có 1.212 bảng thông tin và 43 hộp tin TGPL đã được lắp đặt tại UBND xã, nhà văn hóa thôn, trại giam, nhà tạm giữ, đồn biên phòng, phòng tiếp dân cấp huyện…; 148.900 tờ gấp pháp luật về quyền TGPL được biên soạn và phát hành; 1.300 cuốn sổ tay pháp luật đến tay người dân; 100% xã, phường được cấp đĩa CD TGPL để phát trên hệ thống loa truyền thanh; nhiều chuyên mục TGPL được duy trì trên Đài PT-TH, Báo Quảng Trị và các trang thông tin điện tử. Nhờ những tài liệu này thông tin về TGPL trở nên quen thuộc hơn với người dân, đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, người nghèo, người khuyết tật, người cao tuổi – những đối tượng thường gặp hạn chế trong tiếp cận pháp luật.
GIẢI PHÁP GIAI ĐOẠN TỚI: HIỆN ĐẠI, LINH HOẠT VÀ LẤY NGƯỜI DÂN LÀM TRUNG TÂM
Để tiếp tục phát huy hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý tại địa phương tỉnh đề ra nhiều giải pháp như:
- Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức và hoạt động trợ giúp pháp lý, duy trì fanpage, cổng thông tin, các kênh truyền thông số, số hóa hồ sơ vụ việc TGPL, sướng tới xây dựng mô hình TGPL trực tuyến;
Tăng cường phối hợp trong hoạt động tố tụng: Tiếp tục thực hiện chương trình phối hợp giữa Bộ Tư pháp và TANDTC về trực TGPL tại tòa án; triển khai chương trình phối hợp TGPL trong điều tra hình sự với Bộ Công an
- Mở rộng truyền thông đến vùng khó khăn: Ưu tiên truyền thông tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, biên giới, vùng bãi ngang ven biển; Lồng ghép trợ giúp pháp lý trong chương trình giảm nghèo, nông thôn mới, phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc thiểu số
- Kiến nghị sửa đổi Luật TGPL năm 2017: Bổ sung đối tượng được TGPL (người khuyết tật, nạn nhân da cam…); Bổ sung quy định thu hồi thẻ TGVPL khi nghỉ hưu; Khôi phục hoặc có giải pháp thay thế TGPL lưu động; Điều chỉnh quy định về chi nhánh TGPL cho phù hợp mô hình chính quyền mới
Nhìn lại hành trình 8 năm triển khai Luật TGPL, có thể khẳng định rằng Quảng Trị đã đạt những thành tựu nổi bật và có sức lan tỏa sâu rộng. Hoạt động trợ giúp pháp lý được tổ chức bài bản, thống nhất từ tỉnh đến cơ sở. Số lượng vụ việc tăng mạnh, chất lượng tham gia tố tụng ngày càng cao. Truyền thông về TGPL được mở rộng chưa từng có, tiếp cận hàng chục nghìn người dân. Nhận thức cộng đồng được nâng lên rõ rệt, đặc biệt ở vùng khó khăn. Niềm tin của người dân vào hệ thống pháp luật và cơ chế bảo vệ quyền lợi ngày càng vững chắc
Từ một chính sách pháp lý, TGPL đã trở thành biểu hiện sinh động của tinh thần nhân ái, công bằng, thượng tôn pháp luật, góp phần xây dựng một xã hội dân chủ, văn minh và không để bất kỳ ai bị bỏ lại phía sau trong hành trình tiếp cận công lý.
Phan Thị Thu Hà, Phòng Quản lý trợ giúp pháp lý,
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý