Nhìn lại kết quả 08 năm thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Ninh Bình

Tăng cường công tác chỉ đạo, điều hành - bảo đảm thống nhất từ tỉnh đến cơ sở

Để triển khai thi hành kịp thời, đồng bộ, thống nhất và hiệu quả Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh ban hành văn bản hướng dẫn triển khai thi hành Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, đảm bảo sự thống nhất và đồng bộ trong việc thực hiện các quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý tại địa phương. Trong quá trình tham mưu, Sở đã tiến hành nghiên cứu kỹ lưỡng các quy định của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành, từ đó xây dựng các hướng dẫn chi tiết phù hợp với tình hình thực tiễn của tỉnh. Từ năm 2018 đến ngày 30/9/2025, UBND tỉnh đã ban hành 29 quyết định, 12 kế hoạch, 16 công văn và các văn bản chỉ đạo khác liên quan đến công tác TGPL. Các văn bản này đã tạo nền tảng pháp lý vững chắc cho việc triển khai các hoạt động trợ giúp pháp lý tại địa phương, đồng thời củng cố hệ thống pháp lý về TGPL. Việc ban hành các văn bản này còn đảm bảo quyền lợi hợp pháp của các đối tượng yếu thế trong cộng đồng, góp phần nâng cao hiệu quả công tác TGPL trên địa bàn tỉnh.

Nhiều kết quả nổi bật, nâng cao chất lượng hoạt động TGPL với phương châm lấy người dân làm trung tâm

Tổng kinh phí được cấp cho công tác TGPL trên địa bàn tỉnh Ninh Bình từ năm 2018 - 2025 là 88.842.126.750 đồng. Riêng trong năm 2025, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh đã thực hiện: 1.751 vụ việc (kỳ trước chuyển qua: 366 vụ việc; thụ lý trong kỳ: 1385 vụ việc); số vụ việc hoàn thành là 1.104 vụ việc. Trong đó, Trợ giúp viên pháp lý thực hiện 988 vụ việc, trong đó: Tư vấn 290 vụ việc, tham gia tố tụng 695 vụ việc, đại diện ngoài tố tụng 03 vụ việc. Luật sư ký hợp đồng TGPL thực hiện 116 vụ việc, trong đó: Tư vấn 107 vụ việc, tham gia tố tụng 09 vụ việc.

Trung tâm TGPL tỉnh đã tiếp nhận thông tin về yêu cầu TGPL của người được TGPL trong hoạt động tố tụng 886 trường hợp; duy trì hoạt động các trang thiết bị để tổ chức phiên tòa trực tuyến tại điểm cầu Trung tâm; phân công Trợ giúp viên pháp lý và chuyên viên theo dõi vụ việc theo địa bàn, thực hiện bằng hình thức trực qua điện thoại (24/24 giờ) theo đúng quy định của pháp luật...

Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn 2021- 2030, Trung tâm đã tổ chức 09 hội nghị tập huấn bồi dưỡng nâng cao năng lực, kiến thức trợ giúp pháp lý cho đối tượng là cán bộ thôn, bản, hòa giải viên cơ sở, người có uy tín trong cộng đồng vùng các xã dân tộc miền núi cho 720 người tham dự; 01 Hội nghị tập huấn, bồi dưỡng nâng cao năng lực, kiến thức điểm về trợ giúp pháp lý cho người tiến hành tố tụng; 09 hội nghị truyền thông nâng cao nhận thức trợ giúp pháp lý cho người dân vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi cho 900 người dân tham dự; in ấn, cấp phát 9.000 tờ gấp pháp luật về hoạt động trợ giúp pháp lý cấp phát cho người dân.

Đồng thời, Trung tâm TGPL tỉnh cũng đã tổ chức 05 hội nghị tuyên truyền và tư vấn pháp luật trên địa bàn các xã cho 500 người dân tham dự; tư vấn pháp luật miễn phí cho 38 trường hợp thuộc diện trợ giúp pháp lý; biên soạn cấp phát 5000 tờ gấp pháp luật “Thông tin về tổ chức và hoạt động trợ giúp pháp lý tỉnh Ninh Bình” tới người dân... để thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.

Bên cạnh các kết quả đạt được, công tác TGPL vẫn còn tồn tại một số khó khăn như công tác truyền thông về TGPL chưa được triển khai sâu rộng, chưa bao quát hết được các đối tượng. Một số địa phương UBND xã, phường chưa chú trọng giới thiệu người dân thuộc diện TGPL khi có yêu cầu TGPL đến Trung tâm TGPL; phần lớn do các cơ quan tiến hành tố tụng cung cấp thông tin và người dân liên hệ trực tiếp với Trung tâm. Người thuộc diện TGPL vẫn chưa biết và chủ động thực hiện yêu cầu TGPL thông qua dịch vụ công trực tuyến.

Công tác phối hợp TGPL ở một số cơ quan tiến hành tố tụng đôi lúc còn chưa thường xuyên, nên ở một số địa bàn số vụ việc được TGPL còn ít, chủ yếu là những vụ việc hình sự liên quan đến người từ đủ 16 tuổi đến dưới 18 tuổi phạm tội và trẻ em; số vụ việc dân sự, hôn nhân gia đình, đất đai và hành chính có người thuộc diện được TGPL do Tòa án nhân dân và Viện kiểm sát nhân dân thụ lý gửi thông báo/thông tin đến Trung tâm còn hạn chế. Tình trạng người thuộc diện TGPL “từ chối trợ giúp pháp lý” vẫn còn diễn ra tại một số cơ quan tiến hành tố tụng.

Để nâng cao hiệu quả công tác TGPL trong thời gian tới, cần tiếp tục tăng cường phối hợp các ngành, các cấp nâng cao hiệu quả công tác truyền thông về TGPL bằng nhiều loại hình, trong đó chú trọng các địa phương vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và nhóm các đối tượng yếu thế trong xã hội để người dân biết đến và tin tưởng dịch vụ TGPL khi có nhu cầu. Đặc biệt cần áp dụng phổ biến phương pháp truyền thông tích cực “lấy người dân làm trung tâm” trong các buổi truyền thông; tập trung nâng cao chất lượng, hiệu quả cung cấp dịch vụ TGPL đi đôi với hoạt động tổ chức thẩm định chất lượng, hiệu quả vụ việc TGPL và trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, kỹ năng, kinh nghiệm giải quyết vụ việc cho đội ngũ người thực hiện TGPL thông qua đào tạo, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ, nhất là kỹ năng tranh tụng tại phiên tòa cho các Trợ giúp viên pháp lý, Luật sư ký hợp đồng; cần phát huy tinh thần trách nhiệm, tính chủ động của các thành viên Hội đồng phối hợp PBGDPL trong công tác trợ giúp pháp lý. Đặc biệt cần tăng cường phối hợp, trao đổi thông tin giữa Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước tỉnh với các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn trong việc giới thiệu hoặc đề nghị cử người tham gia đại diện, bào chữa, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp cho người được trợ giúp pháp lý kịp thời, hiệu quả./.

Đinh Thị Ánh Hồng
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý