Một số kết quả đạt được sau 08 năm triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 tại tỉnh Quảng Ngãi

Ngay sau khi Luật TGPL năm 2017 có hiệu lực, với mục đích xác định rõ các nội dung công việc, thời hạn, tiến độ hoàn thành, kết quả hoàn thành và trách nhiệm thực hiện, cơ chế phối hợp của các cơ quan, tổ chức có liên quan trong việc tổ chức triển khai thi hành Luật TGPL năm 2017 kịp thời, hiệu quả trên địa bàn tỉnh Quảng Ngãi. Việc ban hành các Kế hoạch số 5030/KH-UBND ngày 18/8/2017, Kế hoạch số 2834/KH-UBND ngày 23/10/2017 và nhiều văn bản khác để chỉ đạo, triển khai các hoạt động TGPL đã tạo hành lang pháp lý đầy đủ, rõ ràng và bám sát thực tiễn của địa phương.
Từ ngày 01/01/2018 đến ngày 30/9/2025, 02 Trung tâm TGPL Nhà nước tỉnh Quảng Ngãi (Trung tâm TGPL số 1 và số 2 tỉnh Quảng Ngãi) đã thực hiện 5.731 vụ việc cho đối tượng được TGPL. Trong đó, có 3.815 vụ việc tham gia tố tụng; tiếp nhận và thụ lý 1.908 vụ việc tư vấn pháp luật và 08 vụ việc đại diện ngoài tố tụng. Công tác truyền thông về TGPL cũng được các Trung tâm TGPL tỉnh Quảng Ngãi đẩy mạnh. Trong 08 năm thi hành Luật TGPL, 02 Trung tâm đã tổ chức gần 450 đợt truyền thông về hoạt động TGPL tại các huyện và xã, phường, đặc khu với hơn 31.000 lượt người tham dự. Trong các đợt truyền thông về hoạt động TGPL, các Trợ giúp viên pháp lý đã thực hiện tư vấn gần 5.000 vụ việc cho người dân có yêu cầu TGPL. Công tác thông tin, truyền thông về hoạt động TGPL được thực hiện với nhiều hình thức đa dạng, phong phú như: Thông qua Bảng thông tin về TGPL đặt tại UBND các xã, phường, đặc khu, nhà văn hoá các thôn, bản và các cơ quan tiến hành tố tụng trên địa bàn tỉnh; in ấn các loại tờ gấp pháp luật về hoạt động TGPL cấp phát cho người dân, nhất là khu vực vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số; ký hợp đồng truyền thông TGPL với Đài phát thanh, truyền hình tỉnh. Công tác thông tin, truyền thông về trợ giúp pháp lý thời gian qua đã phát huy hiệu quả rõ nét, góp phần lan tỏa kết quả hoạt động TGPL, từng bước nâng cao vị thế và vai trò của công tác này trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân. Qua đó, hoạt động TGPL đã đóng góp thiết thực vào tiến trình cải cách hành chính, cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước phápquyền xã hội chủ nghĩa, đồng thời góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội trên địa bàn. Số lượng và chất lượng đội ngũ người thực hiện TGPL ngày càng được nâng cao: Tính đến ngày 30/9/2025, Sở Tư pháp đã tham mưu Chủ tịch UBND tỉnh ban hành quyết định bổ nhiệm và cấp thẻ Trợ giúp viên pháp lý đối với những viên chức đảm bảo đủ điều kiện theo quy định, nâng tổng số đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý của 02 Trung tâm lên thành 20 người, ký hợp đồng thực hiện TGPL đối với 08 luật sư trên địa bàn tỉnh. Hàng năm, đội ngũ người thực hiện TGPL được tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ. Nội dung tập huấn tập trung vào cập nhật kiến thức pháp luật, nâng cao kỹ năng nghiệp vụ, kỹ năng mềm và ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý, cung cấp dịch vụ TGPL, giúp đội ngũ người thực hiện TGPL từng bước nâng cao năng lực chuyên môn, đáp ứng nhu cầu ngày càng đa dạng của người dân.
Bên cạnh những kết quả đạt được thì công tác TGPL trên địa bàn tỉnh cũng còn một số khó khăn, vướng mắc. Tỉnh Quảng Ngãi hiện nay có 43 dân tộc sinh sống, một bộ phận người dân vẫn chưa biết về hoạt động TGPL, nhất là người dân ở vùng sâu, vùng xa, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vì địa bàn chủ yếu là đồi núi dẫn đến giao thông đi lại bị chia cắt, bất tiện và gặp nhiều trở ngại cho công tác thực hiện TGPL. Bên cạnh đó, công tác truyền thông về TGPL chưa thực sự đổi mới để phù hợp với đối tượng, thực tiễn phong tục, tập quán trên địa bàn. Người dân còn gặp khó khăn, lúng túng trong việc thực hiện thủ tục hành chính trực tuyến. Công tác phối hợp trong TGPL có lúc, có nơi chưa được quan tâm, chú trọng nên hoạt động TGPL chưa phát huy được hiệu quả, đặc biệt là việc phối hợp người thực hiện TGPL trực tại Tòa án. Việc ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong TGPL và phối hợp trong TGPL chưa thực sự mạnh mẽ .
Để khắc phục khó khăn, tồn tại trong thời gian qua và hướng tới hiệu quả của công tác TGPL trong thời gian tới, đặc biệt, trong giai đoạn đất nước đang bước vào kỷ nguyên mới, để phù hợp với tình hình thực tiễn thì công tác TGPL đáp ứng một số yêu cầu sau: nghiên cứu để mở rộng đối tượng được TGPL và không giới hạn lĩnh vực pháp luật được cung cấp dịch vụ TGPL. Đồng thời, tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số, xây dựng, vận hành, khai thác cơ sở dữ liệu trợ giúp pháp lý với tư cách là một cơ sở dữ liệu chuyên ngành, tích hợp đủ thông tin về người được trợ giúp pháp lý khi kết nối với các cơ sở dữ liệu chuyên ngành về người nghèo, người có công, người khuyết tật...., trên cơ sở đó, tích hợp lên ứng dụng VNeID, bảo đảm để các tổ chức trợ giúp pháp lý thường xuyên nắm bắt được sự biến động về số lượng người được trợ giúp pháp lý và kịp thời có được thông tin, mong muốn của họ khi phát sinh vướng mắc về pháp luật và có nhu cầu được TGPL đồng thời, tích hợp đầy đủ vụ việc trợ giúp pháp lý kể từ khi thụ lý đến khi vụ việc được hoàn thành.

Nguyễn Phan Thuỳ Linh
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý