Ngày 30/9/2024, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 118/2024/NĐ-CP quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thi hành án hình sự (sau đây gọi chung là Nghị định số 118/2024/NĐ-CP). Nghị định này thay thế Nghị định số 133/2020/NĐ-CP ngày 09/11/2020 của Chính phủ quy định chi tiết thi hành một số điều của Luật Thi hành án hình sự.
Nghị định số 118/2024/NĐ-CP quy định về cơ cấu tổ chức của trại giam. Theo đó, Bộ trưởng Bộ Công an chịu trách nhiệm quản lý hệ thống tổ chức, biên chế và hoạt động của trại giam; quyết định việc thành lập, giải thể, sáp nhập, quản lý trại giam, phân trại giam trong trại giam; ban hành danh mục, tiêu chuẩn, định mức xây dựng các hạng mục công trình trại giam, hệ thống kiểm soát an ninh của trại giam thuộc Bộ Công an quản lý; Bộ trưởng Bộ Quốc phòng chịu trách nhiệm quản lý hệ thống tổ chức, biên chế và hoạt động của trại giam; quyết định việc thành lập, giải thể, sáp nhập, quản lý trại giam, phân trại giam trong trại giam; ban hành danh mục, tiêu chuẩn, định mức xây dựng các hạng mục công trình trại giam, hệ thống kiểm soát an ninh của trại giam thuộc Bộ Quốc phòng quản lý.
Về tổ chức bộ máy quản lý của trại giam: Gồm có Giám thị, Phó Giám thị, Trưởng phân trại, Phó Trưởng phân trại, Đội trưởng, Phó Đội trưởng; sĩ quan, quân nhân chuyên nghiệp, hạ sĩ quan; chiến sĩ và công nhân Công an, công nhân viên Quốc phòng. Giám thị, Phó Giám thị, Trưởng phân trại, Phó Trưởng phân trại, Đội trưởng, Phó Đội trưởng phải là người có trình độ đại học cảnh sát, đại học an ninh hoặc cử nhân luật trở lên và bảo đảm các tiêu chuẩn khác theo quy định của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng.
Về tổ chức trại giam: Trại giam được phân thành phân trại giam và khu lao động, dạy nghề.
(i) Phân trại giam: Phân trại giam thuộc trại giam có nhiệm vụ tổ chức quản lý, giam giữ, giáo dục cải tạo phạm nhân theo đúng đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước. Phân trại giam gồm khu giam giữ, nhà giam và các công trình phục vụ. Trong đó, khu giam giữ gồm: Khu giam giữ đối với phạm nhân có mức án phạt tù trên 15 năm, tù chung thân, phạm nhân thuộc trường hợp tái phạm nguy hiểm; khu giam giữ đối với phạm nhân có mức án phạt tù từ 15 năm trở xuống; phạm nhân có mức án phạt tù trên 15 năm đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù và thời hạn chấp hành án phạt tù còn lại dưới 15 năm; phạm nhân thuộc trường hợp tái phạm nguy hiểm, đã chấp hành một phần hai thời hạn chấp hành án phạt tù và đã được giảm thời hạn chấp hành án phạt tù. Nhà giam gồm nhà giam chung (Mỗi buồng giam giam giữ không quá 80 phạm nhân); nhà giam riêng (Mỗi buồng giam giam giữ không quá 08 phạm nhân) và nhà kỷ luật (Mỗi buồng giam giam giữ không quá 02 phạm nhân bị kỷ luật). Các công trình phục vụ, gồm: Công trình phục vụ lao động, học tập, sinh hoạt, chăm sóc y tế; giáo dục cải tạo, hướng nghiệp, dạy nghề cho phạm nhân và công trình phục vụ làm việc, học tập, sinh hoạt và các điều kiện khác cho sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân Công an, công nhân viên Quốc phòng công tác tại trại giam.
So với Nghị định số 133/2020/NĐ-CP, Nghị định số 118/2024/NĐ-CP đã sửa đổi, bổ sung theo hướng tăng số lượng giam giữ phạm nhân của mỗi buồng giam tại nhà giam chung từ 50 phạm nhân lên 80 phạm nhân (trước đây, Nghị định số 133/2020/NĐ-CP quy định mỗi buồng giam tại nhà giam chung giam giữ không quá 50 phạm nhân). Nghị định số 118/2024/NĐ-CP đã sửa đổi theo hướng tăng số lượng phạm nhân tối đa mà buồng giam tại nhà giam chung có thể giam giữ nhằm tránh lãng phí cho công trình giam giữ vì thực tế có buồng giam có quy mô giam giữ trên 50 phạm nhân.
(ii) Khu lao động, dạy nghề: Khu lao động, dạy nghề gồm khu lao động, dạy nghề cho phạm nhân do trại giam đầu tư xây dựng, trực tiếp quản lý và khu lao động, dạy nghề cho phạm nhân do tổ chức, cá nhân đầu tư xây dựng trong khu vực đất do trại giam quản lý và bàn giao cho trại giam tiếp quản lý, sử dụng trong thời gian hợp tác. Khu lao động, dạy nghề có nhiệm vụ tổ chức quản lý, giam giữ, giáo dục, lao động, dạy nghề cho phạm nhân theo đúng quy định của pháp luật. Khu lao động, dạy nghề có các hạng mục công trình sau: (i) Nhà giam giữ phạm nhân được xây dựng kiên cố, chắc chắn đảm bảo an ninh, an toàn theo quy định của Bộ Công an, Bộ Quốc phòng; (ii) Công trình phục vụ học tập, sinh hoạt, chăm sóc y tế; giáo dục, lao động, dạy nghề cho phạm nhân; (iii) Công trình phục vụ làm việc, học tập, sinh hoạt và các điều kiện khác cho sĩ quan, hạ sĩ quan, chiến sĩ, quân nhân chuyên nghiệp, công nhân Công an, công nhân viên quốc phòng công tác tại khu lao động, hướng nghiệp, dạy nghề.
Nghị định số 118/2024/NĐ-CP có hiệu lực thi hành kể từ ngày 15/11/2024./.
Lê Nguyên Thảo
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật