Trong bối cảnh Việt Nam đang đứng trước những cơ hội và thách thức đan xen của chu kỳ phát triển mới, ngày 16/5/2025, Chính phủ đã ban hành Nghị quyết số 138/NQ-CP, đặt ra định hướng và giải pháp quyết liệt để hoàn thành mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và tạo nền tảng vững chắc cho giai đoạn 2026–2030. Nghị quyết không chỉ là một kế hoạch hành động mang tính chiến lược, mà còn là lời hiệu triệu mạnh mẽ đối với cả hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân trong hành trình đưa đất nước tăng tốc, bền vững và hội nhập sâu rộng.
Thể chế dẫn lối, cải cách là động lực
Chính phủ xác định, hoàn thiện thể chế là khâu đột phá mang tính nền tảng. Nghị quyết yêu cầu các bộ, ngành, địa phương chủ động rà soát, tháo gỡ những điểm nghẽn về pháp lý, khắc phục tình trạng chồng chéo, mâu thuẫn giữa các luật. Đặc biệt, tăng cường phân cấp, phân quyền đi đôi với kiểm tra, giám sát và minh bạch trách nhiệm.
Bên cạnh đó, cải cách hành chính được đẩy lên một tầm cao mới: Cắt giảm mạnh các thủ tục không cần thiết, chuyển dịch từ “quản lý” sang “phục vụ”, từ “giấy tờ” sang “số hóa”. Chính phủ nhấn mạnh: Xây dựng nền hành chính hiện đại là chìa khóa để mở ra không gian phát triển mới cho doanh nghiệp và người dân.
Giữ vững ổn định vĩ mô - Chống sốc, tạo đà tăng trưởng
Nền kinh tế thế giới có nhiều biến động. Trong bối cảnh đó, ổn định kinh tế vĩ mô tiếp tục là “trụ cột sống còn” được Chính phủ khẳng định trong Nghị quyết 138. Ngân hàng Nhà nước được giao nhiệm vụ điều hành chính sách tiền tệ linh hoạt, thận trọng, ứng biến kịp thời với tình hình trong nước và quốc tế.
Bộ Tài chính phối hợp giữ vững kỷ cương tài khóa, tiết kiệm chi, tăng hiệu quả đầu tư công và đảm bảo an sinh xã hội. Việc giữ ổn định lạm phát, tỷ giá, thị trường tài chính được xác định là yếu tố then chốt giữ niềm tin thị trường và thúc đẩy thu hút vốn đầu tư.
Tăng tốc đầu tư công – Bật dậy nền kinh tế
Nghị quyết 138 đưa ra yêu cầu rõ ràng: Đẩy nhanh giải ngân vốn đầu tư công là nhiệm vụ chính trị trọng tâm. Các địa phương, bộ ngành phải xóa bỏ tình trạng “tiền nằm một chỗ, công trình chậm tiến độ”.
Các dự án hạ tầng trọng điểm quốc gia như đường cao tốc Bắc - Nam, vành đai Hà Nội - TP.HCM, sân bay Long Thành… được ưu tiên tuyệt đối. Chính phủ khẳng định: Hạ tầng phát triển không chỉ tạo việc làm và sức bật cho kinh tế hiện tại, mà còn là chìa khóa cho tăng trưởng bền vững dài hạn. Ngoài ra, phát triển năng lượng tái tạo, điện gió, điện mặt trời, hạ tầng truyền tải điện… cũng là trọng điểm trong định hướng chuyển đổi xanh và thực hiện cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 mà Việt Nam đã đưa ra tại COP26.
Đón đầu tương lai với chuyển đổi số và kinh tế xanh
Không còn là khẩu hiệu, chuyển đổi số và kinh tế xanh được đặt ở trung tâm các chính sách phát triển. Chính phủ yêu cầu hoàn thiện hành lang pháp lý cho chuyển đổi số; thúc đẩy nền tảng số quốc gia, dữ liệu mở, thương mại điện tử và thanh toán không dùng tiền mặt. Song song, phát triển năng lượng tái tạo, kinh tế tuần hoàn, đô thị xanh, giao thông thông minh… được xác định là hướng đi không thể đảo ngược trong bối cảnh Việt Nam cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Các địa phương được yêu cầu xây dựng mô hình tăng trưởng riêng dựa trên đặc thù vùng miền, khai thác tối đa tiềm năng bản địa để tham gia mạnh mẽ vào chuỗi giá trị toàn cầu.
Chất lượng nguồn nhân lực - Nền tảng quốc gia phát triển
Bên cạnh các nhiệm vụ kinh tế, Nghị quyết cũng đặt mục tiêu phát triển toàn diện các lĩnh vực văn hóa, giáo dục, y tế, bảo đảm an sinh xã hội và công bằng trong tiếp cận dịch vụ công.
Nghị quyết 138 khẳng định: Giáo dục và đào tạo là nền tảng nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia. Chính phủ chỉ đạo đẩy mạnh đào tạo nghề, kỹ năng số, ngoại ngữ; xây dựng hệ sinh thái khởi nghiệp - đổi mới sáng tạo; gắn kết chặt chẽ giữa nhà trường, doanh nghiệp và thị trường lao động.
Ở lĩnh vực y tế, Chính phủ tiếp tục ưu tiên đầu tư hạ tầng y tế cơ sở, phòng chống dịch, nâng cao chất lượng khám chữa bệnh và bảo đảm bao phủ y tế toàn dân. Các chính sách bảo hiểm xã hội, hỗ trợ người nghèo, người yếu thế được xác định là nhiệm vụ lâu dài để bảo đảm an sinh xã hội bền vững.
An ninh - Đối ngoại: Giữ vững độc lập, chủ động hội nhập
Chính phủ nhấn mạnh yêu cầu bảo đảm quốc phòng - an ninh trong mọi tình huống. Lực lượng vũ trang phải nắm chắc tình hình, chủ động bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, an ninh biên giới, biển đảo, không để xảy ra bị động, bất ngờ.
Công tác đấu tranh phòng, chống tội phạm, bảo đảm trật tự an toàn xã hội cần được tăng cường, đặc biệt trong bối cảnh các loại tội phạm công nghệ cao, tội phạm phi truyền thống ngày càng gia tăng.
Về đối ngoại, Việt Nam tiếp tục đường lối chủ động, tích cực hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, thực chất. Việc tận dụng hiệu quả các FTA, mở rộng thị trường xuất khẩu, thu hút đầu tư FDI chất lượng cao và khẳng định vai trò Việt Nam trong các diễn đàn đa phương là những ưu tiên chiến lược.
Tổ chức thực hiện: Quyết liệt, đồng bộ, trách nhiệm đến cùng
Không để Nghị quyết dừng lại ở văn bản, Chính phủ yêu cầu các bộ, ngành, địa phương phải xây dựng kế hoạch hành động cụ thể, rõ mục tiêu – rõ tiến độ – rõ trách nhiệm. Mỗi cấp, mỗi ngành đều phải có “cam kết hành động” bằng kết quả thực chất, tránh hình thức.
Văn phòng Chính phủ chịu trách nhiệm theo dõi, tổng hợp, đôn đốc và báo cáo Thủ tướng về tiến độ thực hiện. Công tác truyền thông, tuyên truyền cần được triển khai mạnh mẽ, tạo đồng thuận xã hội và phát huy sức mạnh toàn dân tộc trong quá trình thực hiện Nghị quyết.
Bên cạnh đó, công tác thông tin, tuyên truyền cần được đẩy mạnh nhằm tạo sự đồng thuận xã hội, huy động sự vào cuộc của toàn hệ thống chính trị, cộng đồng doanh nghiệp và người dân trong thực hiện các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội năm 2025 và các năm tiếp theo.
Có thể khẳng định, Nghị quyết số 138/NQ-CP là bản lộ trình mang tính chiến lược nhằm đưa Việt Nam bứt phá trong chu kỳ phát triển mới. Trong đó, cải cách thể chế, đầu tư công, chuyển đổi số, kinh tế xanh, giáo dục – đào tạo, và an ninh – đối ngoại là những mũi nhọn chủ lực. Nếu thực hiện đồng bộ, quyết liệt các nhiệm vụ và giải pháp, Nghị quyết 138 sẽ không chỉ đưa kinh tế 2025 về đích, mà còn mở đường vững chắc cho Việt Nam bước vào thập niên tăng tốc – bền vững – thịnh vượng.
Lan Hương
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý