Từ ngày 15/12/2025, các hành vi ngược đãi, hành hạ người thân trong gia đình bao gồm cả chồng, vợ sẽ bị xử phạt hành chính đến 20 triệu đồng và buộc phải xin lỗi công khai nếu có yêu cầu của người bị bạo lực. Đây là quy định mới được nêu tại Nghị định số 282/2025/NĐ-CP về xử phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực an ninh, trật tự, an toàn xã hội; phòng, chống tệ nạn xã hội; phòng, chống bạo lực gia đình.
Theo khoản 3, Điều 37 của Nghị định, người vi phạm có thể bị xử phạt tiền từ 10 đến 20 triệu đồng nếu thực hiện một trong các hành vi sau:
Một là, hành hạ, ngược đãi thành viên gia đình bằng các hình thức tàn nhẫn như bắt nhịn ăn, chịu rét, ép mặc quần áo rách, cố tình không cho vệ sinh cá nhân hoặc bỏ mặc trong điều kiện sống thiếu thốn.
Hai là, dùng công cụ, phương tiện hoặc vật dụng khác gây thương tích cho người thân, dù chưa đến mức bị truy cứu trách nhiệm hình sự.
Ba là, không đưa nạn nhân đi cấp cứu hoặc chăm sóc y tế khi cần thiết, hoặc bỏ mặc trong quá trình điều trị vết thương do bạo lực gây ra.
Không chỉ dừng ở mức phạt tiền, Nghị định còn quy định biện pháp khắc phục hậu quả mang tính răn đe và giáo dục: người vi phạm phải xin lỗi công khai tại nơi ở, nơi làm việc hoặc trên phương tiện thông tin đại chúng, nếu người bị hại có yêu cầu. Đồng thời, người vi phạm phải thanh toán toàn bộ chi phí khám, chữa bệnh cho nạn nhân.
Theo Văn phòng Cao ủy Liên Hợp quốc về nhân quyền (OHCHR): “Quyền con người là những bảo đảm pháp lý toàn cầu có tác dụng bảo vệ các cá nhân và các nhóm chống lại những hành động hoặc sự bỏ mặc mà làm tổn hại đến nhân phẩm, những sự được phép và tự do cơ bản của con người”[1]. Hành vi bạo lực dù dưới bất kỳ hình thức nào cũng là sự vi phạm nghiêm trọng đạo đức, văn hóa và pháp luật, cần bị xử lý nghiêm để ngăn ngừa tái diễn.
Báo cáo Quốc gia về bạo lực gia đình tại Việt Nam (2023) do Tổng cục Thống kê và Quỹ Dân số Liên Hợp Quốc (UNFPA) công bố, có tới 63% phụ nữ Việt Nam từng trải qua ít nhất một hình thức bạo lực trong đời, nhưng chỉ khoảng 4% nạn nhân tìm đến cơ quan chức năng để được giúp đỡ [2]. Những con số này cho thấy tính chất nghiêm trọng và tiềm ẩn của bạo lực gia đình trong xã hội hiện nay.
Bà Naomi Kitahara, Trưởng Đại diện UNFPA tại Việt Nam, nhấn mạnh: “Chấm dứt bạo lực gia đình không chỉ là trách nhiệm của pháp luật, mà còn là nghĩa vụ của từng cá nhân, từng gia đình và cả cộng đồng. Một xã hội an toàn bắt đầu từ chính sự tôn trọng trong mỗi mái nhà” [3].
Việc ban hành Nghị định 282/2025/NĐ-CP được xem là thông điệp mạnh mẽ của Nhà nước Việt Nam trong việc khẳng định quyền được sống trong môi trường gia đình an toàn, tôn trọng và nhân ái là quyền cơ bản của mỗi công dân.
Để quy định này phát huy hiệu quả, các chuyên gia khuyến nghị cơ quan chức năng cần tăng cường truyền thông, phổ biến quy định pháp luật mới, đồng thời xây dựng mạng lưới hỗ trợ nạn nhân gồm tư vấn tâm lý, trợ giúp pháp lý và nơi tạm lánh an toàn. Mỗi người dân cũng cần nâng cao nhận thức, chủ động tố giác khi phát hiện hành vi bạo lực trong gia đình, thay vì im lặng hoặc dung túng.
Đàm Linh
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý
Tài liệu tham khảo:
[1]. Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Giáo trình Lý luận và Pháp luật về Quyền con người (dùng cho hệ đào tạo cao cấp lý luận chính trị), Nxb. Lý luận Chính trị, tái bản có cập nhật, chỉnh sửa năm 2021, H. 2021, tr. 13.
[2] Báo cáo Quốc gia về bạo lực gia đình tại Việt Nam 2023, Tổng cục Thống kê & UNFPA Việt Nam.
[3] Phát biểu của bà Naomi Kitahara – Trưởng Đại diện UNFPA tại Việt Nam, Báo cáo nhân Tháng hành động quốc gia về bình đẳng giới 2024.