Sáng ngày 24/11, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (PB&TG) đã tổ chức Hội nghị tập huấn về kiến thức pháp luật và kỹ năng hòa giải ở cơ sở, kết hợp khảo sát năng lực hòa giải viên tại xã Đồng Lương (Thanh Hóa).
Toàn cảnh Hội nghị
Tham dự Hội nghị có PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến - Trưởng Khoa Pháp luật kinh tế, Trường Đại học Luật Hà Nội, cùng đại diện Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý.
Hội nghị cũng có sự tham dự của đại diện Sở Tư pháp tỉnh Thanh Hoá, lãnh đạo UBND xã Đồng Lương, công chức tư pháp hộ tịch, cùng gần 100 hòa giải viên trên địa bàn. Với sự tham gia đầy đủ của lực lượng trực tiếp làm công tác hòa giải, Hội nghị là dịp để thống nhất nhận thức, chia sẻ thực tiễn và nâng cao chuyên môn trong toàn hệ thống.
Đây là hoạt động nằm trong Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2024 - 2030”, nhằm tăng cường năng lực pháp lý và kỹ năng thực hành cho đội ngũ hòa giải viên, đáp ứng yêu cầu mới của thực tiễn.
Trên cơ sở các nhiệm vụ được giao tại Quyết định số 1133/QĐ-BTP ngày 02/4/2025 và Quyết định số 315/QĐ-TTg ngày 17/4/2024, Hội nghị được triển khai theo hướng thiết thực, tập trung vào những nội dung cốt lõi của công tác hòa giải tại cộng đồng.
Đồng thời, hoạt động này góp phần thực hiện mục tiêu của Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới, trong bối cảnh chính quyền địa phương ngày càng chú trọng vai trò của hòa giải trong ổn định trật tự xã hội.
Tăng cường kiến thức pháp luật và hiểu biết thực tiễn để xử lý tranh chấp ở cơ sở
Tại hội nghị, PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến cho rằng, tranh chấp đất đai ở cơ sở luôn tiềm ẩn yếu tố phức tạp. Do đó, hòa giải viên phải nắm chắc pháp luật nhưng đồng thời phải hiểu đời sống, phong tục và tâm lý của người dân.
“Một vụ việc hòa giải thành công không chỉ giải quyết tranh chấp mà còn giữ được sự ổn định, tình làng nghĩa xóm và trật tự cộng đồng”, ông Tuyến khẳng định.
PGS.TS Nguyễn Quang Tuyến trình bày tại Hội nghị
Sau khi nghe chia sẻ từ các đại biểu, báo cáo viên, đại diện chính quyền địa phương, ông Nguyễn Xuân Hạnh – Chủ tịch UBND xã Đồng Lương, chia sẻ, “
Đồng Lương là xã miền núi với nhiều thôn, bản, người dân chủ yếu là đồng bào dân tộc Mường. Tranh chấp đất đai, ranh giới, tài sản gắn liền với đất vẫn phát sinh rải rác.
Do vậy, việc được tập huấn kiến thức pháp luật và kỹ năng hòa giải là rất cần thiết, giúp hòa giải viên tiếp cận vụ việc tự tin hơn, xử lý mâu thuẫn kịp thời và đúng pháp luật, hạn chế tình trạng khiếu kiện vượt cấp”, ông Hạnh nói.
Ông Nguyễn Xuân Hạnh – Chủ tịch UBND xã Đồng Lương phát biểu tại Hội nghị
Chủ tịch UBND xã đã nêu rõ bối cảnh địa phương và nhấn mạnh vai trò của hòa giải viên trong xử lý mâu thuẫn ngay từ cơ sở, tạo sự liên kết tự nhiên với nội dung kỹ năng được truyền đạt tại Hội nghị.
Cùng với cập nhật kiến thức pháp luật, Hội nghị dành thời lượng đáng kể cho kỹ năng hòa giải, bao gồm: kỹ năng xác định nguyên nhân mâu thuẫn; phân tích diễn biến tranh chấp; tiếp cận và tạo dựng niềm tin với các bên; tổ chức cuộc họp hòa giải cũng như kỹ năng đề xuất giải pháp đúng pháp luật và khả thi.
Việc rèn luyện các kỹ năng này được coi là yếu tố then chốt giúp nâng cao chất lượng giải quyết mâu thuẫn từ cơ sở, nhất là trong bối cảnh nhiều tranh chấp mang tính xã hội phức tạp.
Khảo sát năng lực hòa giải viên và những kết quả bước đầu đạt được
Bên cạnh hoạt động tập huấn, Cục Phổ biến, Giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý tiến hành khảo sát năng lực hòa giải viên bằng phiếu nhằm đánh giá thực trạng, nhận diện khó khăn và xác định nhu cầu bồi dưỡng của đội ngũ. Kết quả khảo sát sẽ là căn cứ quan trọng trong quá trình hoàn thiện chính sách, pháp luật về hòa giải ở cơ sở, bảo đảm phù hợp với điều kiện địa bàn và yêu cầu quản lý nhà nước.
Đại diện Cục PB&TG, bà Nguyễn Thị Quế – Trưởng phòng Quản lý hòa giải ở cơ sở, tiếp cận pháp luật và hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp, cho biết:
“Khảo sát lần này giúp Cục có được bức tranh đầy đủ hơn về năng lực của hòa giải viên tại cơ sở, từ đó xây dựng chương trình bồi dưỡng sát thực tế, thiết thực và hiệu quả hơn.”
Trong phần thảo luận, các đại biểu đã trao đổi trực tiếp với báo cáo viên về nhiều tình huống điển hình như tranh chấp đất đai kéo dài, mâu thuẫn gia đình, khiếu nại liên quan đến tài sản hoặc nghĩa vụ dân sự. Thảo luận mở không chỉ giúp các hòa giải viên củng cố kiến thức chuyên môn mà còn hình thành tư duy xử lý tình huống linh hoạt, phù hợp pháp luật và giữ gìn được sự đồng thuận trong cộng đồng.
Bà Nguyễn Thị Quế phát biểu tại Hội nghị
Hội nghị đem lại nhiều kết quả thiết thực cho đội ngũ hòa giải viên và người dân trên địa bàn xã Đồng Lương. Trước hết, các hòa giải viên đã được củng cố nền tảng pháp lý quan trọng, nhất là trong lĩnh vực đất đai – lĩnh vực có tỷ lệ tranh chấp cao nhất ở cơ sở.
Việc hiểu rõ các quy định về quyền sử dụng đất, thủ tục cấp giấy chứng nhận hay tranh chấp ranh giới giúp họ tự tin hơn khi giải thích và hướng dẫn đương sự, từ đó nâng cao chất lượng phiên hòa giải.
Bên cạnh đó, kỹ năng hòa giải cũng được cải thiện đáng kể. Hòa giải viên biết cách phân tích mâu thuẫn, tiếp cận vụ việc một cách mềm dẻo, thuyết phục và tổ chức cuộc họp hòa giải đúng trình tự. Khả năng đưa ra phương án giải quyết phù hợp thực tế địa phương, hài hòa giữa pháp luật và phong tục, giúp cho các vụ việc mâu thuẫn có nhiều cơ hội được xử lý từ sớm và triệt để hơn.
Hội nghị cũng góp phần tạo ra sự đồng thuận trong cộng đồng, khi nhiều vụ việc được hòa giải hiệu quả sẽ giảm nguy cơ phát sinh xung đột, hạn chế khiếu nại vượt cấp và tiết kiệm nguồn lực cho chính quyền địa phương. Việc khảo sát năng lực hòa giải viên cho phép cơ quan quản lý có dữ liệu cụ thể hơn về thực trạng đội ngũ, qua đó xây dựng các chương trình bồi dưỡng phù hợp và thiết thực hơn trong giai đoạn tới.
Ngoài ra, việc tổ chức Hội nghị tại Thanh Hoá cũng tạo điều kiện để địa phương tăng cường phối hợp giữa các thiết chế cơ sở, thúc đẩy sự tham gia của người dân vào quá trình giải quyết mâu thuẫn bằng phương thức hòa giải. Đồng thời, đây là bước chuẩn bị quan trọng trong lộ trình nhân rộng các mô hình điểm, hướng tới xây dựng đội ngũ hòa giải viên chuyên nghiệp, có năng lực thích ứng trước yêu cầu mới.
Các đại biểu thảo luận
Đặc biệt, hoạt động tập huấn giúp tăng cường sự gắn kết giữa chính quyền, các ban ngành và người dân trong việc xử lý các mâu thuẫn theo phương thức hòa giải - một phương thức gần dân, tiết kiệm, hiệu quả và mang đậm tính nhân văn. Những kiến thức và kỹ năng được trang bị tại Hội nghị là nền tảng quan trọng để nâng cao chất lượng hòa giải ở cơ sở, từ đó góp phần giữ gìn ổn định địa bàn và xây dựng môi trường sống hài hòa, đoàn kết.
Thông qua chương trình tập huấn và khảo sát lần này, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý kỳ vọng góp phần đưa hoạt động hòa giải trở thành công cụ hiệu quả trong quản trị cộng đồng. Việc nâng cao năng lực hòa giải viên không chỉ đáp ứng yêu cầu pháp lý mà còn là giải pháp bền vững nhằm xây dựng môi trường dân cư ổn định, tăng cường đồng thuận xã hội và đưa pháp luật đến gần hơn với người dân.
Nguyên Thảo - Kim Ngân