Tại buổi làm việc, đồng chí Vũ Thị Hường, Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, thông tin cho biết về tiến độ xây dựng Dự thảo Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Trợ giúp pháp lý: Để bảo đảm tiến độ xây dựng Luật theo phân công, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Quyết định số 2352/QĐ-TTg ngày 24/10/2025 và QĐ số 3042/QĐ-BTP của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Cục đã chủ động nghiên cứu các quy định của Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2025 và các văn bản hướng dẫn để tham mưu Lãnh đạo bộ ban hành quyết định thành lập Tổ soạn thảo. Ngày 13/11/2025, Tổ soạn thảo đã họp phiên đầu tiên. Tại cuộc họp, các thành viên Tổ soạn thảo đã thẳng thắn trao đổi, phân tích, đề xuất nhiều ý kiến quan trọng giúp Tổ thường trực nghiên cứu, tiếp thu và hoàn thiện dự thảo Luật. Đến nay, dự thảo Luật được thiết kế theo 02 điều; trong đó Điều 1 quy định các nội dung được sửa đổi, bổ sung của Luật Trợ giúp pháp lý, bao gồm 16/48 điều (chiếm khoảng 33% tổng số điều của Luật); Điều 2 quy định về hiệu lực thi hành.
Theo báo cáo của Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, bên cạnh những nội dung đã đạt được sự đồng thuận, nhất trí cao, vẫn còn 04 nhóm vấn đề còn nhiều ý kiến khác nhau, cần xin ý kiến chỉ đạo của Thứ trưởng.
Thứu nhất, về đối tượng được trợ giúp pháp lý, dự thảo Luật hiện đã bám sát và hiện thực hóa tinh thần Nghị quyết số 27-NQ/TW ngày 09/11/2022 về tiếp tục xây dựng và hoàn thiện Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam trong giai đoạn mới; đề xuất mở rộng nhóm đối tượng “yếu thế” cần được trợ giúp pháp lý của Nhà nước. Cụ thể, dự thảo Luật bổ sung nhóm người khuyết tật và thân nhân của người có công với cách mạng (bao gồm Cha đẻ, mẹ đẻ, vợ, chồng, con của liệt sĩ và người có công nuôi dưỡng khi liệt sĩ còn nhỏ) vào diện người được trợ giúp pháp lý mà không yêu cầu điều kiện “có khó khăn về tài chính”. Đồng thời, dự thảo bổ sung nhóm đối tượng “Nạn nhân, người đang trong quá trình xác định là nạn nhân của hành vi mua bán người và người dưới 18 tuổi đi cùng” nhằm bảo đảm thống nhất với Luật Phòng, chống mua bán người năm 2024; nhóm người từ 16 đến dưới 18 tuổi theo quy định của Luật Tư pháp người chưa thành niên để bảo đảm tính đồng bộ, thống nhất trong hệ thống pháp luật.
Giải trình về đề xuất mở rộng phạm vi đối với người khuyết tật, đại diện Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý cho biết, qua ý kiến đóng góp của các Bộ, ngành, địa phương, đã có nhiều ý kiến đề nghị bổ sung “người khuyết tật” vì những người này có những hạn chế nhất định về thể chất hoặc tinh thần,nên thường gặp khó khăn khi tiếp cận các dịch vụ công trong xã hội, trong đó có dịch vụ pháp lý. Do đó, cần được đảm bảo quyền được trợ giúp pháp lý cho họ mà không nên thêm điều kiện có khó khăn tài chính. Bên cạnh đó, hiện nay, do tình hình kinh tế – xã hội đã phát triển hơn, tạo cơ sở để đề xuất mở rộng đối tượng người khuyết tật được trợ giúp pháp lý nên không cần yêu cầu điều kiện “kép” là “có khó khăn tài chính”.
Đối với thân nhân của người có công với cách mạng, quy định trước đây yêu cầu phải chứng minh khó khăn về tài chính. Tuy nhiên, thực tiễn 8 năm thi hành Luật cho thấy, số lượng những người thuộc nhóm này không lớn; thêm vào đó, việc mở rộng TGPL miễn phí cho nhóm nàykhông kèm điều kiện tài chính phù hợp với truyền thống “đền ơn đáp nghĩa” và các chính sách ưu đãi người có công, thân nhân người có công của Đảng, Nhà nước ta.
Về vấn đề liên quan đến người thực hiện trợ giúp pháp lý bao gồm trợ giúp viên pháp lý và cộng tác viên trợ giúp pháp lý, đây là nội dung cũng có nhiều ý kiến khác nhau. Có ý kiến cho rằng, để thu hút đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý có trình độ, có năng lực tham gia thực hiện trợ giúp pháp lý, dự thảo Luật cần bổ sung quy định trường hợp “đã từng được bổ nhiệm trợ giúp viên pháp lý” thì không phải đào lại nghề luật sư và thực hiện chế độ tập sự. Đối với cộng tác viên trợ giúp pháp lý, nhiều ý kiến cho rằng cần nâng cao tiêu chuẩn cộng tác viên theo hướng quy định tiêu chuẩn, điều kiện của nhóm này phải đảm bảo tương đương với luật sư và trợ giúp viên pháp lý.
Quang cảnh cuộc họp
Về lĩnh vực trợ giúp pháp lý, dự thảo Luật đề xuất mở rộng phạm vi trợ giúp pháp lý, không loại trừ “lĩnh vực kinh doanh, thương mại” như quy định hiện hành. Việc mở rộng này xuất phát từ thực tiễn cho thấy, người yếu thế khi tham gia các giao dịch kinh doanh, thương mại thường gặp bất lợi do hạn chế về kiến thức pháp luật và khả năng tiếp cận dịch vụ pháp lý dễ có nguy cơ bị xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp mà không đủ khả năng tự bảo vệ. Với định hướng lấy người được trợ giúp pháp lý làm trung tâm, dự thảo Luật nên cho phép người thuộc diện trợ giúp pháp lý được yêu cầu hỗ trợ trong cả các vụ việc phát sinh trong lĩnh vực kinh doanh, thương mại, giúp người nghèo và các đối tượng yếu thế làm kinh tế thoát nghèo, bảo đảm sinh kế, qua đó bảo đảm quyền tiếp cận công lý một cách đầy đủ, thực chất cho nhóm đối tượng này.
Về trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức và địa phương có liên quan, dự thảo Luật cần bổ sung quy định về trách nhiệm của Chính phủ trong việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động trợ giúp pháp lý; đồng thời tăng cường vai trò của Ủy ban nhân dân cấp xã trong việc phối hợp tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý. Nên giao Chính phủ quy định chi tiết các nội dung này nhằm bảo đảm tính thống nhất và khả thi khi triển khai.
Phát biểu tại buổi làm việc, Thứ trưởng Nguyễn Thanh Ngọc đưa ra các nguyên tắc để Tổ soạn thảo quán triệt thực hiện khi nghiên cứu cây dựng dự thảo Luật. Trong đó, cần kế thừa các quy định còn phù hợp của Luật TGPL 2017 để bảo đảm tính ổn định, khả thi; nghiên cứu sửa đổi những vấn đề
bất cập, vướng mắc trong quy định của Luật TGPL 2017 đã được nhận diện rõ ràng
, có cơ sở chính trị, pháp lý và thực tiễn để tháo gỡ khó khăn, tạo cơ sở pháp lý cho việc phát triển công tác TGPL phù hợp với các chủ trương, chính sách đổi mới của Đảng, Nhà nước. Do đó, với các nội dung
mới,
chưa được tổng kết, đánh giá đầy đủ hoặc chưa có cơ sở lý luận, thực tiễn, chưa có giải pháp hoàn thiện, khả thi thì tiếp tục nghiên cứu trong thời gian tới. Với những vấn đề có thể thay đổi theo điều kiện kinh tế – xã hội hoặc theo yêu cầu quản lý nhà nước như: hồ sơ, trình tự, thủ tục sẽ quy định tại văn bản dưới luật nhằm bảo đảm tính ổn định của Luật. Bảo đảm yêu cầu cải cách, đơn giản hoá thủ tục hành chính, đẩy mạnh chuyển đổi số và phân cấp, phân quyền phù hợp với chính quyền địa phương hai cấp.