Tham dự Hội thảo có đại diện Sở Tư pháp các tỉnh phía Nam, đại diện UBND cấp xã phụ trách hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp cùng các hiệp hội doanh nghiệp, Hội Luật gia và Đoàn Luật sư. Đây là hoạt động nhằm phục vụ công tác xây dựng pháp luật theo Kế hoạch công tác năm 2025 và triển khai các nhiệm vụ của Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành.
Phát biểu khai mạc, bà Ngô Quỳnh Hoa - Phó Cục trưởng Cục PB&TG, chủ trì Hội thảo nêu bật tầm quan trọng của việc xây dựng Chương trình giai đoạn 2026 - 2031 và là yêu cầu khách quan trong bối cảnh Đảng và Nhà nước liên tục ban hành nhiều chủ trương lớn về phát triển kinh tế tư nhân và hoàn thiện thể chế pháp luật.
Bà Ngô Quỳnh Hoa - Phó Cục trưởng Cục PB&TG phát biểu tại buổi Hội thảo
Trên tinh thần các Nghị quyết số 41-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới; Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Nghị quyết số 66-NQ/TW về
đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới và Nghị quyết số 68-NQ/TW về
phát triển kinh tế tư nhân của Bộ Chính trị, cùng với Chỉ thị số 10/CT-TTg về tăng cường công tác bảo đảm trật tự, an toàn giao thông trong tình hình mới của Thủ tướng Chính phủ, công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và hợp tác xã tiếp tục được xác định là nhiệm vụ trọng tâm.
Từ góc độ thực tiễn, đây là khu vực kinh tế có đóng góp lớn nhưng còn hạn chế về nguồn lực, năng lực pháp lý, trong khi yêu cầu tuân thủ pháp luật ngày càng tăng trước xu thế chuyển đổi số và hội nhập quốc tế.
Đánh giá Chương trình Hỗ trợ pháp lý doanh nghiệp nhỏ và vừa giai đoạn 2021 - 2025, bà cho biết Chương trình đã đạt nhiều kết quả tích cực, hình thành cơ chế phối hợp liên ngành và cung cấp thông tin pháp luật tới hàng trăm nghìn lượt doanh nghiệp. Tuy vậy, tỷ lệ doanh nghiệp tiếp cận còn thấp, nhiều vướng mắc chưa được xử lý kịp thời và một số hoạt động tư vấn còn rời rạc, chưa sát nhu cầu. Vì vậy, giai đoạn 2026 – 2031 cần có bước đột phá mạnh mẽ, hướng đến chuyên nghiệp hóa hoạt động hỗ trợ pháp lý và ứng dụng sâu rộng công nghệ số.
Trên cơ sở những định hướng được đặt ra, Hội thảo bước vào phần thảo luận, tập trung làm rõ nhóm nhiệm vụ và giải pháp trọng tâm trong giai đoạn 2026 – 2031.
Một là, hoàn thiện thể chế và cơ chế chính sách.
Các đại biểu thống nhất rằng nhóm nhiệm vụ hoàn thiện thể chế đóng vai trò “xương sống” của Chương trình. Nhiều ý kiến cho rằng cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi Luật Hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, thay thế Nghị định số 55/2019/NĐ-CP; hoàn thiện cơ chế tư vấn pháp lý miễn phí cho doanh nghiệp siêu nhỏ, hộ kinh doanh và hợp tác xã; đồng thời bổ sung chính sách nâng cao chất lượng đội ngũ pháp chế tại doanh nghiệp.
Vì vậy, việc hoàn thiện đồng bộ hệ thống thể chế được nhìn nhận là điều kiện quan trọng để khắc phục hạn chế của giai đoạn trước và tạo nền tảng triển khai hiệu quả trong thời gian tới.
Hai là, đổi mới phương thức hỗ trợ pháp lý theo hướng đa dạng, linh hoạt.
Trong thảo luận, đại biểu từ các Sở Tư pháp và tổ chức đại diện doanh nghiệp đề xuất việc đa dạng hóa phương thức cung cấp thông tin pháp luật, đặc biệt thông qua các nền tảng số; nâng cao khả năng tiếp cận thông tin qua các chuyên mục truyền thông, cơ sở dữ liệu pháp luật và mô hình đáp ứng theo nhu cầu. Cùng với đó là yêu cầu đẩy mạnh bồi dưỡng trực tuyến cho tư vấn viên pháp luật và công chức pháp chế, duy trì nhiều hình thức tư vấn như trực tiếp, trực tuyến, tổng đài hoặc tư vấn lưu động tại khu công nghiệp. Mạng lưới tư vấn viên pháp luật giữa Trung ương, địa phương và các hiệp hội doanh nghiệp cũng cần được tăng cường kết nối nhằm tối ưu hóa nguồn lực và bảo đảm tính thống nhất.
Ba là, thiết kế mô hình hỗ trợ pháp lý phù hợp đặc thù hộ kinh doanh và hợp tác xã.
Các đại biểu phân tích rằng hộ kinh doanh và hợp tác xã dù chiếm tỷ trọng lớn trong nền kinh tế nhưng đa số không có bộ phận pháp chế chuyên trách, hiện đang phải đối mặt với nhiều yêu cầu mới như chuyển đổi số, chuyển đổi xanh, bảo đảm an toàn thực phẩm và đáp ứng các tiêu chuẩn thị trường.
Do đó, Chương trình cần được thiết kế theo mô hình hỗ trợ pháp lý chuyên sâu, phù hợp quy mô và năng lực của từng loại hình. Việc gắn kết hoạt động hỗ trợ pháp lý với hòa giải ở cơ sở, trợ giúp pháp lý và các Chương trình mục tiêu quốc gia cũng được đề xuất nhằm tăng cường khả năng tiếp cận và bảo đảm tính bền vững trong triển khai tại địa bàn cơ sở.
Bốn là, tăng cường hiệu quả phối hợp và hiện đại hóa công tác truyền thông pháp luật.
Phần trao đổi cho thấy công tác triển khai thời gian qua vẫn gặp nhiều khó khăn, như phạm vi địa bàn rộng, doanh nghiệp phân tán, cơ chế phối hợp liên ngành chưa thật sự rõ ràng và việc thiếu một cơ sở dữ liệu thống nhất về vướng mắc pháp lý.
Từ thực tiễn này, các đại biểu nêu ý kiến đề nghị xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung về vướng mắc pháp lý, tranh chấp và nhu cầu tư vấn nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong việc tra cứu thông tin; đồng thời hiện đại hóa hoạt động truyền thông pháp luật thông qua infographic, video ngắn, podcast, các phiên hỏi đáp trực tuyến… để phù hợp với xu hướng tiếp nhận thông tin mới của cộng đồng doanh nghiệp.
Các đại biểu phát biểu tại buổi Hội thảo
Song song với các nội dung nêu trên, nhiều ý kiến tại Hội thảo đặc biệt nhấn mạnh yêu cầu xác định rõ vai trò và trách nhiệm của từng bộ, ngành và địa phương trong quá trình triển khai Chương trình hỗ trợ pháp lý liên ngành. Các đại biểu cho rằng đây là yếu tố mang tính quyết định, bởi công tác hỗ trợ pháp lý cho doanh nghiệp chỉ đạt hiệu quả khi có sự phân công cụ thể, rành mạch và cơ chế phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan có liên quan.
Theo đó, Bộ Tư pháp được đề nghị tiếp tục giữ vai trò đầu mối chủ trì, chịu trách nhiệm hướng dẫn, theo dõi, đôn đốc và tổng hợp chung tình hình thực hiện; các bộ, ngành quản lý lĩnh vực cần tích cực tham gia vào việc cập nhật, giải đáp, xử lý các khó khăn, vướng mắc pháp lý theo từng chuyên ngành, đồng thời chia sẻ thông tin để hình thành mạng lưới hỗ trợ thống nhất.
Đối với địa phương, các ý kiến nhấn mạnh trách nhiệm chủ động trong tổ chức triển khai tại cơ sở, bảo đảm sự phối hợp đồng bộ giữa Sở Tư pháp, các cơ quan chuyên môn và UBND cấp xã trong việc nắm bắt nhu cầu, tiếp nhận phản ánh và cung cấp hỗ trợ kịp thời cho doanh nghiệp, hộ kinh doanh và hợp tác xã.
Việc làm rõ chức năng, nhiệm vụ của từng cơ quan ở cả Trung ương và địa phương được xem là yêu cầu quan trọng để khắc phục những hạn chế về phối hợp trong giai đoạn trước, đồng thời tạo nền tảng cho một cơ chế vận hành thống nhất, thông suốt và hiệu quả hơn trên phạm vi toàn quốc trong giai đoạn 2026 - 2031.
Kết luận Hội thảo, Phó Cục trưởng Ngô Quỳnh Hoa ghi nhận và đánh giá cao các ý kiến sâu sắc, thiết thực của đại biểu và khẳng định Cục Phổ biến, Giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý sẽ tiếp thu đầy đủ để hoàn thiện dự thảo Quyết định, bảo đảm Chương trình giai đoạn 2026 – 2031 bám sát chủ trương của Đảng và Chính phủ, đáp ứng đúng nhu cầu pháp lý của doanh nghiệp, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số, đồng thời mở rộng và nâng cao chất lượng mạng lưới tư vấn viên pháp luật.
Phó Cục trưởng cũng đề nghị các Sở Tư pháp, hiệp hội doanh nghiệp và cơ quan báo chí tiếp tục phối hợp chặt chẽ để hoạt động hỗ trợ pháp lý thực sự trở thành “bệ đỡ pháp lý” cho doanh nghiệp nhỏ và vừa, hộ kinh doanh và hợp tác xã trong giai đoạn phát triển mới.
Kim Ngân - Nhật Quang
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý