Để thực hiện hiệu quả Đề án, Sở Tư pháp đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch riêng để tổ chức triển khai thực hiện Đề án, trong đó xác định rõ các nội dung, nhiệm vụ cần tổ chức triển khai thực hiện. Nhằm tập trung nguồn lực thực hiện các nhiệm vụ, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành 05 văn bản chỉ đạo, hướng dẫn
[1]; các Sở, ngành, địa phương đã cụ thể hóa bằng các Kế hoạch giai đoạn và hàng năm để tổ chức triển khai thực hiện. Hàng năm, Sở Tư pháp tham mưu UBND tỉnh ban hành các Kế hoạch kiểm tra công tác hòa giải ở cơ sở, qua kiểm tra đã kịp thời nắm bắt tình hình, kịp thời tháo gỡ các khó khăn, vướng mắc trong việc thực hiện Đề án 428 tại cơ sở, đánh giá được thực trạng, kết quả, hiệu quả của công tác hòa giải ở cơ sở, đồng thời đề xuất nhiều giải pháp để thực hiện tốt công tác hòa giải ở cơ sở.
UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở Tư pháp tổ chức triển khai thường xuyên Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành; đồng thời chỉ đạo các đơn vị địa phương thường xuyên củng cố kiện toàn các tổ hòa giải, tăng cường công tác hòa giải cơ sở nhằm hòa giải kịp thời các tranh chấp ở địa phương, giảm đơn thư vượt cấp, tỷ lệ hòa giải thành đạt kết quả cao.
Công tác biên soạn, in ấn tài liệu pháp luật: Các đơn vị, địa phương đã biên soạn được
32.341 tờ gấp,
19.311 sách và tài liệu pháp luật, tập trung vào các quy định của Bộ luật Dân sự; Bộ Luật Tố tụng Dân sự; Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành; Luật Đất đai; tuyên truyền về các cách phòng chống dịch bệnh Covid-19; Luật Hôn nhân và gia đình: Luật Phòng, chống ma túy; Luật Giao thông đường bộ; Luật Phòng, chống bạo lực gia đình; Luật Cư trú, Luật Môi trường… phục vụ cho công tác tuyên truyền và tìm hiểu pháp luật của hòa giải viên cơ sở.
Ủy ban nhân dân tỉnh đã chọn 03 đơn vị điểm thực hiện Đề án 428, chỉ đạo Sở Tư pháp tổ chức tập huấn, bồi dưỡng về phương pháp bồi dưỡng, hướng dẫn nghiệp vụ, kỹ năng hòa giải ở cơ sở cho đội ngũ tập huấn viên ở cơ sở đảm bảo theo Chương trình khung của Bộ Tư pháp. Sở Tư pháp đã phối hợp với các địa phương đã thực hiện bồi dưỡng tập huấn được
48 lớp với hơn
10.000 lượt tham dự. Thông qua công tác tập huấn đã góp phần nâng cao kỹ năng nghiệp vụ của cho đội ngũ hòa giải viên, từ đó nâng cao chất lượng hòa giải thành tại địa phương. Tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hiện có 07 tập huấn viên cấp tỉnh được Bộ Tư pháp quan tâm tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ hàng năm.
Bên cạnh đó, UBND tỉnh chỉ đạo Sở Tư pháp, UBND các huyện, thị xã, thành phố đăng tải Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở trên Trang thông tin điện tử
(htth://pbgdpl.moi.gov.vn/qt/tintuc/Pages/Hoat-Dong-PBGDPLTW.aspx?ItemID=1016)
Các đơn vị, địa phương thường xuyên rà soát, củng cố và kiện toàn các Tổ hòa giải để kịp thời đáp ứng yêu cầu công tác. Đến nay, toàn tỉnh hiện có
508 Tổ hòa giải và
3.283 hòa giải viên. Trong giai đoạn 2019-2022, toàn tỉnh đã tiếp nhận
1.687 vụ việc mâu thuẫn, tranh chấp trong cộng đồng dân cư và đưa ra hòa giải trong đó số vụ việc hòa giải thành là
1.508 (đạt tỉ lệ 90%).
Tổng kinh phí thực hiện cho Đề án khoảng 2.071.869.000 đồng, để thực hiện cho việc in ấn tài liệu, tổ chức các hội nghị tập huấn cho hòa giải viên ở cơ sở (nguồn kinh phí không bố trí riêng cho Đề án, mà sử dụng nguồn kinh phí phổ biến, giáo dục pháp luật hàng năm theo ngân sách được giao).
Qua việc triển khai, thực hiện Đề án đã giúp cho nhận thức của cấp ủy, chính quyền địa phương và Nhân dân được nâng lên, các hòa giải viên tại cơ sở được trang bị những kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ về công tác hòa giải ở cơ sở, từ đó chất lượng, hiệu quả trong công tác tiếp nhận và giải quyết các vụ việc hòa giải, tỷ lệ hòa giải thành hàng năm đều tăng, góp phần không nhỏ trong việc đảm bảo tình hình an ninh trật tự trên địa bàn tỉnh.
Các chỉ tiêu của Đề án đạt được kết quả rất đáng ghi nhận: 100% Tổ hòa giải ở cơ sở thường xuyên được củng cố, kiện toàn đủ số lượng, thành phần cơ cấu hòa giải viên theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở; 100% hòa giải viên ở cơ sở mới được bầu, bổ sung, kiện toàn hàng năm được tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở theo Chương trình khung và Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở do Bộ Tư pháp ban hành; Hòa giải viên ở cơ sở được tiếp cận và sử dụng Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở, đạt 90%; Hòa giải viên ở cơ sở được tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở theo Chương trình khung và Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở do Bộ Tư pháp ban hành, đạt 90%; Nghiệp vụ hòa giải của đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở được nâng lên rõ rệt, chất lượng, tổ chức và hoạt động ngày càng đi vào nề nếp; trình tự và thủ tục hòa giải luôn được thực hiện đảm bảo theo quy định. Công tác hòa giải ở cơ sở cơ bản đã đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn xã hội tại địa phương, đồng thời hạn chế các mâu thuẫn, tranh chấp, khiếu nại vượt cấp giảm áp lực lên các cơ quan có thẩm quyền. Ngoài ra, các tổ hòa giải ở cơ sở còn ứng dụng công nghệ thông tin trong việc nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên thông qua các trang mạng xã hội (Zalo, Facebook…) để trao đổi thông tin trong quá trình thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở, hỗ trợ nhau khi gặp khó khăn, vướng mắc.
Cùng với đó, các hòa giải viên luôn quan tâm thực hiện công tác tuyên truyền, giáo dục pháp luật cho người dân, thông qua các hình thức, phương thức tuyên truyền đa dạng, luôn được đổi mới thiết thực hơn như tuyên truyền gắn với trao đổi thông tin; hỏi đáp pháp luật; trao đổi hai chiều; lắng nghe giải đáp kịp thời các vướng mắc của người dân. Nội dung tuyên truyền được chọn lọc phù hợp với trình độ, khả năng tiếp nhận của từng nhóm đối tượng, từng địa bàn cụ thể; từ đó góp phần nâng cao nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của cán bộ, công chức và người dân, hạn chế và kéo giảm được các hành vi vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội. Trong giai đoạn 2019-2022, trên địa bàn tỉnh chưa phát sinh vụ, việc các bên đề nghị cơ quan Tòa án ra quyết định công nhận kết quả hòa giải thành.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác hòa giải ở cơ sở tại địa phương cũng còn tồn tại một số hạn chế như: trình độ hiểu biết, am hiểu pháp luật của một số hòa giải viên ở cơ sở còn chưa đồng đều; đội ngũ tập huấn viên cấp huyện tuy đã được kiện toàn, quan tâm nhưng hoạt động vẫn còn ít, thiếu kỹ năng truyền đạt, thiếu tự tin để tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ cho hòa giải viên ở cơ sở; kinh phí hỗ trợ cho công tác hòa giải còn thấp, việc quy định mức chi cho vụ việc hòa giải thành và hòa giải không thành còn một số bất cập, không đủ cho Tổ hòa giải và hòa giải viên trang trải chi phí khi tham gia công tác hòa giải ở cơ sở, từ đó chưa là động lực mạnh mẽ khích lệ hòa giải viên tham gia hoạt động hòa giải ở cơ sở.
Một trong những nguyên nhân của những tồn tại là đội ngũ hoà giải viên ở cơ sở thường xuyên thay đổi, do đó việc bổ sung kiến thức cho đội ngũ này có lúc còn chưa kịp thời; trình độ hiểu biết, vận dụng các quy định của pháp luật chưa linh hoạt, còn hạn chế. Phần lớn các vụ việc hoà giải kết quả không thành trên địa bàn đều liên quan đến việc tranh chấp tài sản có giá trị lớn. Các loại vụ việc tranh chấp, mâu thuẫn trong Nhân dân ngày càng đa dạng và phức tạp, trình độ dân trí ngày càng cao, người dân ngày càng có xu hướng lựa chọn các dịch vụ pháp lý để tư vấn và đại diện để giải quyết các tranh chấp phát sinh mà không lựa chọn hình thức hòa giải; đội ngũ tập huấn viên thực hiện kiêm nhiệm, thời gian dành cho công tác hòa giải cơ sở còn ít, bên cạnh đó chưa có cơ chế, chính sách đối với đối tượng này; kinh phí dành cho công tác hòa giải cơ sở đã được quan tâm nhưng còn hạn chế, chưa phù hợp với tình hình thực tiễn hiện nay.
Để công tác này ngày càng hiệu quả trong thời gian tới, cần tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp ủy Đảng và chính quyền các cấp; nâng cao vai trò, trách nhiệm tham mưu của Phòng Tư pháp, công chức Tư pháp - Hộ tịch, cùng sự phối hợp của các cơ quan, đoàn thể các cấp trong việc triển khai, tổ chức thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở; Thường xuyên tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng và nghiệp vụ hòa giải cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở; Vận động những người có đủ trình độ, năng lực, uy tín vào các tổ hoà giải.
Trên cơ sở đó, địa phương đã xác định một số giải pháp nhằm đẩy mạnh hoạt động hoà giải trên địa bàn, đó là:
Một là, tiếp tục thực hiện tốt công tác tuyên truyền, quán triệt đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước để không ngừng nâng cao nhận thức và trách nhiệm của đội ngũ hòa giải viên cấp cơ sở. Tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền địa phương đối với công tác hoà giải; tiếp tục tuyên truyền Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thực hiện của Bộ Tư pháp nhằm nâng cao chất lượng hòa giải ở cơ sở.
Hai là, thường xuyên rà soát, củng cố, kiện toàn các Tổ hòa giải và hòa giải viên cơ sở; tăng cường bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng và nghiệp vụ hoà giải cho Hòa giải viên cơ sở nhằm trang bị kiến thức pháp luật và phương pháp, kỹ năng hòa giải.
Ba là, tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra để nâng cao năng lực hiệu quả quản lý nhà nước, tăng cường công tác phối kết hợp, phát huy vai trò, trách nhiệm của ngành Tư pháp, Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức đoàn thể chính trị xã hội trong nhiệm vụ thực hiện hòa giải ở cơ sở.
Bốn là, thường xuyên quan tâm, rà soát để bảo đảm kinh phí hoạt động cho công tác hòa giải ở cơ sở; giải quyết kịp thời, đầy đủ các chính sách cho hòa giải viên và kinh phí cho hoạt động hòa giải.
Năm là, kịp thời biểu dương, khen thưởng đối với những cá nhân, tổ chức có nhiều thành tích trong công tác hòa giải; đồng thời phê bình, kiểm điểm các cá nhân, tổ chức thiếu tinh thần trách nhiệm trong công tác hòa giải ở cơ sở.