Sau 8 năm triển khai Luật Trợ giúp pháp lý (TGPL) năm 2017, tỉnh Phú Thọ đã ghi nhận những chuyển biến toàn diện, sâu sắc trên tất cả các mặt: từ mô hình tổ chức, phương thức hoạt động, chất lượng vụ việc đến hiệu quả truyền thông và phối hợp liên ngành. TGPL đã thực sự trở thành công cụ hữu hiệu bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, đặc biệt là người yếu thế – nhóm đối tượng mà pháp luật luôn dành sự quan tâm hàng đầu.
Người dân tham gia truyền thông về TGPL tại tỉnh Phú Thọ (nguồn: https://www.nguoiduatin.vn/tang-cuong-tap-huan-tro-giup-phap-ly-cho-gia-lang-truong-ban-tai-phu-tho-204251012090533571.htm)
Ngay trong năm đầu tiên khi Luật TGPL năm 2017 có hiệu lực, tỉnh đã ban hành kịp thời các kế hoạch triển khai, chỉ đạo cụ thể đến từng cơ quan, đơn vị. Sở Tư pháp được giao làm đầu mối chủ trì, phối hợp cùng các cơ quan tiến hành tố tụng, chính quyền cơ sở và các tổ chức liên quan để tổ chức phổ biến sâu rộng nội dung Luật. Hàng nghìn lượt cán bộ tư pháp, công chức cấp xã, điều tra viên, kiểm sát viên, thẩm phán và lực lượng trực tiếp tiếp xúc với người dân đã được quán triệt đầy đủ quyền được TGPL của người thuộc diện hưởng. Chính sự chuẩn bị bài bản này đã tạo nền tảng quan trọng để TGPL tại Phú Thọ nhanh chóng đi vào nền nếp, hình thành hệ thống hoạt động có chiều sâu, thống nhất và hiệu quả.
Hơn 16.000 vụ việc – Phản ánh rõ nhu cầu và niềm tin của người dân
Theo thống kê, từ ngày 01/01/2018 đến 30/9/2025, các Trung tâm TGPL nhà nước trên địa bàn tỉnh đã tiếp nhận 16.427 vụ việc yêu cầu hỗ trợ pháp lý. Con số này tăng đều qua từng năm, phản ánh hai yếu tố quan trọng: nhu cầu hiểu biết pháp luật ngày càng lớn của người dân và mức độ tin cậy ngày càng cao đối với hệ thống TGPL.
- 6.607 vụ tư vấn pháp luật, chủ yếu liên quan đến đất đai, hôn nhân – gia đình, lao động, chế độ chính sách.
- 9.820 vụ tham gia tố tụng và đại diện ngoài tố tụng, chiếm gần 60% tổng số vụ việc – một tỷ lệ rất cao trong lĩnh vực TGPL.
- 15.105 vụ việc đã hoàn thành, thể hiện nỗ lực xử lý dứt điểm, đúng hạn của các Trung tâm TGPL.
Đáng chú ý, sự gia tăng các vụ việc tố tụng cho thấy vai trò ngày càng rõ rệt của TGPL trong việc bảo vệ quyền công dân trước pháp luật – đúng định hướng cải cách tư pháp mà tỉnh đang hướng tới.
Hiệu quả từ từng đơn vị – Những con số tạo nên sức mạnh tổng thể
Kết quả phân theo từng Trung tâm TGPL cho thấy sự nỗ lực đồng đều nhưng cũng phản ánh đặc thù từng khu vực dân cư:
- Trung tâm TGPL số 01 tiếp nhận 4.881 vụ việc, trong đó có 4.717 vụ tham gia tố tụng và đại diện.
- Trung tâm TGPL số 02 tiếp nhận 4.293 vụ việc, bao gồm 2.688 vụ việc tố tụng.
- Trung tâm TGPL số 03 – khu vực có nhiều xã miền núi – tiếp nhận 7.253 vụ việc, là đơn vị có khối lượng vụ việc TGPL lớn nhất tỉnh, trong đó 2.317 vụ việc tố tụng.
Ba trung tâm cùng tạo nên “trục TGPL” phủ khắp địa bàn tỉnh, từ thành thị đến vùng sâu, vùng xa, giúp người dân ở mọi khu vực đều có thể dễ dàng tiếp cận dịch vụ pháp lý miễn phí.
Nâng cao chất lượng tố tụng – Yếu tố khẳng định uy tín của TGPL
Không chỉ tăng về số lượng, chất lượng vụ việc TGPL tại Phú Thọ được nâng lên rõ rệt, đặc biệt là các vụ tham gia tố tụng. Toàn tỉnh đã ghi nhận 1.724 vụ việc được công nhận thành công theo tiêu chí của Quyết định số 1179/QĐ-BTP.
Nhiều Trợ giúp viên pháp lý hoàn thành vượt từ 150% đến hơn 200% chỉ tiêu được giao, đóng góp quan trọng vào việc hỗ trợ người dân giải quyết các vấn đề pháp lý phức tạp như tranh chấp đất đai, bạo lực gia đình, tranh chấp thừa kế, vụ án hình sự liên quan đến người yếu thế.
Đặc biệt, trong suốt 08 năm triển khai, không có trường hợp nào xảy ra sai sót gây thiệt hại đến quyền lợi người dân. Đây là thành tựu rất đáng ghi nhận, thể hiện sự chuyên nghiệp, thận trọng và trách nhiệm của đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý.
Truyền thông TGPL: Lan tỏa mạnh mẽ, chạm tới những địa bàn khó khăn
Người dân tham gia truyền thông về TGPL tại tỉnh Phú Thọ (nguồn: https://www.nguoiduatin.vn/tang-cuong-tap-huan-tro-giup-phap-ly-cho-gia-lang-truong-ban-tai-phu-tho-204251012090533571.htm)
Trung tâm TGPL số 01
- Vận hành đường dây nóng tiếp nhận hơn 300 cuộc gọi yêu cầu hỗ trợ.
- Phối hợp thực hiện 3 phóng sự truyền hình chuyên đề.
- Tổ chức truyền thông tại 227 xã nghèo và 1.276 thôn, bản.
- Lắp đặt 1.335 bảng thông tin, cấp phát hơn 236.000 tờ gấp, 9.615 ấn phẩm và 21.000 mẫu đơn TGPL.
Trung tâm TGPL số 02
- Tổ chức 257 cuộc truyền thông trực tiếp, thu hút hàng nghìn lượt người.
- Tổ chức 7 hội nghị tập huấn liên ngành.
- Lắp đặt 270 bảng thông tin, 526 hộp tin, phát hành 60.600 tờ gấp và 24.900 sách pháp luật.
Trung tâm TGPL số 03
- Tổ chức 995 điểm truyền thông lưu động – hình thức rất phù hợp với vùng cao.
- Thu hút khoảng 30.000 lượt người tham gia.
- Lắp đặt 461 bảng thông tin, phát hành hơn 100.000 tờ rơi.
- Ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin để truyền tải nội dung pháp luật.
Nhờ truyền thông sâu rộng, nhận thức pháp luật của người dân được nâng lên đáng kể. Người dân không chỉ biết đến quyền được TGPL mà còn chủ động tìm đến cơ quan TGPL để được hỗ trợ khi gặp vướng mắc pháp luật.
Tăng cường phối hợp liên ngành – Bảo đảm thống nhất, đồng bộ trong thực tiễn
Hoạt động TGPL tại Phú Thọ có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tiến hành tố tụng và các đơn vị liên quan. Việc niêm yết thông tin TGPL tại các trụ sở tòa án, viện kiểm sát, công an, nhà tạm giữ, trại giam được thực hiện nghiêm túc.
Người thuộc diện được TGPL được hướng dẫn đầy đủ, kịp thời ngay từ giai đoạn đầu của tố tụng. Các hội nghị tập huấn liên ngành theo Thông tư 10/2018 được tổ chức định kỳ, đảm bảo mọi cán bộ thực hiện chức năng tố tụng đều nắm rõ quy trình, tránh bỏ sót người dân thuộc diện được hưởng quyền trợ giúp pháp lý.
Kinh phí ổn định – Nền tảng quan trọng để mở rộng hoạt động
Trong giai đoạn 2018–2025, kinh phí dành cho hoạt động TGPL luôn được tỉnh bảo đảm, bao gồm chi thường xuyên, chi nghiệp vụ và kinh phí từ các chương trình mục tiêu quốc gia. Nhờ đó, các Trung tâm TGPL không chỉ duy trì hoạt động ổn định mà còn có điều kiện mở rộng hoạt động truyền thông, đầu tư cơ sở vật chất, nâng cao năng lực chuyên môn cho đội ngũ Trợ giúp viên.
Khẳng định vai trò trụ cột trong bảo vệ quyền công dân
Nhìn lại 8 năm triển khai Luật TGPL 2017, có thể khẳng định rằng Phú Thọ đã đạt những thành tựu bền vững và toàn diện. TGPL ngày càng gắn chặt với đời sống xã hội, trở thành điểm tựa pháp lý cho người dân trong các tình huống pháp lý phức tạp. Hoạt động TGPL không chỉ bảo vệ quyền con người, quyền công dân mà còn góp phần quan trọng vào tiến trình cải cách tư pháp và xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa.
Những kết quả đạt được là minh chứng cho sự chỉ đạo quyết liệt của Tỉnh ủy, UBND tỉnh; sự nỗ lực bền bỉ của ngành Tư pháp; sự phối hợp nhịp nhàng giữa các cơ quan tố tụng và chính quyền cơ sở. TGPL tại Phú Thọ đã vượt lên vai trò một dịch vụ pháp lý miễn phí để trở thành biểu tượng của tính nhân văn, sự công bằng và cam kết không để ai bị bỏ lại phía sau trong tiếp cận pháp luật.
Phan Thu Hà
Trưởng phòng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý