Video

Hoàn thiện Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở đáp ứng yêu cầu của tình hình mới

23/05/2025

Hoàn thiện Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở đáp ứng yêu cầu của tình hình mớiHoà giải ở cơ sở là một phương thức giải quyết tranh chấp ngoài Toà án ngày càng khẳng định được vị trí, vai trò quan trọng trong đời sống xã hội và được ưu tiên áp dụng. Điều này được thể hiện trong nhiều văn bản của Đảng và Nhà nước ta. Luật Hoà giải ở cơ sở năm 2013 được Quốc hội ban hành đã tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, toàn diện, vững chắc cho hoạt động hoà giải ở cơ sở. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm triển khai thi hành Luật đã phát sinh một số vướng mắc, tồn tại, hạn chế cần khắc phục nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hoà giải ở cơ sở, nhất là trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện theo các văn bản của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Nhằm đề xuất các định hướng góp phần hoàn thiện pháp luật về hòa giải ở cơ sở, tiếp nối hoạt động tổ chức Tọa đàm khu vực miền Bắc, chiều ngày 23/5/2025, Bộ Tư pháp đã tổ chức Tọa đàm “Định hướng hoàn thiện Luật Hòa giải ở cơ sở nhằm đáp ứng yêu cầu của tình hình mới” khu vực miền Nam tại tỉnh Tây Ninh. Đồng chí Nguyễn Thanh Ngọc – Thứ trưởng Bộ Tư pháp chủ trì Tọa đàm. Tham dự Toạ đàm có các đồng chí đại diện Lãnh đạo Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Văn phòng Bộ Tư pháp; đại diện lãnh đạo và công chức Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố: Hồ Chí Minh, Huế, Bến Tre, Tây Ninh, Cà Mau, Khánh Hòa, Long An, Tiền Giang, Bình Dương, Đắk Lắk và đại diện một số Sở, ban, ngành, Phòng Tư pháp, Ủy ban nhân dân cấp xã, một số hòa giải viên trên địa bàn tỉnh Tây Ninh.Phát biểu khai mạc Tọa đàm, đồng chí Nguyễn Thanh Ngọc – Thứ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh, nhận thức rõ vị trí, vai trò và ý nghĩa to lớn của công tác hòa giải ở cơ sở, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến công tác này, luôn coi việc khuyến khích, tăng cường công tác hòa giải ở cơ sở là một chủ trương nhất quán trong quản lý xã hội. Luật Hòa giải ở cơ sở đã được Quốc hội thông qua vào ngày 20/6/2013 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2014 đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng, vững chắc cho việc tổ chức và hoạt động của công tác hòa giải ở cơ sở, xác định trách nhiệm quản lý nhà nước của các cơ quan, đơn vị, địa phương trong công tác hoà giải ở cơ sở, quyền và nghĩa vụ của tổ hòa giải, hòa giải viên. Qua 10 năm triển khai Luật Hòa giải ở cơ sở, với 87.396 tổ hòa giải được thành lập tại thôn, tổ dân phố và 549.446 hòa giải viên trên cả nước, hằng năm các tổ hòa giải ở cơ sở đã tiến hành hòa giải hơn 120.000 vụ việc, tỷ lệ hòa giải thành đạt trên 80%. Việc hòa giải dựa trên phương châm “thấu tình đạt lý”, góp phần quan trọng trong việc giữ gìn tình làng nghĩa xóm và bảo đảm an ninh trật tự tại địa bàn cơ sở. Tuy nhiên, việc triển khai thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 và các văn bản thi hành trong thời gian qua cũng tồn tại một số hạn chế: Một số quy định của Luật đã lỗi thời, bất cập, ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở. Trong bối cảnh mới hiện nay, cả nước thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện; đặc biệt, Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới đã xác định: “Kết hợp các phương thức phi tố tụng tư pháp với các phương thức tố tụng tư pháp; có giải pháp khuyến khích, phát triển các thiết chế giải quyết tranh chấp ngoài toà án…”; “Khẩn trương sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật đáp ứng yêu cầu thực hiện chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính, gắn với phân cấp, phân quyền tối đa”. Vì vậy, Bộ Tư pháp nhận thấy việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện thể chế về công tác hoà giải ở cơ sở rất cần thiết, trước mắt là Luật Hoà giải ở cơ sở năm 2013. Tọa đàm ngày hôm nay được tổ chức nhằm lấy ý kiến của các chuyên gia, các nhà quản lý ở địa phương để có cơ sở khoa học và thực tiễn phục vụ xây dựng các luận cứ cho việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện Luật Hoà giải ở cơ sở năm 2013. Trên cơ sở đó, các đại biểu tham dự Tọa đàm đã tập trung thông tin, trao đổi, chia sẻ về những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn, từ góc độ quản lý nhà nước đến việc tiến hành hòa giải các vụ, việc cụ thể. Đặc biệt, các đại biểu đã có những ý kiến cụ thể trong việc đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trong thời gian tới. Về góc độ hoàn thiện thể chế, chính sách, các đại biểu tham dự đều cho rằng việc sửa đổi, bổ sung Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 là cần thiết, nhất là trong bối cảnh đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới theo Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị. Trong đó cần quan tâm nghiên cứu kỹ lưỡng để xem xét sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về phạm vi hòa giải ở cơ sở, thủ tục bầu hòa giải viên; nâng cao giá trị thi hành của văn bản hòa giải thành; xây dựng cơ chế để khuyến khích người dân lựa chọn hòa giải ở cơ sở khi phát sinh mâu thuẫn, tranh chấp; tiếp tục nghiên cứu để bổ sung các chế độ, chính sách, quyền lợi, kinh phí cho công tác hòa giải ở cơ sở và hòa giải viên; bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức có liên quan trong hoạt động hòa giải ở cơ sở và các quy định nhằm tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác hòa giải ở cơ sở… Kết luận Tọa đàm, đồng chí Nguyễn Thanh Ngọc – Thứ trưởng Bộ Tư pháp một lần nữa nhấn mạnh vai trò quan trọng của công hòa giải ở cơ sở trong bối cảnh hiện nay, sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Hòa giải ở cơ sở nhằm đáp ứng yêu cầu của tình hình, bối cảnh mới. Những ý kiến trao đổi, thảo luận của các đại biểu tham dự Tọa đàm sẽ là dữ liệu thông tin quan trọng giúp cho Bộ Tư pháp trong quá trình tham mưu hoàn thiện Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013. Thứ trưởng đề nghị trong thời gian tới cần đánh giá kỹ lưỡng thực trạng, nhận diện đầy đủ, bất cập để từ đó tham mưu sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở bảo đảm khả thi, thực chất, bám sát đòi hỏi và yêu cầu của thực tiễn./. Lê Nguyên Thảo Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý

Hoà giải ở cơ sở là một phương thức giải quyết tranh chấp ngoài Toà án ngày càng khẳng định được vị trí, vai trò quan trọng trong đời sống xã hội và được ưu tiên áp dụng. Điều này được thể hiện trong nhiều văn bản của Đảng và Nhà nước ta. Luật Hoà giải ở cơ sở năm 2013 được Quốc hội ban hành đã tạo cơ sở pháp lý đầy đủ, toàn diện, vững chắc cho hoạt động hoà giải ở cơ sở. Tuy nhiên, sau hơn 10 năm triển khai thi hành Luật đã phát sinh một số vướng mắc, tồn tại, hạn chế cần khắc phục nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hoà giải ở cơ sở, nhất là trong bối cảnh sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện theo các văn bản của Bộ Chính trị, Ban Bí thư. Nhằm đề xuất các định hướng góp phần hoàn thiện pháp luật về hòa giải ở cơ sở, tiếp nối hoạt động tổ chức Tọa đàm khu vực miền Bắc, chiều ngày 23/5/2025, Bộ Tư pháp đã tổ chức Tọa đàm “Định hướng hoàn thiện Luật Hòa giải ở cơ sở nhằm đáp ứng yêu cầu của tình hình mới” khu vực miền Nam tại tỉnh Tây Ninh. Đồng chí Nguyễn Thanh Ngọc – Thứ trưởng Bộ Tư pháp chủ trì Tọa đàm. Tham dự Toạ đàm có các đồng chí đại diện Lãnh đạo Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Văn phòng Bộ Tư pháp; đại diện lãnh đạo và công chức Sở Tư pháp các tỉnh, thành phố: Hồ Chí Minh, Huế, Bến Tre, Tây Ninh, Cà Mau, Khánh Hòa, Long An, Tiền Giang, Bình Dương, Đắk Lắk và đại diện một số Sở, ban, ngành, Phòng Tư pháp, Ủy ban nhân dân cấp xã, một số hòa giải viên trên địa bàn tỉnh Tây Ninh.

Ông Nguyễn Thanh Ngọc, Ủy viên Ban thường vụ Đảng ủy, Thứ trưởng Bộ Tư pháp chủ trì buổi tọa đàm.

Phát biểu khai mạc Tọa đàm, đồng chí Nguyễn Thanh Ngọc – Thứ trưởng Bộ Tư pháp nhấn mạnh, nhận thức rõ vị trí, vai trò và ý nghĩa to lớn của công tác hòa giải ở cơ sở, Đảng và Nhà nước ta rất quan tâm đến công tác này, luôn coi việc khuyến khích, tăng cường công tác hòa giải ở cơ sở là một chủ trương nhất quán trong quản lý xã hội. Luật Hòa giải ở cơ sở đã được Quốc hội thông qua vào ngày 20/6/2013 và có hiệu lực thi hành kể từ ngày 01/01/2014 đã tạo cơ sở pháp lý quan trọng, vững chắc cho việc tổ chức và hoạt động của công tác hòa giải ở cơ sở, xác định trách nhiệm quản lý nhà nước của các cơ quan, đơn vị, địa phương trong công tác hoà giải ở cơ sở, quyền và nghĩa vụ của tổ hòa giải, hòa giải viên. Qua 10 năm triển khai Luật Hòa giải ở cơ sở, với 87.396 tổ hòa giải được thành lập tại thôn, tổ dân phố và 549.446 hòa giải viên trên cả nước, hằng năm các tổ hòa giải ở cơ sở đã tiến hành hòa giải hơn 120.000 vụ việc, tỷ lệ hòa giải thành đạt trên 80%. Việc hòa giải dựa trên phương châm “thấu tình đạt lý”, góp phần quan trọng trong việc giữ gìn tình làng nghĩa xóm và bảo đảm an ninh trật tự tại địa bàn cơ sở. Tuy nhiên, việc triển khai thi hành Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 và các văn bản thi hành trong thời gian qua cũng tồn tại một số hạn chế: Một số quy định của Luật đã lỗi thời, bất cập, ảnh hưởng đến chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở. Trong bối cảnh mới hiện nay, cả nước thực hiện sáp nhập đơn vị hành chính cấp tỉnh, cấp xã, kết thúc hoạt động của đơn vị hành chính cấp huyện; đặc biệt, Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới đã xác định: “Kết hợp các phương thức phi tố tụng tư pháp với các phương thức tố tụng tư pháp; có giải pháp khuyến khích, phát triển các thiết chế giải quyết tranh chấp ngoài toà án…”; “Khẩn trương sửa đổi, bổ sung các văn bản pháp luật đáp ứng yêu cầu thực hiện chủ trương tinh gọn tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị, sắp xếp đơn vị hành chính, gắn với phân cấp, phân quyền tối đa”. Vì vậy, Bộ Tư pháp nhận thấy việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện thể chế về công tác hoà giải ở cơ sở rất cần thiết, trước mắt là Luật Hoà giải ở cơ sở năm 2013. Tọa đàm ngày hôm nay được tổ chức nhằm lấy ý kiến của các chuyên gia, các nhà quản lý ở địa phương để có cơ sở khoa học và thực tiễn phục vụ xây dựng các luận cứ cho việc sửa đổi, bổ sung, hoàn thiện Luật Hoà giải ở cơ sở năm 2013.

Trên cơ sở đó, các đại biểu tham dự Tọa đàm đã tập trung thông tin, trao đổi, chia sẻ về những khó khăn, vướng mắc trong tổ chức thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn, từ góc độ quản lý nhà nước đến việc tiến hành hòa giải các vụ, việc cụ thể. Đặc biệt, các đại biểu đã có những ý kiến cụ thể trong việc đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao chất lượng, hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trong thời gian tới. Về góc độ hoàn thiện thể chế, chính sách, các đại biểu tham dự đều cho rằng việc sửa đổi, bổ sung Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013 là cần thiết, nhất là trong bối cảnh đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới theo Nghị quyết số 66-NQ/TW ngày 30/4/2025 của Bộ Chính trị. Trong đó cần quan tâm nghiên cứu kỹ lưỡng để xem xét sửa đổi, bổ sung quy định pháp luật về phạm vi hòa giải ở cơ sở, thủ tục bầu hòa giải viên; nâng cao giá trị thi hành của văn bản hòa giải thành; xây dựng cơ chế để khuyến khích người dân lựa chọn hòa giải ở cơ sở khi phát sinh mâu thuẫn, tranh chấp; tiếp tục nghiên cứu để bổ sung các chế độ, chính sách, quyền lợi, kinh phí cho công tác hòa giải ở cơ sở và hòa giải viên; bổ sung quy định về trách nhiệm của cơ quan, tổ chức có liên quan trong hoạt động hòa giải ở cơ sở và các quy định nhằm tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong công tác hòa giải ở cơ sở…

Kết luận Tọa đàm, đồng chí Nguyễn Thanh Ngọc – Thứ trưởng Bộ Tư pháp một lần nữa nhấn mạnh vai trò quan trọng của công hòa giải ở cơ sở trong bối cảnh hiện nay, sự cần thiết sửa đổi, bổ sung Luật Hòa giải ở cơ sở nhằm đáp ứng yêu cầu của tình hình, bối cảnh mới. Những ý kiến trao đổi, thảo luận của các đại biểu tham dự Tọa đàm sẽ là dữ liệu thông tin quan trọng giúp cho Bộ Tư pháp trong quá trình tham mưu hoàn thiện Luật Hòa giải ở cơ sở năm 2013. Thứ trưởng đề nghị trong thời gian tới cần đánh giá kỹ lưỡng thực trạng, nhận diện đầy đủ, bất cập để từ đó tham mưu sửa đổi, bổ sung các quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở bảo đảm khả thi, thực chất, bám sát đòi hỏi và yêu cầu của thực tiễn./.

Lê Nguyên Thảo
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý