Nhằm nâng cao nhận thức, kiến thức pháp luật cho đội ngũ hoà giải viên ở cơ sở thuộc xã chỉ đạo điểm thực hiện Quyết định số 315/QĐ-TTg ngày 17/4/2024 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2023 – 2030”, chiều ngày 15/8/2025 Bộ Tư pháp đã tổ chức Hội nghị tập huấn kiến thức pháp luật về hôn nhân và gia đình, phòng chống bạo lực gia đình cho 130 hoà giải viên ở cơ sở trên địa bàn xã Tân Kỳ, tỉnh Thái Nguyên. Đây là một trong 02 xã được lựa chọn để thực hiện chỉ đạo điểm Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2024 – 2030” (được phê duyệt tại Quyết định số 315/QĐ-TTg ngày 17/4/2024 của Thủ tướng Chính phủ). Tham dự Hội nghị có đại diện Sở Tư pháp tỉnh Thái Nguyên và đồng chí Bùi Nguyên Quỳnh - Phó Chủ tịch Uỷ ban nhân dân xã Tân Kỳ, tỉnh Thái Nguyên.
Là một tỉnh có điều kiện kinh tế - xã hội còn khó khăn, tỷ lệ hộ nghèo cao, trình độ dân trí còn hạn chế, điều kiện tiếp cận thông tin còn bất cập, những mâu thuẫn nhỏ cũng phát sinh nhiều vấn đề phức tạp. Bên cạnh đó, tại một số vùng đồng bào dân tộc thiểu số vẫn còn chịu ảnh hưởng bởi các phong tục, hủ tục lạc hậu nên phần nào đã làm hạn chế hiệu quả hoạt động hòa giải ở cơ sở. Kỹ năng hòa giải cũng như kiến thức pháp luật của đội ngũ hòa giải viên còn hạn chế nhất định. Thực hiện chủ trương về việc sắp xếp, tinh gọn bộ máy và xây dựng mô hình chính quyền địa phương 02 cấp, xã Tân Kỳ được sắp xếp, sáp nhập từ 03 xã gồm Tân Sơn, Hòa Mục và Cao Kỳ (thuộc huyện Chợ Mới, tỉnh Bắc Kạn cũ). Hiện nay, xã Tân Kỳ có diện tích 167.82 km2với dân số 7.629 người. Xã có 22 thôn với 1.812 hộ gia đình. Tỷ lệ hộ nghèo 23,79%, hộ cận nghèo 7,73%; tỷ lệ dân số là người dân tộc thiểu số là 94,2%, trong đó có 03 dân tộc thiểu số gồm: Tày, Dao, Hoa. Thời gian qua, tỷ lệ hòa giải thành trên địa bàn xã là 79%. Các vụ, việc hoà giải tập trung vào lĩnh vực hôn nhân và gia đình, phòng, chống bạo lực gia đình, đất đai... So với tỷ lệ hoà giải thành trung bình chung của cả nước, tỷ lệ hoà giải thành của Tân Kỳ còn thấp. Bên cạnh đó, thời gian qua, việc triển khai công tác hòa giải ở cơ sở tại xã Tân Kỳ còn gặp một số khó khăn, vướng mắc như các mâu thuẫn, tranh chấp ngày càng phức tạp; nhận thức của người dân về vị trí, vai trò và nhiệm vụ của Tổ hòa giải còn hạn chế nên coi việc tranh chấp, mâu thuẫn là việc của gia đình và của chính quyền giải quyết; đội ngũ hoà giải viên còn hạn chế về kỹ năng, nhận thức, hiểu biết pháp luật… Phát biểu tại Hội nghị, đồng chí Bùi Nguyên Quỳnh – Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Tân Kỳ, tỉnh Thái Nguyên nhấn mạnh, trong bối cảnh hiện nay, công tác hòa giải ở cơ sở ngày càng khẳng định vị trí, vai trò quan trọng đối với đời sống xã hội, góp phần quan trọng trong việc giữ gìn tình làng nghĩa xóm và an toàn trật tự xã hội tại địa phương. Vì vậy, việc tổ chức Hội nghị tập huấn này có ý nghĩa hết sức thiết thực và quan trọng. Đồng chí mong muốn các hòa giải viên tham dự Hội nghị tích cực trao đổi, thảo luận để tích lũy thêm nhiều kiến thức, kinh nghiệm để vận dụng vào thực tiễn hòa giải ở cơ sở tại địa phương trong thời gian tới.
Qua khảo sát sơ bộ, phần lớn các vụ, việc mâu thuẫn, tranh chấp xảy ra trên địa bàn xã thuộc lĩnh vực hôn nhân và gia đình. Vì vậy, Bộ Tư pháp đã mời TS. Nguyễn Phương Lan - Giảng viên Trường Đại học Luật Hà Nội tập huấn chuyên đề về pháp luật hôn nhân và gia đình và pháp luật về phòng, chống bạo lực gia đình gắn với công tác hoà giải ở cơ sở, tập trung vào các nội dung: (i) Một số đặc điểm của quan hệ hôn nhân và gia đình; (ii) Đặc điểm mâu thuẫn, tranh chấp trong quan hệ hôn nhân và gia đình; (iii) Các quan hệ hôn nhân và gia đình dễ xảy ra tranh chấp và các quy định của Luật Hôn nhân và gia đình; (iv) Các tranh chấp về hôn nhân và gia đình được hoà giải ở cơ sở và không được hoà giải ở cơ sở… Những kiến thức pháp luật được truyền đạt tại Hội nghị đã góp phần nâng cao nhận thức, kiến thức pháp luật cho đội ngũ hoà giải viên của xã Tân Kỳ. Đặc biệt, thông qua các ví dụ thực tiễn cụ thể, ngoài việc được tập huấn, nâng cao hiểu biết pháp luật, các hoà giải viên được trang bị thêm các kỹ năng cần thiết để tiến hành hoà giải các vụ việc thực tế liên quan đến quy định pháp luật về hôn nhân và gia đình và phòng, chống bạo lực gia đình.
Bên cạnh đó, Hội nghị đã nhận được nhiều câu hỏi, tình huống, sự tương tác, trao đổi của các hòa giải viên với báo cáo viên pháp luật. Nhiều vấn đề vướng mắc cụ thể phát sinh từ thực tiễn hòa giải ở cơ sở trong lĩnh vực về hôn nhân và gia đình, phòng, chống bạo lực gia đình đã được giải đáp, tháo gỡ, giúp các hòa giải viên có kiến thức pháp luật, từ đó có giải pháp và kỹ năng để hòa giải thành công các mâu thuẫn, tranh chấp trong lĩnh vực về hôn nhân và gia đình, phòng, chống bạo lực gia đình.
Kết thúc Hội nghị, các hòa giải viên mong muốn trong thời gian tới Bộ Tư pháp tiếp tục quan tâm, tổ chức Hội nghị tập huấn tương tự trên địa bàn tỉnh Thái Nguyên để nâng cao kiến thức pháp luật trong lĩnh vực đất đai, dân sự... cho các đơn vị cấp xã chỉ đạo điểm. Cùng ngày, trong buổi sáng ngày 15/8/2025, Bộ Tư pháp cũng đã tổ chức thành công Hội nghị tập huấn, nâng cao kiến thức pháp luật cho gần 150 hoà giải viên trên địa bàn xã Cẩm Giàng, tỉnh Thái Nguyên. Theo Kế hoạch, trong thời gian tới, Bộ Tư pháp sẽ tiếp tục tổ chức các Hội nghị tập huấn kiến thức pháp luật và kỹ năng hoà giải cho đội ngũ hoà giải viên ở cơ sở tại các xã được lựa chọn thực hiện chỉ đạo điểm tại các địa phương theo Đề án
“Nâng cao năng lực đội ngũ hoà giải viên ở cơ sở giai đoạn 2024 – 2030”./.
Lê Nguyên Thảo
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý