Vừa qua, Quốc hội đã thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch năm 2025 với nhiều điểm mới nhằm kịp thời tháo gỡ các vướng mắc, bất cập của Luật Quốc tịch Việt Nam hiện hành, góp phần thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao đóng góp vào sự phát triển của đất nước. Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Quốc tịch năm 2025 (Luật Quốc tịch sửa đổi 2025) có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025, có một số điểm mới đáng chú ý sau:
Thứ nhất, Luật Quốc tịch sửa đổi 2025 lần đầu tiên quy định về người mang 02 quốc tịch có thể làm công chức, viên chức. Theo đó, người ứng cử, được bầu cử, phê chuẩn, bổ nhiệm, chỉ định giữ chức vụ, chức danh theo nhiệm kỳ trong cơ quan của Đảng Cộng sản Việt Nam, Nhà nước, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, tổ chức chính trị-xã hội ở trung ương, địa phương; người làm việc trong tổ chức cơ yếu; người tham gia lực lượng vũ trang của nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam phải là người chỉ có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam và phải thường trú tại Việt Nam.
Công chức, viên chức không thuộc các trường hợp trên phải là người chỉ có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam, trừ trường hợp có lợi cho Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, không làm phương hại đến lợi ích quốc gia của Việt Nam và phải thường trú tại Việt Nam.
Như vậy, nếu có lợi cho Nhà nước và không làm phương hại đến lợi ích quốc gia, người mang 02 quốc tịch Việt Nam và nước ngoài thường trú tại Việt Nam cũng có thể được làm công chức, viên chức.
Thứ hai, Luật Quốc tịch sửa đổi 2025 quy định căn cước điện tử là giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam. Luật đã bổ sung thẻ Căn cước và Căn cước điện tử là các giấy tờ chứng minh quốc tịch Việt Nam bên cạnh các loại giấy tờ như Giấy khai sinh, Hộ chiếu, Quyết định cho nhập tịch, Quyết định cho trở lại quốc tịch, Quyết định cho nhận con nuôi… đã được quy định tại Điều 11 Luật Quốc tịch năm 2008.
Thứ ba, Luật Quốc tịch sửa đổi 2025 đã mở rộng điều kiện nhập quốc tịch Việt Nam. Đối với người chưa thành niên, những người có ông bà nội, ông bà ngoại là người Việt Nam muốn nhập tịch có thể không biết tiếng Việt, không thường trú trên 05 năm tại Việt Nam, trong khi trước đây tại Luật Quốc tịch năm 2008 quy định chỉ có những người là vợ, chồng, cha, mẹ, con của công dân Việt Nam mới được xét miễn. Quy định này thể hiện rõ tính nhân văn của pháp luật, củng cố tinh thần gắn kết huyết thống, hướng về cội nguồn của cộng đồng người Việt Nam ở nước ngoài.
Thứ tư, Luật Quốc tịch sửa đổi 2025 quy định mới về việc người có 02 quốc tịch có thể ghép tên Việt Nam và nước ngoài. Theo đó người xin nhập quốc tịch Việt Nam phải có tên bằng tiếng Việt hoặc bằng tiếng dân tộc khác của Việt Nam. Trường hợp người xin nhập quốc tịch Việt Nam đồng thời xin giữ quốc tịch nước ngoài thì có thể lựa chọn tên ghép giữa tên Việt Nam và tên nước ngoài. Tên do người xin nhập quốc tịch Việt Nam lựa chọn và được ghi rõ trong Quyết định cho nhập quốc tịch Việt Nam.
Thứ năm, Luật Quốc tịch sửa đổi 2025 quy định một số trường hợp người nhập quốc tịch Việt Nam vẫn được giữ quốc tịch nước ngoài, nếu việc giữ quốc tịch nước ngoài phù hợp với pháp luật của nước đó và không gây phương hại đến quyền, lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, xâm hại an ninh, lợi ích quốc gia, trật tự, an toàn xã hội của Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.
Thứ sáu, Luật Quốc tịch sửa đổi 2025 quy định về việc người xin nhập quốc tịch Việt Nam có thể nộp hồ sơ cho cơ quan đại diện Việt Nam ở nước sở tại nếu cư trú ở nước ngoài và rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ nhập quốc tịch tại Sở Tư pháp. Trước đây, Luật Quốc tịch năm 2008 quy định người xin nhập quốc tịch Việt Nam phải nộp hồ sơ cho Sở Tư pháp nơi cư trú tại Việt Nam. Theo quy định mới tại Luật Quốc tịch năm 2025, người xin nhập quốc tịch Việt Nam có thể nộp hồ sơ cho Sở Tư pháp nếu cư trú ở trong nước, cho cơ quan đại diện Việt Nam ở nước sở tại nếu cư trú ở nước ngoài.
Trong thời hạn 05 ngày làm việc (trước đây là 10 ngày), người xin nhập quốc tịch Việt Nam có thể nộp hồ sơ cho Sở Tư pháp nếu cư trú ở trong nước, cho cơ quan đại diện Việt Nam nếu cư trú ở nước ngoài. Trong thời hạn 05 ngày làm việc (trước đây là 10 ngày), kể từ ngày nhận được đề nghị của Sở Tư pháp, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm xem xét, kết luận và đề xuất ý kiến gửi Bộ Tư pháp. Đây là bước đi đột phá, rút ngắn thời gian giải quyết hồ sơ và chi phí đi lại theo cho người dân
Thứ bảy, Luật Quốc tịch sửa đổi 2025 quy định mở rộng việc xem xét các trường hợp muốn trở lại quốc tịch Việt Nam. Nếu như trước đây, người đã mất quốc tịch Việt Nam phải đáp ứng một số điều kiện nhất định mới được xin trở lại quốc tịch Việt Nam, tuy nhiên theo khoản 8 Điều 1 Luật Quốc tịch sửa đổi 2025, người đã mất quốc tịch Việt Nam khi có đơn xin trở lại quốc tịch Việt Nam thì đều được xem xét giải quyết trở lại quốc tịch Việt Nam. Theo đó, người xin trở lại quốc tịch Việt Nam phải lấy lại tên gọi Việt Nam trước đây, trường hợp người xin trở lại quốc tịch Việt Nam đồng thời xin giữ quốc tịch nước ngoài thì có thể lựa chọn tên ghép giữa tên Việt Nam và tên nước ngoài, tên gọi này phải được ghi rõ trong Quyết định cho trở lại quốc tịch Việt Nam./.
Lại Nhật Quang
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý