Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Doanh nghiệp được Quốc hội khóa XV thông qua ngày 17/6/2025 tại Kỳ họp thứ 9 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2025 đã kịp thời tháo gỡ một số khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp; cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh; khơi dậy mọi tiềm năng và nguồn lực, tạo động lực mới cho sự phát triển nhanh và bền vững đất nước; đồng thời thực hiện cam kết của Chính phủ Việt Nam trong thực thi Kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và tài trợ phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt giai đoạn 2021-2025 của Lực lượng đặc nhiệm tài chính (FATF).
Luật Doanh nghiệp được sửa đổi, bổ sung lần này nhằm thể chế hóa đầy đủ quan điểm, chủ trương của Đảng và Nhà nước về phát triển nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; hoàn thiện hệ thống chính sách, pháp luật, tạo môi trường đầu tư kinh doanh thuận lợi, an toàn, bình đẳng cho doanh nghiệp phát triển. Đồng thời phân định rõ thẩm quyền lập pháp và thẩm quyền lập quy theo quy định tại Luật Ban hành văn bản quy phạm pháp luật; đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng triệt để công nghệ thông tin trong quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp; kế thừa, phát huy và hoàn thiện những quy định pháp luật về quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp còn phù hợp với thực tế, có tác động tích cực đối với sự phát triển của doanh nghiệp. Tập trung sửa đổi, bổ sung một số quy định có mâu thuẫn, đang gây khó khăn, vướng mắc, yêu cầu cần sửa đổi để tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động đầu tư, sản xuất, kinh doanh, hiện thực hóa đầy đủ quyền tự do kinh doanh của doanh nghiệp, cải thiện môi trường kinh doanh và nâng cao hiệu lực quản lý của nhà nước đối với doanh nghiệp...
Theo đó, việc sửa đổi, bổ sung đã tập trung vào một số nội dung có liên quan đến ứng dụng công nghệ thông tin, quản trị doanh nghiệp, phòng chống rừa tiền.
1. Thực hiện đăng ký doanh nghiệp thông qua mạng điện tử
Nhằm tạo môi trường thuận lợi cho doanh nghiệp gia nhập thị trường, Luật đã quy định về việc tiếp tục hiện đại hóa, ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số mạnh mẽ trong công tác đăng ký doanh nghiệp. Thay vì thực hiện các thủ tục thành lập doanh nghiệp theo phương thức truyền thống, hồ sơ giấy thì Luật quy định việc đăng ký doanh nghiệp thông qua mạng thông tin điện tử. Theo đó, đã giảm giấy tờ mà doanh nghiệp, cá nhân phải nộp và giản lược thông tin doanh nghiệp phải kê khai cho cơ quan đăng ký kinh doanh. Thực hiện đăng ký doanh nghiệp thông qua môi trường điện tử sẽ giúp doanh nghiệp giảm chi phí, thủ tục hành chính không cần thiết, bảo đảm thuận tiện cho doanh nghiệp, phù hợp với yêu cầu đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số; đồng thời cũng giúp cho các cơ quan quản lý thực hiện theo dõi, quản lý dữ liệu, thông tin một cách đồng bộ, thông suốt, hiệu quả.
Theo đó, Luật giao Chính phủ quy định về hồ sơ, trình tự, thủ tục, liên thông trong đăng ký doanh nghiệp, việc đăng ký doanh nghiệp thông qua mạng thông tin điện tử.
2. Về quản trị doanh nghiệp
Việc quản trị doanh nghiệp đã được Luật Doanh nghiệp trước đây hoàn thiện nhiều lần, tiếp cận đầy đủ với thông lệ tiên tiến trên thế giới. Tuy nhiên vẫn còn một số quy định có vướng mắc phát sinh trong thực tiễn ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp. Để xử lý các vướng mắc, bất cập này và tăng cường hiệu quả của công tác hậu kiểm đối với doanh nghiệp, Luật đã sửa đổi, bổ sung một số một số nội dung liên quan đến quản trị doanh nghiệp để bảo đảm phù hợp với thực tiễn hoạt động của các loại hình doanh nghiệp. Đồng thời sửa đổi một số quy định để tăng cường trách nhiệm của các cơ quan, địa phương phụ trách công tác quản lý nhà nước đối với doanh nghiệp, đặc biệt là việc “hậu kiểm” nhằm giảm tối đa tình trạng vốn ảo, vốn khống, tăng cường tính minh bạch trong hoạt động của doanh nghiệp; đẩy mạnh việc tích hợp, chia sẻ thông tin giữa các cơ quan quản lý nhà nước nhằm bảo đảm nâng cao hiệu quả, hiệu lực quản lý của nhà nước nhưng không ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp, đồng thời tăng cường công khai minh bạch thông tin, tạo sự an toàn cho người dân, doanh nghiệp về môi trường kinh doanh.
3. Về phòng chống rửa tiền
Để đáp ứng cam kết quốc tế về phòng, chống rửa tiền theo Kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền giai đoạn 2021-2025, Luật sửa đổi, bổ sung Luật Doanh nghiệp đã bổ sung một số quy định về cung cấp, lưu giữ và chia sẻ thông tin liên quan đến chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp, đồng thời giao Chính phủ hướng dẫn cụ thể tiêu chí xác định, kê khai thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp, bảo đảm phù hợp với tinh thần, nội dung trong Kết luận số 119-KL/TW ngày 20/01/2025 của Bộ Chính trị. Các quy định điều chỉnh, bổ sung mới về nội dung này không làm phát sinh thủ tục hành chính, giảm thiểu chi phí tuân thủ cho doanh nghiệp.
Luật đã quy định cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật có quyền đề nghị Cơ quan quản lý nhà nước về đăng ký kinh doanh cung cấp thông tin về chủ sở hữu hưởng lợi của doanh nghiệp được lưu giữ trên Hệ thống thông tin quốc gia về đăng ký doanh nghiệp để phục vụ công tác về phòng, chống rửa tiền và không phải trả phí./.
Lưu Công Thành
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý