Trong hai ngày 04-05/12/2025, tại bốn xã Hội Thịnh, Bình Xuyên, xã Xuân Lãng và Nguyệt Đức của tỉnh Phú Thọ, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) đã phối hợp với Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước số 2 tỉnh Phú Thọ đã tổ chức thành công các hội nghị tập huấn nâng cao kiến thức về trợ giúp pháp lý cho các đại biểu là già làng, trưởng bản, người có uy tín, người dân và tổ chức, cá nhân có liên quan. Báo cáo viên của Hội nghị có ông Phan Văn Tuân, Phó trưởng phòng Phòng quản lý trợ giúp pháp lý, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý và bà Kim Hồng Thanh, Phó Giám đốc Trung tâm TGPL nhà nước số 2 tỉnh Phú Thọ.
Tại các điểm tổ chức, rất đông đại biểu đã có mặt sớm, đa số họ là những cán bộ cấp thôn, cán bộ đoàn thể ở cơ sở, người có uy tín trong cộng đồng, phản ánh nhu cầu lớn về thông tin pháp lý ở cơ, đồng thời thể hiện tinh thần cầu thị và trách nhiệm với cộng đồng. Đây là những người giữ vai trò quan trọng trong cộng đồng, thường xuyên tiếp xúc với người dân và có khả năng tác động lớn đến nhận thức của bà con.
Việc bồi dưỡng kiến thức pháp lý cho họ có ý nghĩa như việc “trao công cụ” để họ giúp cộng đồng giải quyết các tình huống pháp lý thường gặp, hạn chế tranh chấp và hướng dẫn người dân tiếp cận đúng các cơ quan có thẩm quyền. Với vai trò là người có ảnh hưởng trong cộng đồng, các cán bộ cấp thôn, cán bộ đoàn thể ở cơ sở, người có uy tín, đại diện hội phụ nữ và các tổ chức xã hội đã trở thành những “hạt nhân pháp lý” mới, sẵn sàng truyền tải thông điệp pháp luật tới từng thôn bản. Điều này rất quan trọng, bởi ở những vùng nông thôn, vùng sâu, vùng xa, sự lan tỏa thông tin qua hình thức truyền miệng và qua những người có uy tín thường có hiệu quả cao hơn nhiều so với các hình thức truyền thông khác. Các nội dung được truyền đạt trong hội nghị được thiết kế linh hoạt, bám sát đặc điểm văn hóa, phong tục và những vấn đề pháp lý mà người dân từng địa phương đang gặp phải.
Đội ngũ báo cáo viên tham gia chương trình đều là những chuyên gia giàu kinh nghiệm, am hiểu thực tiễn và có nhiều năm trực tiếp hỗ trợ người dân trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý. Thay vì diễn giải quy định pháp luật theo cách hàn lâm, các báo cáo viên lựa chọn cách dẫn dắt gần gũi, gắn với đời sống như những câu chuyện về tranh chấp đất đai giữa các hộ gia đình, những mâu thuẫn phát sinh trong quan hệ vợ chồng, tình huống bạo lực trong gia đình hay các giao dịch vay mượn không có giấy tờ. Thông qua những tình huống quen thuộc này, người dân dễ dàng nắm bắt quy định pháp luật, hiểu được phương án xử lý phù hợp và biết rõ nơi có thể tìm đến khi cần trợ giúp.
Bên cạnh phần hướng dẫn về pháp luật, báo cáo viên còn chia sẻ thêm nhiều vụ việc trợ giúp pháp lý đã được giải quyết thành công cùng những kinh nghiệm rút ra từ thực tế công tác. Những câu chuyện cụ thể, đi kèm với phóng sự ngắn, giúp người tham dự cảm nhận rõ tác động tích cực của trợ giúp pháp lý đối với đời sống cộng đồng. Nhờ đó, người dân hiểu sâu sắc hơn tầm quan trọng của việc tiếp cận dịch vụ này và nhận thức rõ rằng trợ giúp pháp lý không phải khái niệm xa vời, mà là nguồn hỗ trợ thiết thực, gắn liền với từng gia đình, từng thôn bản.
Một điểm được các đại biểu đánh giá rất cao trong hội nghị là phần thảo luận mở. Tại đây, người dân có thể trực tiếp nêu những tình huống thực tế đang xảy ra trong gia đình hoặc trong thôn bản của mình. Nhiều câu chuyện được chia sẻ một cách thẳng thắn từ mâu thuẫn khi chia tài sản, tranh chấp đất giữa anh em, cho tới việc người dân muốn được đại diện pháp lý nhưng không biết làm thủ tục ra sao. Những câu hỏi ấy được báo cáo viên lắng nghe một cách nghiêm túc và đưa ra hướng dẫn cụ thể, chi tiết, giúp người dân hiểu rõ cách thực hiện quyền được trợ giúp pháp lý, đồng thời khẳng định rằng họ không hề đơn độc khi gặp khó khăn pháp luật.
Qua hai ngày diễn ra tập huấn, nhiều đại biểu cho biết họ hiểu rõ hơn về khái niệm trợ giúp pháp lý, hiểu ai được hưởng quyền này, cách lập hồ sơ đề nghị và các hình thức trợ giúp như tư vấn pháp luật, đại diện ngoài tố tụng hoặc bào chữa tại tòa án. Thay đổi lớn nhất chính là nhận thức: người dân nhận ra rằng việc tiếp cận trợ giúp pháp lý không hề khó khăn như trước đây họ nghĩ. Họ biết rằng trợ giúp pháp lý là dịch vụ hoàn toàn miễn phí, là quyền được pháp luật bảo đảm và là giải pháp hữu hiệu để bảo vệ bản thân trước những rủi ro pháp lý trong cuộc sống. Nhiều chia sẻ rằng trước đây họ thường lúng túng khi được nhờ tư vấn, nhưng sau hội nghị, họ đã tự tin hơn vì có được kiến thức nền tảng về trợ giúp pháp lý và biết cách kết nối với Trung tâm trợ giúp pháp lý khi cần.
Khép lại các hội nghị tập huấn, các đại biểu đề nghị Cục Phổ biến giáo dục, pháp luật và Trợ giúp pháp lý tiếp tục mở rộng mô hình này. Hội nghị tập huấn lần này đã mang lại những kết quả thiết thực, góp phần củng cố nền tảng pháp lý cho cộng đồng ở cơ sở. Không chỉ là hoạt động chuyên môn đơn thuần, chuỗi hội nghị lần này thực sự trở thành “nhịp cầu pháp lý” đưa thông tin từ các cơ quan nhà nước đến tận thôn bản, qua vai trò kết nối của cán bộ cấp thôn, cán bộ đoàn thể ở cơ sở, già làng, trưởng bản và người có uy tín trong cộng đồng.
Cuối cùng, không thể không nhắc đến ý nghĩa của hoạt động. Khi người dân hiểu biết pháp luật, họ tự tin hơn, mạnh dạn hơn trong việc bảo vệ bản thân và gia đình. Việc tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý giúp họ tránh được những rủi ro không đáng có, hạn chế các mâu thuẫn kéo dài và góp phần xây dựng cộng đồng đoàn kết, ổn định. Những kết quả đạt được tại Phú Thọ cho thấy hội nghị tập huấn nâng cao kiến thức về trợ giúp pháp lý là hoạt động cần thiết, mang lại hiệu quả lâu dài và bền vững. Đây cũng là cách để hiện thực hóa mục tiêu “không ai bị bỏ lại phía sau trong tiếp cận pháp luật”, xây dựng một xã hội mà mọi người dân đều được bảo vệ bởi pháp luật, được tiếp cận công lý bình đẳng và hiệu quả.
Diệu Linh - Thanh Hà
Cục Phổ biến giáo dục, pháp luật và Trợ giúp pháp lý