Hoạt động nghệ thuật biểu diễn là hoạt động tạo ra những sản phẩm nghệ thuật được định hình dưới dạng văn bản, âm thanh, hình ảnh để truyền đạt trực tiếp hoặc gián tiếp thông qua các phương tiện kỹ thuật tới công chúng dưới các hình thức biểu diễn nghệ thuật; lưu hành bản ghi âm, ghi hình có nội dung biểu diễn nghệ thuật. Đặc điểm của các hoạt động nghệ thuật biểu diễn là có độ phủ sóng cao, tiếp cận nhiều đối tượng đôc giả và thu hút sự quan tâm của công chúng. Bên cạnh những lợi ích về quảng bá hình ảnh quốc gia, bản sắc văn hóa dân tộc, tạo sân chơi giải trí cho người dân, hoạt động nghệ thuật biểu diễn cũng tiềm ẩn các nguy cơ để các thế lực xấu xuyên tạc lịch sử, chống phá nhà nước, xâm phạm thuần phong mỹ tục hoặc trục lợi cho các hành vi phạm pháp luật. Do đó, ngày 14/12/2020, Chính phủ đã ban hành Nghị định số 144/2020/NĐ-CP quy định về hoạt động nghệ thuật biểu diễn bao gồm các quy định chi tiết về hình thức, điều kiện, thủ tục tổ chức biểu diễn nghệ thuật.
1. Các hành vi bị cấm trong hoạt động nghệ thuật biểu diễn
Theo quy định tại Điều 3 Nghị định số 144/2020/NĐ-CP các hành vi bị cấm trong hoạt động nghệ thuật biểu diễn bao gồm: (1) Chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; (2) Xuyên tạc lịch sử, độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam; xâm phạm an ninh quốc gia; phủ nhận thành tựu cách mạng; xúc phạm lãnh tụ, anh hùng dân tộc, danh nhân; phá hoại khối đại đoàn kết toàn dân tộc; xúc phạm tín ngưỡng, tôn giáo; phân biệt chủng tộc; xâm phạm quyền và lợi ích hợp pháp của các tổ chức, cá nhân; (3) Kích động bạo lực, tuyên truyền chiến tranh xâm lược, gây hận thù giữa các dân tộc và nhân dân các nước, ảnh hưởng xấu đến quan hệ đối ngoại; (4) Sử dụng trang phục, từ ngữ, âm thanh, hình ảnh, động tác, phương tiện biểu đạt, hình thức biểu diễn hành vi trái với thuần phong, mỹ tục của dân tộc, tác động tiêu cực đến đạo đức, sức khỏe cộng đồng và tâm lý xã hội.
2. Quy định về các hình thức thông báo tổ chức biểu diễn nghệ thuật
Theo quy định tại Điều 9 Nghị định số 144/2020/NĐ-CP đối với hoạt động biểu diễn nghệ thuật phục vụ nhiệm vụ chính trị hoặc nội bộ cơ quan, phải thông báo đến Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi cơ quan, đơn vị trực thuộc các bộ, ban, ngành trung ương, cơ quan trung ương của tổ chức chính trị, tổ chức chính trị xã hội, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp, tổ chức kinh tế có trụ sở. Đối với hoạt động biểu diễn nghệ thuật tại cơ sở kinh doanh du lịch, dịch vụ giải trí phải thông báo đến Ủy ban nhân dân cấp xã nơi cơ sở kinh doanh đặt trụ sở.
3. Quy định về điều kiện, thủ tục tổ chức biểu diễn nghệ thuật
Đối với việc tổ chức biểu diễn nghệ thuật không phục vụ nhiệm vụ chính trị; biểu diễn nghệ thuật phục vụ nội bộ cơ quan, tổ chức; không phục vụ tại các cơ sở kinh doanh dịch vụ du lịch, vui chơi, giải trí, nhà hàng không bán vé xem biểu diễn nghệ thuật thì cần thực hiện theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 10 Nghị định số 144/2020/NĐ-CP như sau:
a) Điều kiện tổ chức biểu diễn nghệ thuật:
- Là đơn vị sự nghiệp công lập có chức năng biểu diễn nghệ thuật; hội chuyên ngành về nghệ thuật biểu diễn; tổ chức, cá nhân đăng ký kinh doanh hoạt động biểu diễn nghệ thuật theo quy định của pháp luật;
- Phải đáp ứng điều kiện về an ninh, trật tự an toàn xã hội, môi trường, y tế và phòng, chống cháy nổ theo quy định của pháp luật;
- Có kịó kải đáp ứng điều kiện về an ninh, trật tự an toàn xã hội, môi trường, y tế và phòng, chống cháy nổ theo quy định của pháp luật;ký kinh doanh hoạt động biểu diễn nghệ thuật theo quy định
b) Thành phần hồ sơ
Đơn vị chủ trì, chịu trách nhiệm tổ chức biểu diễn nghệ thuật phải gửi văn bản đề nghị theo mẫu số 02 của phụ lục kèm theo Nghị định số 144/2020/NĐ-CP đến Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hoặc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh và kịch bản tổ chức chương trình để được chấp thuận trong thời hạn ít nhất 07 ngày làm việc trước ngày dự kiến tổ chức biểu diễn nghệ thuật. Trường hợp hồ sơ đầy đủ theo quy định, trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày nhận hồ sơ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền thẩm định, cấp văn bản chấp thuận tổ chức biểu diễn nghệ thuật (theo Mẫu số 03 tại Phụ lục ban hành kèm theo Nghị định) đồng thời đăng tải trên hệ thống thông tin điện tử. Trường hợp không chấp thuận, phải trả lời bằng văn bản nêu rõ lý do. Trường hợp hồ sơ chưa hợp lệ, trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày nhận được hồ sơ, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có văn bản thông báo cho đơn vị chủ trì tổ chức yêu cầu hoàn thiện hồ sơ.
Trường hợp thay đổi nội dung biểu diễn nghệ thuật đã được chấp thuận, tổ chức, cá nhân đề nghị tổ chức biểu diễn nghệ thuật có văn bản nêu rõ lý do gửi trực tiếp; qua bưu chính hoặc trực tuyến tới cơ quan đã chấp thuận. Trong thời hạn 02 ngày làm việc, kể từ ngày nhận đủ hồ sơ hợp lệ, cơ quan đã chấp thuận phải xem xét, quyết định và thông báo kết quả bằng văn bản tới tổ chức, cá nhân đề nghị;
Trường hợp thay đổi thời gian, địa điểm tổ chức biểu diễn nghệ thuật đã được chấp thuận, tổ chức, cá nhân đề nghị tổ chức biểu diễn nghệ thuật có văn bản thông báo gửi trực tiếp; qua bưu chính hoặc trực tuyến tới cơ quan đã chấp thuận và chính quyền địa phương nơi tổ chức biểu diễn nghệ thuật ít nhất 02 ngày làm việc trước ngày dự kiến tổ chức.
3. Các trường hợp bị buộc dừng tổ chức biểu diễn nghệ thuật
Theo quy định tại điều 17 Nghị định số 144/2020/NĐ-CP, việc tổ chức nghệ thuật bị buộc dừng nếu vi phạm các điều cấm đối với hoạt động biểu diễn nghệ thuật quy định tại điều 3 của Nghị định, không thông báo hoặc chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền chấp thuận theo quy định tại Điều 9 và Điều 10 của Nghị định hoặc vì lý do quốc phòng- an ninh. Theo đó, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch hoặc Ủy ban nhân dân cấp tỉnh nơi cấp phép cho tổ chức biểu diễn nghệ thuật sẽ ra văn bản nêu rõ lý do, thời điểm dừng yêu cầu tổ chức biểu diễn nghệ thuật. Tổ chức, cá nhân bị buộc dừng hoạt động biểu diễn nghệ thuật theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, kịp thời khắc phục hậu quả. Trường hợp tiếp tục thực hiện hoạt động biểu diễn nghệ thuật, tổ chức, cá nhân có văn bản đề xuất phương án tiếp tục tổ chức gửi cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét, quyết định. Tổ chức, cá nhân bị dừng hoạt động biểu diễn nghệ thuật phải công bố công khai trên các phương tiện thông tin đại chúng về việc dừng hoạt động biểu diễn nghệ thuật và chịu trách nhiệm bảo đảm quyền lợi của tổ chức, cá nhân liên quan theo quy định của pháp luật./.
Lại Nhật Quang
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý