Trước yêu cầu đổi mới nâng cao chất lượng công tác trợ giúp pháp lý, trong khuôn khổ Dự án “Tăng cường trợ giúp pháp lý cho người nghèo và đối tượng yếu thế” do Ngân hàng Thế giới (WB) tài trợ từ nguồn Quỹ Phát triển Xã hội Nhật Bản (JDF), Nhóm chuyên gia độc lập đã phối hợp với Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) biên soạn Sổ tay thực hiện Trợ giúp pháp lý. Mục đích của cuốn Sổ tay là nhằm hỗ trợ người thực hiện trợ giúp pháp lý trong quá trình thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý.
Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp Vũ Thị Hường phát biểu khai mạc Hội thảo
Để tiếp tục hoàn thiện nội dung dự thảo Sổ tay thực hiện TGPL, ngày 15/12/2025, tại phường Hải Châu, tỉnh Đà Nẵng, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý đã tổ chức Hội thảo tham vấn ý kiến của các chuyên gia, Trợ giúp viên pháp lý và Lãnh đạo các Trung tâm TGPL các tỉnh, thành phố: Đà Nẵng, Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh, Huế, Cần Thơ, Thanh Hóa, Phú Thọ, Quảng Ngãi, Quảng Trị, Vĩnh Long và Tây Ninh.
Phát biểu khai mạc Hội thảo , Bà Vũ Thị Hường – Phó Cục trưởng Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý nhấn mạnh, việc biên soạn Sổ tay thực hiện Trợ giúp pháp lý là một trong những hoạt động của Dự án nhằm trang bị cho người thực hiện các kỹ năng cần thiết khi thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý, góp phần tăng cường năng lực cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý, nâng cao chất lượng dịch vụ TGPL trong bối cảnh Đản, Nhà nước đang đẩy mạnh cải cách tư pháp, cải cách pháp luật và xây dựng nhà nước pháp quyền của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân. Chính vì vậy, bà Hường khẳng định, cuốn Sổ tay đang được rà soát, hoàn thiện cho phù hợp với nhu cầu của người sử dụng, phù hợp với thực tiễn hiện nay.
Hội thảo diễn ra trong một ngày. Ông Võ Vũ Liêm – Giám đốc Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Vĩnh Long trực tiếp trao đổi, chia sẻ về các nội dung của cuốn Sổ tay, gợi mở nhiều nội dung thực tiễn trong quá trình thực hiện vụ việc trợ giúp pháp lý để các đại biểu thảo luận, trao đổi, nhận diện những vấn đề khó khăn, bất cập cần tiếp tục nghiên cứu, bổ sung vào Sổ tay Trợ giúp pháp lý.
Ông Võ Vũ Liêm, Giảng viên Hội thảo tập huấn
Trong khuôn khổ Hội thảo, các đại biểu đã tập trung trao đổi, thảo luận về cấu trúc và những yêu cầu hoàn thiện Sổ tay thực hiện Trợ giúp pháp lý. Nhiều ý kiến thống nhất khẳng định, Sổ tay cần phải được thiết kế ngắn gọn, cô đọng, xúc tích giống như cẩm nang trợ giúp pháp lý, phù hợp với người thực hiện trợ giúp pháp lý trong quá trình tác nghiệp. Theo các đại biểu, trong bối cảnh yêu cầu của xã hội ngày càng cao, tính chất các vụ việc trợ giúp pháp lý ngày càng đa dạng, phức tạp, việc xây dựng một Sổ tay có nội dung thiết thực, ngắn gọn, dễ tra cứu là hết sức cần thiết. Sổ tay cần tập trung vào những vấn đề cốt lõi, những nội dung thường xuyên phát sinh trong thực tiễn, bảo đảm tính ứng dụng cao, qua đó hỗ trợ người thực hiện TGPL xử lý công việc một cách chủ động, thống nhất và hiệu quả.
Bên cạnh đó, một số đại biểu cho rằng cuốn Sổ tay phải được cập nhật kịp thời các quy định pháp luật mới, các chính sách có liên quan đến trợ giúp pháp lý. Việc này không chỉ giúp nâng cao tính chuẩn mực trong hoạt động nghiệp vụ mà còn tác động trực tiếp, tích cực đến chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý, góp phần bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý. Về kỹ thuật trình bày, các ý kiến cho rằng cần sử dụng phương pháp dẫn chiếu cơ sở pháp lý cho từng nội dung để bảo đảm rõ ràng, ngắn gọn, chính xác, dễ tra cứu.
Các đại biểu trao đổi, thảo luận tại Hội thảo
Trao đổi về một số vấn đề cần lưu ý khi thực hiện trợ giúp pháp lý, nhiều ý kiếnchia sẻ: quá trình tiếp nhận yêu cầu, xác định đối tượng được trợ giúp pháp lý trên thực tế vẫn còn gặp lúng túng, nhất là trong một số trường hợp đặc biệt. Do đó, vẫn cần đưa nội dung diện người được trợ giúp pháp lý vào Sổ tay nhằm hướng dẫn cụ thể các bước thực hiện, cách xử lý phù hợp trong từng tình huống cụ thể, góp phần bảo đảm tính thống nhất trong quá trình áp dụng. Đồng tình với quan điểm này, nhiều đại biểu cho rằng nội dung về quy trình thực hiện trợ giúp pháp lý cần được trình bày rõ ràng, mạch lạc, theo các bước, có ví dụ minh họa gắn với tình huống thực tế. Đề nghị bổ sung nội dung về công tác phối hợp trong trợ giúp pháp lý và đánh giá, thẩm định chất lượng sau khi hoàn thành vụ việc trợ giúp pháp lý. Việc đánh giá, thẩm định chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý không chỉ nhằm kiểm soát chất lượng dịch vụ pháp lý mà còn là cơ sở để rút kinh nghiệm, nâng cao năng lực chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý trong thời gian tới.
Liên quan đến hồ sơ, thủ tục trợ giúp pháp lý, nhiều đại biểu đề nghị cần bổ sung đa dạng hóa các hình thức tiếp nhận, đặc biệt là thông qua cổng dịch vụ công trực tuyến cho phù hợp với điều kiện thực tế và xu hướng chuyển đổi số trong TGPL. Một số ý kiến cho rằng, phần lấy ý kiến phản hồi của người được trợ giúp pháp lý hoặc người thân của họ cần được thiết kế lại cho phù hợp, tránh hình thức. Việc lấy ý kiến phản hồi không chỉ góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ trợ giúp pháp lý mà còn thể hiện rõ nguyên tắc lấy người được trợ giúp pháp lý làm trung tâm, bảo đảm quyền được phản ánh của người được trợ giúp pháp lý, đồng thời là kênh thông tin để cơ quan, tổ chức trợ giúp pháp lý kịp thời điều chỉnh, hoàn thiện phương thức tổ chức thực hiện.
Các đại biểu trao đổi, thảo luận tại Hội thảo
Trong quá trình thảo luận, các đại biểu đã nêu nhiều tình huống thực tế, đặc biệt là khi thực hiện trợ giúp pháp lý các vụ việc liên quan đến lĩnh vực hôn nhân và gia đình, tranh chấp đất đai, thừa kế.... Thông qua đó, nhiều vấn đề nghiệp vụ được làm rõ, góp phần nâng cao kỹ năng nghề nghiệp, xử lý tình huống và phối hợp giữa các chủ thể trong trợ giúp pháp lý. Ngoài ra, Hội thảo cũng ghi nhận một số ý kiến phản ánh những khó khăn trong trên thực tế, đặc biệt là các trường hợp người yêu cầu trợ giúp pháp lý bị mất giấy tờ, tài liệu hoặc không có đầy đủ hồ sơ chứng minh thuộc diện được trợ giúp pháp lý. Các đại biểu cho rằng đây là vấn đề cần được hướng dẫn cụ thể, nhằm bảo đảm vừa tuân thủ đúng quy định pháp luật, vừa kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người dân.
Kết thúc Hội thảo, Phó Cục trưởng Vũ Thị Hường ghi nhận và đánh giá cao tinh thần nghiêm túc, thẳng thắn, thái độ tích cực hợp tác của các đại biểu cũng như sự chuẩn bị chu đáo, chia sẻ nhiệt tình và tâm huyết từ phía giảng viên. Bà nhấn mạnh, các ý kiến đóng góp tại Hội thảo là cơ sở quan trọng để các chuyên gia tiếp tục rà soát, chỉnh lý và hoàn thiện Sổ tay theo hướng thiết thực, phù hợp với yêu cầu của công tác trợ giúp pháp lý trong thời gian tới./.
Nguyễn Quốc Anh
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp