Công tác trợ giúp pháp lý cho người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng giai đoạn 2021 - 2025Trong những năm qua, cùng với sự quan tâm của các ngành, các cấp, công tác bảo vệ, chăm sóc và giáo dục trẻ em, người tâm thần, trẻ em tự kỷ và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng đã có chuyển biến tích cực và đạt được nhiều thành tựu quan trọng, tạo điều kiện cho các đối tượng này tái hòa nhập cộng đồng, ổn định cuộc sống.Hoàn thiện thể chế, chính sách, nỗ lực trợ giúp người tâm thần, trẻ em và người rối nhiều tâm trí dựa vào cộng đồng Bảo đảm quyền trẻ em, người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí dựa vào cộng đồng và trợ giúp pháp lý cho các đối tượng này, trong những năm qua, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý đã chỉ đạo các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tập trung thực hiện chính sách pháp luật về trợ giúp pháp lý. Đặc biệt, để bảo đảm tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý, trong đó có các đối tượng là trẻ em, người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí được tiếp cận sớm với trợ giúp pháp lý, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý đã tham mưu Bộ Tư pháp ký các Chương trình phối hợp với Bộ Công an và Tòa án nhân dân tối cao: (1) Chương trình phối hợp số 1603/CTPH-BTP-TANDTC ngày 19/5/2022 của Bộ Tư pháp và Tòa án nhân dân tối cao về người thực hiện trợ giúp pháp lý trực tại Tòa án; (2) Chương trình phối hợp số 5789/CTPH-BTP-BCA ngày 27/11/2023 giữa Bộ Tư pháp và Bộ Công an về trực TGPL trong điều tra hình sự. Ngoài ra, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý còn tham mưu cấp có thẩm quyền kịp thời ban hành các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo các địa phương triển khai chính sách liên quan đến các đối tượng này. Đẩy mạnh truyền thông, tập huấn, nâng cao năng lực cho người thực hiện trợ giúp pháp lý Hàng năm (từ năm 2021 đến nay), Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý đều tổ chức các lớp tập huấn nâng cao kỹ năng trợ giúp pháp lý của người thực hiện trợ giúp pháp lý cho các đối tượng thuộc diện được trợ giúp pháp lý trong các lĩnh vực tố tụng hình sự, dân sự và hành chính, trong đó có người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí có khó khăn về tài chính, trẻ em tự kỷ. Bên cạnh đó, công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý trong thời gian qua cũng được đẩy mạnh thực hiện. Nhiều hoạt động truyền thông về trợ giúp pháp lý cho các đối tượng thuộc diện được trợ giúp pháp lý được thực hiện với nhiều hình thức đa dạng, phong phú như: xây dựng các tờ rơi, tờ gấp pháp luật về trợ giúp pháp lý; xây dựng và phát sóng các phim diễn án về vụ việc trợ giúp pháp lý phát trên Đài Truyền hình Việt Nam và các Đài Truyền hình phủ sóng toàn quốc; thường xuyên đăng tải các bài viết, thông tin, phóng sự về trợ giúp pháp lý trên Cổng thông tin điện tử Bộ Tư pháp và Trang thông tin điện tử trợ giúp pháp lý Việt Nam; tổ chức các Hội nghị truyền thông về trợ giúp pháp lý cho người dân nhằm nâng cao nhận thức của người dân và các cơ quan, tổ chức có liên quan về trợ giúp pháp lý cho các đối tượng, trong đó có quyền được trợ giúp pháp lý của trẻ em tự kỷ, người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí có khó khăn về tài chính thuộc diện được trợ giúp pháp lý. Một số khó khăn, thách thức - Việc tiếp nhận nguồn thông tin về nhu cầu trợ giúp pháp lý của người dân, đặc biệt là nhóm yếu thế, trong đó có người tâm thần và người rối nhiễu tâm trí có khó khăn về tài chính, trẻ em tự kỷ còn một số thách thức; - Số lượng trợ giúp viên pháp lý và luật sư ở một số địa phương vẫn còn ít, trong khi đó, một số người thuộc diện trợ giúp pháp lý ở miền núi, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo, vùng đồng bào dân tộc thiểu số đi lại còn khó khăn. Các nhiệm vụ, giải pháp trong thời gian tới - Tiếp tục rà soát hệ thống các văn bản quy phạm pháp luật có liên quan về trợ giúp pháp lý để kịp thời bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật. Tăng cường chất lượng trợ giúp pháp lý, công tác phối hợp, hỗ trợ trong trợ giúp pháp lý nhằm phát hiện sớm, bảo vệ các đối tượng thuộc diện được trợ giúp pháp lý, trong đó có người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí có khó khăn về tài chính và trẻ em tự kỷ; - Tăng cường công tác phối hợp giữa Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước với các cơ quan, tổ chức có liên quan, đặc biệt là cơ quan tiến hành tố tụng khi phát hiện người được trợ giúp pháp lý thì nhanh chóng giới thiệu đến các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý để được trợ giúp pháp lý miễn phí theo quy định của pháp luật về trợ giúp pháp lý; - Tăng cường công tác bồi dưỡng, tập huấn cho đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý và những người có liên quan về hỗ trợ người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí có khó khăn về tài chính, trẻ em tự kỷ và nắm bắt tâm lý, nhu cầu của người được trợ giúp pháp lý; - Đẩy mạnh hoạt động truyền thông về trợ giúp pháp lý cho các đối tượng, trong đó có người tâm thần, người rối nhiễu tâm trí có khó khăn về tài chính và trẻ em tự kỷ của các Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, cung cấp số điện thoại đường dây nóng, danh sách địa chỉ, số điện thoại của người thực hiện trợ giúp pháp lý, Trung tâm và Chi nhánh, các tổ chức tham gia trợ giúp pháp lý./. Nguyễn Diệu Hương, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý, Bộ Tư pháp