Thực hiện Quyết định số 1004/QĐ-BTP ngày 20/3/2025 của Bộ Tư pháp ban hành Kế hoạch tổng kết Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý (TGPL) ở Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 ban hành kèm theo Quyết định số 678/QĐ-TTg ngày 10/5/2011 của Thủ tướng Chính phủ và Đề án đổi mới công tác TGPL giai đoạn 2015 - 2025 ban hành kèm theo Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 01/6/2015 của Thủ tướng Chính phủ, Đồng Tháp đã đạt được nhiều kết quả trong giai đoạn 2018-2024, cụ thể:
Về tổ chức, bộ máy TGPL ở địa phương
Tính đến ngày 31/12/2024, biên chế của Trung tâm và Chi nhánh của Trung tâm là 14 viên chức, gồm 13 cử nhân Luật, 01 chuyên môn khác. So với trước khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực, biên chế của Trung tâm và Chi nhánh của Trung tâm tăng 03 biên chế do Sở Tư pháp tuyển dụng thêm để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của đơn vị;
Về kết quả thực hiện vụ việc TGPL
Hoạt động TGPL qua từng năm ngày càng được nâng cao lên, việc thực hiện vụ việc TGPL được tiến hành nhiều mặt và có chiều sâu. Trong các hình thức TGPL thì tư vấn pháp luật và tham gia tố tụng là hai hình thức được thực hiện nhiều nhất,
Số vụ việc tham gia tố tụng của các Trợ giúp viên pháp lý sau khi
triển khai thi hành Luật TGPL thông qua kết quả thực hiện chỉ tiêu tham gia tố
tụng của Trợ giúp viên pháp lý hàng năm 677 vụ việc. Trong đó: Trợ giúp viên pháp lý đạt chỉ tiêu khá: 03 (đạt 42,85%).Trợ giúp viên pháp lý đạt chỉ tiêu tốt: 04 (đạt 57,14%).
Hoạt động thẩm định và đánh giá chất lượng vụ việc TGPL tham gia tố tụng được chú trọng thực hiện theo quy định, kế hoạch đã ban hành, đã thành lập tổ đánh giá, phân công người thực hiện TGPLđánh giá chất lượng vụ việc phù hợp theo quy định của pháp luật.
Về huy động lực lượng xã hội tham gia TGPL
Thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, Sở Tư pháp đã thông báo đến các tổ chức hành nghề luật sư, Trung tâm tư vấn pháp luật và cá nhân Luật sư đăng ký tham gia thực hiện TGPL. Theo đó, Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm ký hợp đồng với 45 luật sư tham gia thực hiện TGPL, 10 cộng tác viên; 02 tổ chức thực hiện TGPL và 05 tổ chức đăng ký tham gia TGPL.
Hầu hết các luật sư thực hiện nhiều vụ việc bằng hình thức tham gia tố tụng, một số khác tuy thực hiện ít nhưng tích cực tham gia các đợt truyền thông và tư vấn pháp luật với Trung tâm, các Chi nhánh TGPL tại các xã, phường, thị trấn trong toàn Tỉnh.
Công tác truyền thông về TGPL
Công tác truyền thông về TGPL cũng được Tỉnh chú trọng, UBND Tỉnh chỉ đạo Sở Tư pháp thông tin về TGPL trên website và Bản tin của Sở Tư pháp. Bên cạnh đó, Sở Tư pháp còn phối hợp với Đài phát thanh và truyền hình của Tỉnh thông báo để người dân biết đến hoạt động TGPL; in ấn hơn 10.000 tờ gấp pháp luật với nhiều nội dung thiết thực như: pháp luật hình sự, pháp luật dân sự, pháp luật hôn nhân và gia đình, pháp luật hành chính, pháp luật đất đai, pháp luật về phòng chống bạo lực gia đình… cấp phát miễn phí cho người dân tại các đợt tập huấn, các buổi truyền thông và tư vấn pháp luật ở cơ sở. Ngoài ra, Sở Tư pháp còn phối hợp với Hội Liên hiệp phụ nữ , Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Luật sư Tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường,… thực hiện TGPL cho đối tượng đặc thù là phụ nữ, trẻ em là nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình.
Về ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức và hoạt động TGPL
Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm cập nhật đầy đủ, thường xuyên lên “Hệ thống quản lý tổ chức và hoạt động TGPL” các vụ việc TGPL, để giúp việc quản lý nhà nước và trích xuất dữ liệu thông tin được nhanh chóng, kịp thời. Triển khai đến người thực hiện TGPL chủ động cập nhật đầy đủ, thường xuyên các vụ việc TGPL tham gia tố tụng đã hoàn thành lên “Hệ thống quản lý tổ chức và hoạt động TGPL” tương ứng với tên loại vụ việc tham gia tố tụng thành công và số lượng vụ việc được phân công; đồng thời chỉ đạo viên chức, trợ giúp viên pháp lý cập nhật các thông tin về tổ chức, biên chế phát sinh, thay đổi trên hệ thống giúp quá trình quản lý nhà nước và trích xuất dữ liệu thông tin được nhanh chóng, kịp thời. Thực hiện dịch vụ công trực tuyến mức độ 3 về trợ giúp pháp lý. Hàng năm ban hành kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động TGPL, nhằm ứng dụng công nghệ thông tin trong tăng cường quản lý nhà nước, hoạt động nghiệp vụ TGPL.
Về thuận lợi: Hoạt động TGPL đã góp vào sự ổn định và phát triển mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương; nâng cao nhận thức của người dân trong lĩnh vực pháp luật, làm giảm bớt tình trạng khiếu nại, tố cáo, tranh chấp trong cộng đồng dân cư; góp phần thực hiện tốt các chính sách giảm nghèo, bảo vệ nhóm người yếu thế trong xã hội như: phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi,…Việc thực hiện các hình thức, lĩnh vực TGPL theo Luật TGPL đã tạo điều kiện thuận lợi cho người thuộc đối tượng TGPL được tiếp cận với dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí khi có nhu cầu đã tác động mạnh mẽ đến đời sống xã hội, ý thức tuân thủ, chấp hành pháp luật, đảm bảo công bằng xã hội, phòng ngừa và hạn chế tranh chấp, vi phạm pháp luật.
Khó khăn, vướng mắc: Các vụ việc TGPL phần lớn do Trợ giúp viên pháp lý thực hiện, Cộng tác viên ký hợp đồng thực hiện TGPL còn ít so với nhu cầu; công tác truyền thông về TGPL hiệu quả chưa cao và công tác phối hợp TGPL với các cơ quan tiến hành tố tụng chưa đạt kết quả tốt nên số vụ việc được TGPL còn ít so với nhu cầu TGPL của người dân trên địa bàn Tỉnh. Số lượng vụ việc tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng và kiến nghị còn ít so với nhu cầu. Một số Tổ cộng tác viên chưa thật sự quan tâm, chưa chủ động trong việc phối hợp và tự tổ chức các TGPL lưu động. Nhiều cộng tác viên ở cấp tỉnh, cấp huyện do bận rộn công việc chuyên môn nên số lượng vụ việc TGPL ít, thậm chí không tích cực thực hiện.
Đề xuất, kiến nghị
Tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các chế định về tổ chức và hoạt động trợ giúp pháp lý, có chính sách đãi ngộ phù hợp đối với đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý để thu hút sự tham gia của người thực hiện trợ giúp pháp lý;
Bộ Tư pháp, Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL ở Trung ương, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý tiếp tục quan tâm, chỉ đạo công tác TGPL ở địa phương; tăng cường chỉ đạo, thực hiện nghiêm túc việc triển khai thực hiện Thông tư liên tịch số 10/2018/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-TANDTC-VKSNDTC ngày 29/6/2018 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Tài chính, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao.
Vũ Nhâm
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý