Là tỉnh miền núi thuộc cửa ngõ vùng Tây Bắc, với hơn 30 dân tộc cùng sinh sống, trong đó đồng bào dân tộc thiểu số chiếm 57,4% và chủ yếu sinh sống ở địa bàn có điều kiện đặc biệt khó khăn, thuộc diện ngân sách trung ương phải hỗ trợ, Yên Bái luôn chú trọng công tác an sinh xã hội cho người dân trên địa bàn, trong đó không thể không kể tới chính sách trợ giúp pháp lý (TGPL).
Trao đổi, hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ tại Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Yên Bái
Ngay từ năm 1998, Yên Bái là một trong những địa phương đầu tiên được lựa chọn điểm để triển khai thí điểm thành lập tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý cho người dân trên địa bàn. Do đó, công tác trợ giúp pháp lý luôn được cấp ủy đảng, chính quyền quan tâm triển khai thực hiện. Việc Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý ở Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 (ban hành kèm theo Quyết định số 678/QĐ-TTg ngày 11/5/2011) và Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý giai đoạn 2015 - 2025 (ban hành kèm theo Quyết định 749/QĐ-TTg) đã đưa ra những định hướng phát triển công tác trợ giúp pháp lý trên toàn quốc nói chung và công tác trợ giúp pháp lý của tỉnh Yên Bái nói riêng đi vào chiều sâu, có trọng tâm, trọng điểm.
Thành lập 03 Chi nhánh TGPL góp phần bảo đảm tốt nhất quyền được tiếp cận và sử dụng dịch vụ trợ giúp pháp lý của người dân trên địa bàn
Ủy ban nhân dân tỉnh Yên Bái đã ban hành các văn bản như Quyết định số 436/QĐ-UB ngày 06/4/2010 phê duyệt Đề án “Quy hoạch phát triển mạng lưới và các Chi nhánh của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Yên Bái giai đoạn 2010 - 2012, định hướng đến năm 2015”; Kế hoạch số 137/KH-UBND ngày 12/8/2016 về triển khai thực hiện Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý giai đoạn 2015 - 2025… Đồng thời Ủy ban nhân dân đã thường xuyên kiện toàn tổ chức, bộ máy của Trung tâm và Chi nhánh.
Ngay sau khi Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý được ban hành, Ủy ban nhân dân tỉnh đã ban hành Quyết định số 330/QĐ-UBND ngày 15/3/2011 về thành lập 03 Chi nhánh của Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh (gọi tắt là Chi nhánh) để kịp thời cung cấp, đáp ứng nhu cầu trợ giúp pháp lý của người dân tại vùng sâu, vùng xa: Chi nhánh 1 phụ trách địa bàn Văn Chấn, Nghĩa Lộ, Trạm Tấu và Mù Cang Chải, trụ sở đặt tại thị xã Nghĩa Lộ; Chi nhánh 2 thực hiện trợ giúp pháp lý cho các đối tượng thuộc hai huyện Lục Yên và Yên Bình, trụ sở đặt tại huyện Lục Yên; Chi nhánh 3 thực hiện trợ giúp pháp lý cho các đối tượng thuộc hai huyện Văn Yên và Trấn Yên, trụ sở đặt tại huyện Văn Yên. Tuy nhiên, trong quá trình triển khai thực hiện, căn cứ vào nguồn nhân lực, khả năng bố trí trụ sở làm việc và khả năng đáp ứng các điều kiện về cơ sở vật chất khác nên Trung tâm mới chỉ ra mắt, đưa vào hoạt động được Chi nhánh 1 và Chi nhánh 2.
Tiếp nhận, giải quyết các vụ việc TGPL với số lượng lớn là điểm sáng khẳng định vai trò của công tác TGPL
Trước khi triển khai Đề án 749, số vụ việc trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng trên địa bàn tỉnh trong 04 năm từ 01/01/2011 đến ngày 31/5/2015 là 3.181 vụ việc, trong đó có 131 vụ việc tham gia tố tụng và 3.050 vụ việc, tư vấn pháp luật. Giai đoạn trong 02 năm ngày 01/6/2015 đến ngày 31/12/2017, đã có 4.471 vụ việc, việc được tiếp nhận và giải quyết (294 vụ, việc tham gia tố tụng và 4.177 vụ việc tư vấn pháp luật). Từ ngày 01/01/2018 đến ngày 31/12/2024, tổng số vụ việc trợ giúp pháp lý thực hiện là: 4.153, trong đó: tham gia tố tụng: 2.310 vụ việc, tư vấn pháp luật: 1.791 vụ việc. Số vụ việc trợ giúp pháp lý tham gia tố tụng thành công, hiệu quả trong giai đoạn này là 498 vụ việc.
Bên cạnh đó, công tác đánh giá kết quả của việc quản lý, thẩm định và đánh giá chất lượng hiệu quả vụ việc trợ giúp pháp lý. Trung tâm đã thực hiện phân công trợ giúp viên pháp lý thẩm định chất lượng đối với 100% vụ việc tham gia tố tụng đã hoàn thành, qua đó phát hiện những tồn tại, hạn chế để kịp thời có các giải pháp nâng cao chất lượng vụ việc TGPL, đáp ứng yêu cầu của người dân.
Hàng năm Sở Tư pháp đều ban hành Kế hoạch đánh giá chất lượng vụ việc TGPL, thành lập Tổ đánh giá chất lượng, hiệu quả vụ việc TGPL (gồm có Lãnh đạo Sở, Lãnh đạo Phòng Hành chính tư pháp và Bổ trợ tư pháp, Lãnh đạo Trung tâm TGPL và Luật sư có kinh nghiệm trong công tác TGPL). Qua hoạt động đánh giá chất lượng vụ việc TGPL, Sở Tư pháp đã tăng cường công tác quản lý nhà nước về TGPL, chỉ đạo Trung tâm kịp thời có giải pháp nâng cao hiệu quả và chất lượng vụ việc TGPL, đảm bảo người dân được thụ hưởng dịch vụ TGPL có chất lượng cao. Qua thẩm định, đánh giá đã xác định được: 100% các vụ việc đều đạt chất lượng trở lên, trong đó 70% vụ việc đạt chất lượng khá, tốt và không có vụ việc bị khiếu nại.
Công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý được chú trọng với nhiều phương thức truyền thông đa dạng: phát phóng sự, chuyên trang, chuyên mục trên Đài phát thanh – truyền hình tỉnh, qua Đài truyền thanh huyện, tổ chức truyền thông về trợ giúp pháp lý tại từng thôn, xóm… Qua đó, người dân đã được tiếp cận và sử dụng trợ giúp pháp lý khi có yêu cầu.
Những kết quả công tác trợ giúp pháp lý trên đã khẳng định ý nghĩa và giá trị của Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý và Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý trong thực tiễn, góp phần định hướng xuyên suốt, toàn diện cho công tác trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Yên Bái. Việc triển khai thực hiện Chiến lược và Đề án đã mang lại nhiều chuyển biến rõ nét, tạo nền tảng quan trọng cho việc nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động trợ giúp pháp lý, góp phần tích cực vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương.
Trần Phượng
Phòng Chính sách và pháp luật
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý