Sau gần mười năm triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, Gia Lai đã ghi nhận nhiều kết quả tích cực trong công tác trợ giúp pháp lý, thể hiện rõ sự chuyển biến từ nhận thức đến hành động của các cấp, các ngành trong việc bảo đảm quyền tiếp cận công lý cho người dân, đặc biệt là các nhóm yếu thế.
Hội nghị Tập huấn, bồi dưỡng kiến thức về Trợ giúp pháp lý cho bà con tại tỉnh Gia Lai (nguồn TGPL tỉnh Gia Lai)
Chủ động triển khai Luật, bảo đảm sự thống nhất, đồng bộ
Ngay sau khi Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018, Sở Tư pháp tỉnh Gia Lai đã chủ động tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch triển khai thi hành Luật, đồng thời tổ chức quán triệt, phổ biến các nội dung cơ bản của Luật và các văn bản hướng dẫn thi hành đến đội ngũ cán bộ, công chức, người tiến hành tố tụng và các cơ quan, tổ chức có liên quan.
Việc triển khai Luật được thực hiện đồng bộ, có lộ trình, gắn với các chương trình, đề án phát triển trợ giúp pháp lý của địa phương. Hằng năm, căn cứ Chương trình công tác tư pháp trọng tâm của tỉnh, Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Gia Lai (Trung tâm TGPL Pleiku) đều xây dựng kế hoạch công tác cụ thể, xác định rõ nhiệm vụ trọng tâm, giải pháp thực hiện và trách nhiệm của từng bộ phận, bảo đảm hoạt động trợ giúp pháp lý được triển khai thống nhất, liên tục và hiệu quả.
Công tác quản lý nhà nước từng bước đi vào nền nếp
Gia Lai la địa phương có nhiều xã, thôn, làng thuộc vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn; người dân tộc thiểu số chiếm khoảng 44% dân số toàn tỉnh. Trước thực tế đó, công tác quản lý nhà nước về trợ giúp pháp lý được tỉnh xác định là nhiệm vụ thường xuyên, lâu dài, gắn với mục tiêu bảo đảm quyền tiếp cận pháp luật cho người dân.
Sở Tư pháp đã tham mưu UBND tỉnh ban hành các văn bản chỉ đạo, tạo hành lang pháp lý và điều kiện tổ chức thuận lợi cho hoạt động của Trung tâm TGPL; đồng thời phối hợp với các sở, ngành liên quan trong việc bố trí tổ chức bộ máy, nhân sự và bảo đảm điều kiện hoạt động. Hội đồng phối hợp liên ngành về trợ giúp pháp lý trong hoạt động tố tụng được kiện toàn và duy trì hoạt động, góp phần nâng cao trách nhiệm phối hợp của các cơ quan tiến hành tố tụng trong việc bảo đảm quyền được trợ giúp pháp lý cho người dân.
Qua thực tiễn triển khai, nhận thức của các cấp chính quyền, cơ quan tiến hành tố tụng và người dân về vai trò của trợ giúp pháp lý từng bước được nâng lên; số lượng vụ việc trợ giúp pháp lý tăng dần qua các năm, chất lượng giải quyết vụ việc ngày càng được chú trọng.
Hơn 5.200 vụ việc trợ giúp pháp lý – con số phản ánh hiệu quả thực tiễn
Một trong những điểm nhấn quan trọng trong 08 năm triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 tại Gia Lai là kết quả thực hiện các vụ việc trợ giúp pháp lý. Theo Báo cáo số 265/BC-STP, từ ngày 01/01/2018 đến ngày 30/9/2025, Trung tâm TGPL Pleiku đã thụ lý và cử người thực hiện 5.261 vụ việc trợ giúp pháp lý cho 5.261 người thuộc diện được trợ giúp pháp lý, trong đó: có 4.534 vụ việc tham gia tố tụng, chiếm 86,1% tổng số vụ việc; 697 vụ việc tư vấn pháp luật (13,3%) và 30 vụ việc đại diện ngoài tố tụng (0,6%).
Về lĩnh vực trợ giúp pháp lý, các vụ việc chủ yếu tập trung ở lĩnh vực hình sự với 4.299 vụ việc, chiếm 81,7%, tiếp đến là lĩnh vực dân sự, hành chính và các lĩnh vực pháp luật khác. Đáng chú ý, người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế – xã hội đặc biệt khó khăn chiếm 57,78% tổng số người được trợ giúp pháp lý, phản ánh đúng trọng tâm chính sách trợ giúp pháp lý của Nhà nước đối với các nhóm yếu thế trên địa bàn tỉnh.
Chất lượng vụ việc được bảo đảm, đội ngũ ngày càng chuyên nghiệp
Song song với việc gia tăng số lượng vụ việc, chất lượng trợ giúp pháp lý được tỉnh Gia Lai đặc biệt quan tâm. Theo đánh giá hằng năm, 100% hồ sơ vụ việc trợ giúp pháp lý đều được thẩm định chất lượng, các vụ việc đều đạt yêu cầu theo quy định; nhiều vụ việc tham gia tố tụng mang lại hiệu quả rõ rệt, góp phần bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý.
Hiện nay, Trung tâm TGPL Pleiku có 10 Trợ giúp viên pháp lý và 14 luật sư ký hợp đồng thực hiện trợ giúp pháp lý. Đội ngũ người thực hiện trợ giúp pháp lý thường xuyên được tập huấn, bồi dưỡng về chuyên môn, nghiệp vụ và kỹ năng làm việc với các nhóm đối tượng đặc thù. Kết quả đánh giá cho thấy 100% Trợ giúp viên pháp lý tham gia tố tụng hằng năm đạt chỉ tiêu từ mức tốt trở lên, qua đó khẳng định chất lượng và tính chuyên nghiệp của đội ngũ.
Đẩy mạnh truyền thông, hướng mạnh về cơ sở
Công tác truyền thông về trợ giúp pháp lý được triển khai với nhiều hình thức phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương. Trong 08 năm qua, Trung tâm TGPL Pleiku đã tổ chức 30 đợt trợ giúp pháp lý lưu động, thu hút 3.408 lượt người tham dự; phối hợp tổ chức 73 đợt truyền thông về trợ giúp pháp lý, với gần 27.000 lượt người tham gia.
Đặc biệt, trong khuôn khổ các Chương trình mục tiêu quốc gia, hàng chục hội nghị tập huấn, nói chuyện chuyên đề và việc phát hành hơn 51.000 tờ gấp truyền thông về chính sách trợ giúp pháp lý đã được triển khai tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật và khả năng tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý của người dân.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động trợ giúp pháp lý
Cùng với việc nâng cao chất lượng chuyên môn, Trung tâm TGPL Pleiku chú trọng ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và thực hiện trợ giúp pháp lý. 100% viên chức của Trung tâm được đào tạo, sử dụng thành thạo công nghệ thông tin, khai thác hiệu quả phần mềm quản lý trợ giúp pháp lý và các dịch vụ công trực tuyến trong lĩnh vực này, góp phần tiết kiệm thời gian, chi phí và tạo thuận lợi cho người dân.
Tiếp tục đổi mới để đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn mới
Bên cạnh những kết quả đạt được, thực tiễn triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 tại Gia Lai vẫn còn những khó khăn nhất định như: địa bàn rộng, giao thông đi lại khó khăn, nhận thức pháp luật của một bộ phận người dân còn hạn chế. Điều này đặt ra yêu cầu tiếp tục đổi mới phương thức truyền thông, tăng cường nguồn lực và hoàn thiện cơ chế phối hợp trong hoạt động trợ giúp pháp lý.
Có thể khẳng định, sau 08 năm triển khai Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017, công tác trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnh Gia Lai đã có bước phát triển vững chắc, từng bước khẳng định vai trò là thiết chế quan trọng trong việc bảo vệ quyền tiếp cận công lý của người dân. Trong thời gian tới, với sự quan tâm chỉ đạo của các cấp, các ngành, hoạt động trợ giúp pháp lý tại Gia Lai được kỳ vọng sẽ tiếp tục phát triển theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu cải cách tư pháp và an sinh xã hội trong giai đoạn mới.
Xuân Phong
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý