Khánh Hòa - Ngày 27/8/2025, tại phường Nha Trang, tỉnh Khánh Hòa, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp) phối hợp với Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Khánh Hòa tổ chức Hội nghị tập huấn nâng cao kiến thức về trợ giúp pháp lý.
Tham dự hội nghị có các cán bộ các hội đoàn thể (Cựu chiến binh, phụ nữ, Đoàn thanh niên,…) trưởng thôn, người có uy tín trong cộng đồng, cùng đông đảo người dân và cán bộ liên quan đến công tác pháp luật trên địa bàn các xã Khánh Vĩnh, Bắc Khánh Vĩnh và Nam Khánh Vĩnh, tỉnh Khánh Hòa. Đây là hoạt động thiết thực nhằm trang bị kiến thức về trợ giúp pháp lý, giúp bà con hiểu đúng, làm đúng và biết cách hỗ trợ nhau khi gặp vướng mắc pháp luật trong cuộc sống hàng ngày.
Báo cáo viên tại Hội nghị là bà Phan Thị Thu Hà, Trưởng phòng Quản lý Trợ giúp pháp lý, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý đã trình bày các nội dung trọng tâm về: chính sách, pháp luật về trợ giúp pháp lý; đối tượng được trợ giúp pháp lý miễn phí; cách thức yêu cầu trợ giúp pháp lý; lĩnh vực pháp luật được trợ giúp pháp lý, thụ lý ngay, quyền và nghĩa vụ của người thực hiện trợ giúp pháp lý, một số tình huống pháp lý thực tiễn thường gặp ở địa phương và cách xử lý theo đúng quy định pháp luật.
Bằng phương pháp trình bày rõ ràng, gần gũi với nhiều ví dụ thực tế, báo cáo viên đã giúp các đại biểu dễ dàng tiếp cận nội dung, chủ động trao đổi, đặt câu hỏi và chia sẻ những khó khăn trong quá trình hỗ trợ pháp luật tại địa phương.
Các đại biểu chia sẻ về một số khó khăn, vướng mắc về pháp luật của người dân trên địa bàn
Phần thảo luận diễn ra sôi nổi, các đại biểu thẳng thắn bày tỏ những khó khăn, vướng mắc trong tiếp cận trợ giúp pháp lý nói riêng cũng như tiếp cận pháp luật nói chung. Là những xã miền núi nằm ở phía tây bắc của tỉnh Khánh Hòa, cách trung tâm phường Nha Trang khoảng 50 km, các xã Khánh Vĩnh, Bắc Khánh Vĩnh, Nam Khánh Vĩnh có tỷ lệ đồng bào dân tộc thiểu số chiếm phần lớn dân số, trong đó chủ yếu là dân tộc Raglai, Ê Đê, Cơ Ho. Mặc dù được Đảng, Nhà nước quan tâm đầu tư phát triển, nhưng cộng đồng dân tộc thiểu số nơi đây vẫn đang đối mặt với nhiều khó khăn, ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng tiếp cận pháp luật và dịch vụ trợ giúp pháp lý.
Phần lớn đồng bào dân tộc thiểu số sống dựa vào sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp nhỏ lẻ, còn thiếu kiến thức về thị trường, kỹ thuật canh tác hiện đại; tỷ lệ hộ nghèo, cận nghèo còn cao, thu nhập bấp bênh, dẫn đến hạn chế trong việc tiếp cận các dịch vụ xã hội cơ bản, bao gồm cả dịch vụ pháp lý. Trình độ học vấn của một bộ phận người dân còn thấp, nhiều người không sử dụng thành thạo tiếng Việt, gây trở ngại khi tiếp cận thông tin pháp luật. Việc hiểu và vận dụng các quy định pháp luật trong đời sống của người dân còn nhiều nhầm lẫn, dễ dẫn đến hành vi vi phạm pháp luật không chủ ý.
Ở một số địa bàn, tập tục giải quyết mâu thuẫn, tranh chấp nội bộ theo hình thức lời nói uy tín của già làng, vẫn được coi trọng hơn so với pháp luật nhà nước. Điều này đôi khi khiến người dân ngại tiếp xúc với cơ quan pháp luật, không biết hoặc không dám yêu cầu trợ giúp pháp lý. Hệ thống hạ tầng giao thông, công nghệ thông tin ở một số nơi còn hạn chế. Một số người dân chưa biết đến khái niệm trợ giúp pháp lý miễn phí hoặc hiểu sai rằng muốn nhờ luật sư phải “mất tiền”, dẫn đến việc không tiếp cận dịch vụ khi cần. Tại các thôn, bản xa trung tâm, cán bộ tư pháp cấp xã còn mỏng, việc cập nhật thông tin pháp luật không thường xuyên, thiếu các tài liệu về trợ giúp pháp lý dịch ra tiếng dân tộc, gần gũi với đời sống người dân, khiến cho công tác tuyên truyền về trợ giúp pháp lý chưa đạt hiệu quả cao.
Một số giải pháp nâng cao hiệu quả trợ giúp pháp lý tại cơ sở
Các đại biểu nhấn mạnh rằng, để người dân - đặc biệt là đồng bào dân tộc thiểu số, người nghèo, người có công với cách mạng và những nhóm người yếu thế khác - hiểu và làm đúng theo pháp luật, cần chú trọng đổi mới phương pháp tuyên truyền pháp luật. Các hình thức như kể chuyện pháp luật, phát tờ rơi có hình minh họa, tổ chức sân khấu hóa, và đặc biệt là sử dụng tiếng dân tộc trong tuyên truyền được đánh giá là phù hợp và cần thiết. Nhiều ý kiến cũng cho rằng, già làng, trưởng bản và người có uy tín trong cộng đồng có vai trò đặc biệt quan trọng trong việc định hướng dư luận, hòa giải các mâu thuẫn, tranh chấp tại cơ sở. Do đó, lực lượng này cần được tham gia tập huấn thường xuyên để nâng cao kiến thức pháp luật và kỹ năng xử lý tình huống.
Bên cạnh đó, các đại biểu đề xuất đẩy mạnh hoạt động trợ giúp pháp lý lưu động tại các xã vùng sâu, vùng xa - nơi người dân còn gặp nhiều khó khăn trong tiếp cận dịch vụ pháp lý. Việc đưa cán bộ pháp lý đến tận địa phương để tư vấn, hỗ trợ miễn phí sẽ góp phần giải quyết hiệu quả các vấn đề pháp luật ngay từ cơ sở, hạn chế khiếu kiện vượt cấp, kéo dài. Ngoài ra, một số ý kiến đề nghị tăng cường phối hợp giữa các cơ quan tư pháp với chính quyền địa phương và các tổ chức đoàn thể trong việc phát hiện, nắm bắt và hỗ trợ kịp thời những trường hợp yếu thế cần được trợ giúp pháp lý. Một trưởng thôn tại xã Bắc Khánh Vĩnh chia sẻ: “Trước đây, bà con nhiều khi gặp rắc rối về đất đai, vay mượn hay tranh chấp nhỏ nhưng không biết tìm ai để hỏi. Sau buổi tập huấn này, tôi biết rõ những trường hợp nào thì được trợ giúp pháp lý miễn phí, và sẽ về phổ biến lại cho bà con trong cộng đồng dân cư của mình.”. Cùng quan điểm, một Hội viên Hội Cựu chiến binh xã Khánh Vĩnh cho biết: “Thông tin tại hội nghị rất thiết thực và dễ hiểu. Chúng tôi sẽ lồng ghép nội dung này vào các buổi sinh hoạt thôn, bản, giúp người dân hiểu rõ quyền lợi và nghĩa vụ của mình khi tiếp cận trợ giúp pháp lý.”
Hội nghị tập huấn được đánh giá là hoạt động thiết thực, góp phần nâng cao năng lực cho đội ngũ cán bộ ở cơ sở, đồng thời củng cố niềm tin của người dân vào pháp luật và hệ thống trợ giúp pháp lý nhà nước, góp phần đưa pháp luật đến gần hơn với cộng đồng, từ đó hình thành nếp sống tuân thủ pháp luật, giữ gìn an ninh trật tự và phát triển bền vững tại địa phương.
Tuyết Minh
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý