Ngày 22/8/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm đã ký Nghị quyết số 71-NQ/TW của Bộ Chính trị về đột phá phát triển giáo dục và đào tạo (Nghị Quyết số 71-NQ/TW). Nghị quyết được ban hành thể hiện quyết tâm chính trị cao trong việc thúc đẩy giáo dục và đào tạo trở thành đột phá chiến lược, nhằm phục vụ mục tiêu phát triển nhanh và bền vững đất nước.
Với quan điểm xuyên suốt rằng giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, quyết định tương lai dân tộc, Nghị quyết số 71-NQ/TW nhấn mạnh giáo dục là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân và cả hệ thống chính trị. Nhà nước giữ vai trò kiến tạo phát triển, dẫn dắt bằng đầu tư công, đồng thời tạo điều kiện thuận lợi để toàn xã hội tham gia, giám sát và đóng góp nguồn lực. Tư duy mới trong Nghị quyết cũng đặt trọng tâm vào việc phát huy truyền thống hiếu học của dân tộc, xây dựng xã hội học tập suốt đời, lấy người học làm trung tâm, nhà giáo là động lực, nhà trường là nền tảng.
Nghị quyết đề ra 08 nhiệm vụ, giải pháp: (1) Nâng cao nhận thức, đổi mới tư duy và hành động, xác định quyết tâm chính trị mạnh mẽ để đột phá phát triển giáo dục và đào tạo; (2) Đổi mới mạnh mẽ thể chế, tạo cơ chế, chính sách đặc thù, vượt trội cho phát triển giáo dục và đào tạo; (3) Tăng cường giáo dục toàn diện đức, trí, thể, mỹ, hình thành hệ giá trị con người Việt Nam thời đại mới; (4) Chuyển đổi số toàn diện, phổ cập và ứng dụng mạnh mẽ công nghệ số, trí tuệ nhân tạo trong giáo dục và đào tạo; (5) Tập trung xây dựng đội ngũ nhà giáo, cơ sở vật chất trường lớp đạt chuẩn, nâng cao chất lượng giáo dục mầm non và phổ thông; (6) Cải cách, hiện đại hóa giáo dục nghề nghiệp, tạo đột phá phát triển nguồn nhân lực có kỹ năng nghề cao; (7) Hiện đại hóa, nâng tầm giáo dục đại học, tạo đột phá phát triển nhân lực trình độ cao và nhân tài, dẫn dắt nghiên cứu, đổi mới sáng tạo; (8) Đẩy mạnh hợp tác và hội nhập quốc tế sâu rộng trong giáo dục và đào tạo.
Về mục tiêu cụ thể, đến năm 2030, Việt Nam phấn đấu phổ cập mầm non 3–5 tuổi và giáo dục bắt buộc cấp trung học cơ sở, nâng tỷ lệ hoàn thành trung học phổ thông và tương đương lên ít nhất 85%, bảo đảm 80% trường phổ thông đạt chuẩn quốc gia. Hệ thống đại học và giáo dục nghề nghiệp cũng đặt mục tiêu 100% cơ sở đại học và 80% cơ sở nghề đạt chuẩn, trong đó có ít nhất một đại học thuộc top 100 thế giới ở một số lĩnh vực. Đến năm 2035, sẽ phổ cập trung học phổ thông trên toàn quốc, nâng chỉ số giáo dục trong chỉ số phát triển con người (HDI) vượt mốc 0,85, và có ít nhất hai đại học lọt top 100 toàn cầu. Tầm nhìn đến năm 2045, hệ thống giáo dục Việt Nam sẽ hiện đại, công bằng, chất lượng và thuộc nhóm 20 quốc gia dẫn đầu thế giới về giáo dục, với ít nhất 5 trường đại học có lĩnh vực đào tạo lọt vào top 100 thế giới.
Nghị quyết số 71-NQ/TW cũng đề ra các cơ chế mạnh mẽ về tài chính. Theo đó, tổng chi ngân sách cho giáo dục được bảo đảm tối thiểu 20% tổng chi ngân sách nhà nước, trong đó ít nhất 5% dành cho đầu tư phát triển và 3% cho giáo dục đại học. Bên cạnh đó, Nhà nước sẽ mở rộng các chính sách tín dụng ưu đãi cho người học, thành lập Quỹ học bổng quốc gia, xây dựng các đề án đào tạo nhân lực tài năng trong các lĩnh vực khoa học cơ bản, kỹ thuật, công nghệ và đổi mới sáng tạo.
Chính sách đãi ngộ đối với đội ngũ nhà giáo cũng được xác định là một trong những giải pháp đột phá, trong đó phụ cấp ưu đãi nghề nghiệp tối thiểu được điều chỉnh lên 70% đối với giáo viên, 30% đối với nhân viên ngành giáo dục, và 100% cho giáo viên công tác tại vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo và vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Cùng với đó, cơ chế đặc biệt cũng được đề xuất để thu hút người giỏi trong và ngoài nước tham gia giảng dạy và quản lý giáo dục, khuyến khích các mô hình giảng viên thỉnh giảng, đồng cơ hữu, hợp tác quốc tế trong đào tạo.
Một điểm quan trọng khác được Nghị quyết nhấn mạnh là chuyển đổi số trong giáo dục. Hệ thống giáo dục quốc gia sẽ được tích hợp với nền tảng dữ liệu lớn, phát triển sách giáo khoa điện tử, trường học thông minh, áp dụng trí tuệ nhân tạo (AI) trong dạy học và đánh giá. Giáo viên và người học sẽ được đào tạo năng lực số bài bản, đồng thời tăng cường liên kết giữa giáo dục và thị trường lao động, đổi mới sáng tạo.
Về nội dung và phương pháp giáo dục, Nghị quyết hướng tới tích hợp các giá trị đạo đức, lịch sử, pháp luật, tài chính cá nhân, quốc phòng và văn hóa dân tộc xuyên suốt các chương trình học. Môi trường học đường được định hình theo hướng dân chủ, an toàn, nhân văn, nói không với bạo lực học đường, bệnh thành tích, gian lận trong thi cử và tiêu cực trong dạy thêm học thêm. Việc sử dụng bộ sách giáo khoa thống nhất trên toàn quốc sẽ được xem xét, tiến tới miễn phí hoàn toàn sách giáo khoa phổ thông vào năm 2030.
Một trong những đổi mới lớn được đề cập là tái cấu trúc hệ thống đại học và giáo dục nghề nghiệp. Theo đó, sẽ bỏ mô hình Hội đồng trường trong cơ sở công lập, người đứng đầu cấp ủy đồng thời là người đứng đầu nhà trường. Đại học được trao quyền tự chủ toàn diện về học thuật, nhân sự và tài chính; ngân sách nhà nước phân bổ dựa trên hiệu quả, chất lượng và định hướng ưu tiên. Những cơ sở giáo dục không đạt chuẩn sẽ được sắp xếp lại, sáp nhập hoặc giải thể, tạo điều kiện thành lập các trường đại học tinh hoa, đại học đổi mới sáng tạo, mô hình khu đô thị đại học hiện đại.
Có thể thấy rằng Nghị quyết số 71-NQ/TW không chỉ là văn bản định hướng phát triển giáo dục, mà còn là một chương trình hành động chiến lược mang tính cách mạng về tư duy, thể chế, nguồn lực và con người. Với tầm nhìn dài hạn đến năm 2045, Nghị quyết khẳng định giáo dục là nền tảng then chốt để phát triển đất nước nhanh, bền vững và hội nhập toàn diện trong thời đại mới. Đây là cơ hội lịch sử để Việt Nam chuyển mình mạnh mẽ, khơi dậy khát vọng dân tộc và kiến tạo tương lai cho các thế hệ mai sau./.
Vi Sa
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý