Hội nghị thu hút hơn 200 đại biểu là trưởng thôn, cán bộ các chi hội đoàn thể, già làng, trưởng bản, người có uy tín trong cộng đồng của các xã Nam Cường, Quảng Bạch và Yên Thịnh.
Hội nghị có sự tham dự của đại diện Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý (Bộ Tư pháp); Trung tâm Trợ giúp pháp lý Nhà nước số 2 tỉnh Thái Nguyên; cùng đại diện Ủy ban nhân dân, các tổ chức đoàn thể tại địa phương và đông đảo cán bộ cơ sở, người có uy tín trong cộng đồng của ba xã Nam Cường, Quảng Bạch và Yên Thịnh.
Nâng cao khả năng tiếp cận trợ giúp pháp lý cho người dân
Phát biểu khai mạc hội nghị, đại diện Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý nhấn mạnh ý nghĩa thiết thực của việc nâng cao nhận thức và kỹ năng phổ biến, hướng dẫn pháp luật cho những người gần dân nhất, góp phần đưa hoạt động trợ giúp pháp lý (TGPL) đến đúng đối tượng, đúng nhu cầu.
Trong chuyên đề thứ nhất “Nâng cao khả năng tiếp cận, thụ hưởng dịch vụ trợ giúp pháp lý”, báo cáo viên đã giúp các đại biểu hiểu rõ: trợ giúp pháp lý (TGPL) là việc cung cấp dịch vụ pháp lý miễn phí cho người thuộc diện được TGPL, góp phần bảo đảm quyền con người, quyền công dân trong tiếp cận công lý và bình đẳng trước pháp luật.
(Các đại biểu tham dự hội nghị (Ảnh: Kim Ngân)
Các đại biểu được tìm hiểu sâu về những nguyên tắc cơ bản trong hoạt động TGPL, bao gồm việc tuân thủ nghiêm túc các quy định của pháp luật và quy tắc nghề nghiệp; bảo đảm thực hiện công việc một cách kịp thời, độc lập, trung thực và tôn trọng sự thật khách quan; luôn đặt lợi ích hợp pháp của người được TGPL lên hàng đầu; đồng thời tuyệt đối không được nhận hay đòi hỏi bất kỳ lợi ích vật chất nào từ người được TGPL.
Song song với việc phổ biến nguyên tắc, báo cáo viên cũng chỉ rõ những hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động TGPL như: xâm phạm danh dự, nhân phẩm hoặc quyền lợi hợp pháp của người được trợ giúp; nhận tiền hay lợi ích vật chất; tiết lộ thông tin vụ việc; hay lợi dụng hoạt động TGPL để trục lợi. Những quy định này được nhấn mạnh nhằm bảo đảm tính minh bạch, công bằng và nhân văn trong toàn bộ quá trình trợ giúp.
Nội dung chuyên đề cũng giúp các đại biểu nắm rõ các nhóm người được TGPL bao gồm: người có công với cách mạng; hộ nghèo; trẻ em; người dân tộc thiểu số sinh sống tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn; người bị buộc tội thuộc hộ cận nghèo; nạn nhân bị mua bán người và những người gặp khó khăn về tài chính.
Bên cạnh đó, các quyền cơ bản của người được TGPL cũng được trình bày cụ thể. Người dân có quyền được nhận TGPL miễn phí, được lựa chọn người thực hiện TGPL, được giữ bí mật nội dung vụ việc và có quyền khiếu nại, tố cáo hoặc yêu cầu bồi thường nếu quyền và lợi ích hợp pháp bị xâm phạm. Những quyền này được xem là nền tảng để người dân tự tin tiếp cận các dịch vụ pháp lý chính thống, bảo vệ quyền lợi của bản thân một cách hợp pháp.
Các đại biểu cũng được hướng dẫn về những lĩnh vực mà TGPL hỗ trợ, bao gồm dân sự, hành chính, hình sự, cùng nhiều lĩnh vực pháp luật khác như bảo hiểm, đất đai, môi trường, hôn nhân gia đình, bình đẳng giới, phòng chống bạo lực gia đình… Hoạt động TGPL được thực hiện chủ yếu thông qua ba hình thức: tham gia tố tụng, tư vấn pháp luật và đại diện ngoài tố tụng.
Để được hưởng TGPL, người dân cần chuẩn bị đơn yêu cầu, kèm theo giấy tờ chứng minh thuộc diện được TGPL và các tài liệu liên quan đến vụ việc. Báo cáo viên nhấn mạnh, việc chuẩn bị hồ sơ đúng quy định sẽ giúp người dân được tiếp cận nhanh hơn với các dịch vụ pháp lý miễn phí, đồng thời giúp cơ quan TGPL có cơ sở xử lý vụ việc hiệu quả, minh bạch và đúng pháp luật.
Trợ giúp pháp lý cho đồng bào dân tộc thiểu số
Sang chuyên đề thứ hai “Hướng dẫn, giải thích về quyền được trợ giúp pháp lý tại vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi”, báo cáo viên tập trung hướng dẫn kỹ năng giao tiếp, truyền đạt và giải thích pháp luật phù hợp với đặc điểm văn hóa, phong tục vùng miền để giúp người dân dễ hiểu, dễ nhớ, dễ vận dụng.
Nội dung chuyên đề giúp các đại biểu nắm được điều kiện thụ lý vụ việc TGPL, các trường hợp từ chối thụ lý (như yêu cầu trái pháp luật, người yêu cầu đã qua đời, vụ việc đã được tổ chức khác thực hiện), cũng như quy trình hướng dẫn, giới thiệu người dân đến Trung tâm TGPL Nhà nước khi có nhu cầu.
Báo cáo viên nhấn mạnh: “Muốn giúp được người dân phải hiểu dân, hiểu văn hóa, ngôn ngữ và cách sống của họ”. Đây cũng là thông điệp cốt lõi của chuyên đề, nhằm giúp cán bộ cơ sở, già làng, trưởng bản và người có uy tín thực sự trở thành “người đưa đường chỉ lối” cho bà con trong hành trình tiếp cận công lý.
Báo cáo viên phát biểu tại Hội nghị (ảnh Kim Ngân)
Tiếp nối chương trình, hội nghị bước vào phần thảo luận và thực hành tình huống, nơi kiến thức được vận dụng linh hoạt vào thực tế, giúp người dân và cán bộ cơ sở rèn luyện kỹ năng xử lý các vấn đề pháp lý ngay tại cộng đồng.
Phần thảo luận diễn ra trong không khí cởi mở, gần gũi và sôi nổi. Các đại biểu là người dân và cán bộ cơ sở cùng nhau đặt câu hỏi, trao đổi những tình huống pháp lý cụ thể, từ tranh chấp đất đai, vay nợ, hôn nhân gia đình, đến khiếu nại hành chính và xử phạt vi phạm.
Ảnh đại biểu tham gia thảo luận, (ảnh Kim Ngân)
Báo cáo viên Phương Bằng chia sẻ tại hội nghị: “Trợ giúp pháp lý không chỉ là việc hỗ trợ giải quyết một vụ việc cụ thể, mà còn là cách để trao cho người dân niềm tin vào pháp luật, giúp họ biết tự bảo vệ mình bằng hiểu biết và sự công bằng mà pháp luật mang lại.”
Với nhiều năm kinh nghiệm trong lĩnh vực trợ giúp pháp lý và tố tụng hình sự, cô đã chia sẻ những câu chuyện chân thực, xúc động về hành trình hỗ trợ người yếu thế tiếp cận công lý như việc giúp đỡ người dân tộc thiểu số bị oan sai, hỗ trợ phụ nữ và trẻ em bị bạo lực, hay những vụ việc người dân không biết cách bảo vệ quyền lợi hợp pháp của mình.
Mỗi câu chuyện là một bài học giàu tính nhân văn, giúp các đại biểu hiểu sâu sắc hơn về giá trị của công tác trợ giúp pháp lý, đồng thời tiếp thêm niềm tin và động lực để trở thành “cầu nối pháp luật” trong chính cộng đồng của mình.
Báo cáo viên Phương Bằng chia sẻ câu chuyện thực tế (ảnh Kim Ngân)
Không chỉ dừng lại ở việc nghe và ghi chép, người dân còn được trực tiếp thực hành xử lý tình huống mô phỏng, như cách tiếp nhận yêu cầu, xác định người thuộc diện được TGPL, hướng dẫn lập hồ sơ và liên hệ với Trung tâm TGPL Nhà nước.
Nhờ đó, các đại biểu được rèn luyện được kỹ năng ứng dụng thực tiễn, tự tin hơn khi trở về địa phương để hướng dẫn, giải thích và tuyên truyền quyền được trợ giúp pháp lý cho bà con.
Đại biểu thảo luận, thực hành tình huống
Kết thúc hội nghị, các đại biểu đều đánh giá cao nội dung, phương pháp truyền đạt và tính thực tiễn của chương trình. Thông qua buổi tập huấn, người dân và cán bộ cơ sở đã nâng cao nhận thức pháp luật, hiểu rõ hơn về quyền được trợ giúp pháp lý, nắm vững cách hướng dẫn người dân tiếp cận dịch vụ trợ giúp pháp lý miễn phí, đồng thời ý thức sâu sắc hơn vai trò của mình trong việc trở thành cầu nối giữa pháp luật và cộng đồng.
Nhiều đại biểu chia sẻ rằng, buổi tập huấn đã giúp họ tự tin hơn khi đứng trước bà con, biết cách truyền đạt thông tin pháp lý một cách gần gũi, dễ hiểu và dễ nhớ, đồng thời sẵn sàng hỗ trợ, giải đáp khi người dân gặp vướng mắc pháp luật.
Không chỉ là một lớp học pháp lý, hội nghị còn là hành trình truyền cảm hứng, góp phần lan tỏa tri thức pháp luật đến từng thôn bản, giúp hình thành một cộng đồng hiểu luật, sống và làm việc theo pháp luật, nơi mỗi người dân đều chủ động hơn trong việc bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của mình.