Xác định rõ nội dung công việc, tiến độ thực hiện các nhiệm vụ được giao trong Quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/4/2022 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019 - 2022” (Đề án 428); gắn triển khai các nhiệm vụ của Đề án với việc hướng mạnh hoạt động phổ biến, giáo dục pháp luật về cơ sở; gắn công tác hòa giải ở cơ sở với thực hiện cuộc vận động "Toàn dân đoàn kết xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh".
Qua 04 năm thực hiện Đề án trên địa bàn tỉnh Quảng Nam đã đạt được các kết quả cụ thể sau:
* 100% tổ hòa giải ở cơ sở được củng cố, kiện toàn đủ số lượng, thành phần cơ cấu hòa giải viên theo quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở và phù hợp với hệ thống tổ chức thôn, tổ dân phố đã được Ủy ban nhân dân tỉnh sắp xếp lại.
Hằng năm, Ủy ban nhân dân tỉnh đều giao Sở Tư pháp tham mưu các văn bản hướng dẫn, chỉ đạo việc củng cố, kiện toàn tổ hòa giải và hòa giải viên. Hiện nay, toàn tỉnh có 1.252 Tổ hòa giải với 6.536 hòa giải viên ở cơ sở. Đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở là những người có uy tín, có hiểu biết pháp luật, tạo niềm tin trong cộng đồng dân cư, tất cả các tổ hòa giải đều đảm bảo về số lượng và thành phần quy định. Việc tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ cho đội ngũ hòa giải viên được chú trọng, Trên cơ sở Kế hoạch triển khai thực hiện Đề án hằng năm do Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành, Ủy ban nhân dân các huyện, thị xã, thành phố đã xây dựng Kế hoạch và tổ chức các lớp bồi dưỡng kỹ năng nghiệp vụ cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở, đảm bảo mục tiêu đề ra của Đề án.
* 100% đội ngũ tập huấn viên cấp tỉnh, cấp huyện được tập huấn, bồi dưỡng, cung cấp tài liệu để hướng dẫn, bồi dưỡng, nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ cho hòa giải viên ở cơ sở.
Sở Tư pháp Quảng Nam đã phối hợp với Vụ Phổ biến giáo dục pháp luật, Bộ Tư pháp tổ chức 02 lớp tập huấn cho 120 tập huấn viên cấp huyện hòa giải ở cơ sở và 140 công chức phụ trách lĩnh vực hòa giải ở cơ sở thuộc Phòng Tư pháp, Công chức Tư pháp - Hộ tịch tại 241 xã, thị trấn trên địa bàn tỉnh.
* 100% hòa giải viên ở cơ sở được tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở theo Chương trình khung và Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở do Bộ Tư pháp ban hành. Việc thực hiện Đề án chú trọng phát huy vai trò nòng cốt của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam trong sự phối hợp chặt chẽ với các tổ chức thành viên và cơ quan quản lý nhà nước nhằm huy động các nguồn lực xã hội hỗ trợ hoạt động hòa giải ở cơ sở. Đồng thời, tạo điều kiện để Tòa án địa phương phối hợp hỗ trợ công tác hòa giải ở cơ sở thông qua hoạt động tập huấn, hướng dẫn về nghiệp vụ, kỹ năng hòa giải và tham gia tư vấn trực tiếp một số vụ việc mâu thuẫn, tranh chấp phức tạp tại cơ sở.
Việc thực hiện tốt các nhiệm vụ của Đề án góp phần nâng cao nhận thức, trách nhiệm của hòa giải viên trong việc xử lý các vụ việc. Thông qua các lớp tập huấn, bồi dưỡng, đội ngũ hòa giải viên có thể nắm vững các kỹ năng thực hiện quy trình hòa giải sâu sát hơn, giải quyết các vụ việc thấu tình, đạt lý, tạo được sự đồng thuận của các bên tranh chấp. Nhìn chung, công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn Quảng Nam đã đạt được những kết quả tích cực. Với ý nghĩa là một biện pháp truyền thông để giải quyết các tranh chấp trong đời sống xã hội, hoạt động hòa giải trên địa bàn thể hiện được vai trò trong việc giúp các bên tranh chấp tự nguyện giải quyết với nhau trên cơ sở phù hợp với pháp luật và đạo đức xã hội, góp phần ngăn ngừa những tranh chấp phức tạp; qua đó nhằm tiết kiệm được thời gian, giảm bớt các vụ việc phải chuyển đến Tòa án, Ủy ban nhân dân các cấp. Việc thực hiện tốt công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn cũng đã góp phần giải quyết những tranh chấp, mâu thuẫn trong nhân dân, làm tốt công tác phòng ngừa, hạn chế vi phạm pháp luật, giữ gìn trật tự, an toàn xã hội ở cơ sở. Qua số liệu thống kê từng năm, tỷ lệ hòa giải thành luôn đạt trên 70%, cho thấy công tác hòa giải ở cơ sở được chú trọng, nâng cao hiệu quả, chất lượng, góp phần giải quyết các tranh chấp, mâu thuẫn trong cộng đồng dân cư.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác hòa giải ở cơ sở vẫn còn bộc lộ một số hạn chế và vướng mắc như: Một số địa phương vẫn thiếu sự quan tâm lãnh chỉ đạo, đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác hòa giải ở cơ sở, chưa thực hiện tốt công tác quản lý nhà nước về hòa giải; Một số tổ hòa giải còn mang tính hình thức, chất lượng, hiệu quả chưa cao; Công tác phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận trong công tác hòa giải ở cơ sở tại một số địa phương chưa được thực hiện một cách thường xuyên, chặt chẽ, thiếu sự chủ động; vấn đề bố trí kinh phí cho công tác hòa giải ở cơ sở còn gặp nhiều trở ngại, chưa được lãnh đạo cấp huyện và xã quan tâm đúng mức.
Để tiếp tục phát huy những kết quả đã đạt được của Đề án và tăng cường hơn nữa hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh Quảng Nam thì trong thời gian tới, Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam cần thực hiện tốt những giải pháp sau:
- Tiếp tục tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy Đảng, phát huy vai trò phối hợp của Mặt trận và các ngành, đoàn thể địa phương trong công tác hòa giải ở cơ sở, nhất là vai trò của Mặt trận.
- Tiếp tục củng cố, kiện toàn tổ hòa giải và hòa giải viên theo hướng gọn nhẹ, hoạt động chất lượng, hiệu quả. Tổ chức tập huấn, bồi dưỡng, trang bị kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải cho hòa giải viên.
- Bảo đảm nguồn kinh phí cho hoạt động hòa giải ở cơ sở.
- Tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ hòa giải viên, kịp thời cập nhật kiến thức pháp luật mới để đáp ứng tốt yêu cầu của công tác hòa giải ở cơ sở trong giai đoạn hiện nay.
- Đẩy mạnh các hình thức giao lưu để các hòa giải viên được thường xuyên học hỏi kinh nghiệm, thông qua việc tổ chức các Hội thi hoà giải viên giỏi; lồng ghép sân khấu hoá, thi hái hoa dân chủ trong các ngày kỷ niệm truyền thống của các ngành, các tổ chức chính trị - xã hội. Đây là một trong những hình thức tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật mang lại hiệu quả cao.
- Kịp thời biểu dương, khen thưởng các hòa giải viên luôn cố gắng nêu cao tinh thần trách nhiệm, chủ động sáng tạo trong thực hiện nhiệm vụ, góp phần phát triển kinh tế, xã hội của địa phương.
- Tăng cường rà soát, hệ thống hóa các quy định của pháp luật, để kịp thời sửa đổi, bổ sung nhằm hoàn thiện hệ thống pháp luật tạo điều kiện thuận lợi cho hòa giải viên hoạt động.
- Cần nhân rộng một số mô hình và cách làm hay, để các địa phương áp dụng trong công tác hòa giải./.
Nguyễn Kim Thoa