Tỉnh Lạng Sơn: Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên góp phần tăng tỷ lệ hòa giải thành ở cơ sởThực hiện Quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019-2022”, Uỷ ban nhân dân tỉnh Lạng Sơn đã ban hành Công văn số 714/UBND-NC ngày 22/7/2019 về việc triển khai thực hiện Đề án với nội dung trọng tâm là tiếp tục tổ chức quán triệt, triển khai thi hành nghiêm túc các văn bản pháp luật của Trung ương, của tỉnh về công tác hòa giải ở cơ sở và Đề án cho đội ngũ cán bộ, công chức tham mưu, thực hiện quản lý nhà nước về hòa giải ở cơ sở và hòa giải viên trên địa bàn tỉnh bằng các hình thức phù hợp. Việc triển khai, thực hiện Đề án trên địa bàn toàn tỉnh thời gian qua đã giúp cho các hòa giải viên được nâng cao kiến thức, kỹ năng, nghiệp vụ cơ bản về công tác hòa giải ở cơ sở từ đó nâng cao chất lượng giải quyết các mâu thuẫn, tranh chấp vi phạm pháp luật trong cộng đồng dân cư thuộc phạm vi hòa giải ở cơ sở. Công tác hòa giải ở cơ sở đã nhận được sự quan tâm, sự nhiệt huyết, cống hiến của đông đảo đội ngũ hòa giải viên. Những mâu thuẫn nhỏ, những khúc mắc trong quan hệ gia đình, làng xóm đã được các hòa giải viên hóa giải góp phần tạo thêm tinh thần tương thân tương ái, hướng đến xây dựng đời sống văn hóa ở khu dân cư; đồng thời, tạo sự đồng thuận, niềm tin của nhân dân vào các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước. - Đội ngũ tập huấn viên cấp tỉnh, cấp huyện được xây dựng, tập huấn, bồi dưỡng về phương pháp bồi dưỡng, hướng dẫn nghiệp vụ, kỹ năng hòa giải ở cơ sở Hiện nay, trên địa bàn tỉnh có 04 tập huấn viên cấp tỉnh và 75 tập huấn viên cấp huyện được xây dựng từ nguồn công chức được giao nhiệm vụ quản lý nhà nước về hòa giải ở cơ sở của Sở Tư pháp, Phòng Tư pháp; cán bộ, công chức thuộc tổ chức chính trị - xã hội... Việc bồi dưỡng kiến thức pháp luật, nghiệp vụ hòa giải cơ sở cho đội ngũ tập huấn viên; cũng như đội ngũ cán bộ, công chức quản lý công tác hòa giải ở cơ sở, cán bộ Mặt trận Tổ quốc tham gia công tác hoà giải, được quan tâm thực hiện thường xuyên, liên tục thông qua các hội nghị tập huấn nâng cao năng lực, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở. Nội dung tập huấn gồm: nghiệp vụ và kỹ năng hoà giải, các kỹ năng giải quyết tranh chấp dân sự, thuyết phục các bên tranh chấp, thực hành xử lý các tranh chấp thường diễn ra trong thực tế đời sống dân cư... Qua đó, góp phần xây dựng đội ngũ hoà giải viên có trình độ, có kiến thức pháp luật và có uy tín xã hội thực hiện hiệu quả công tác hoà giải ở cơ sở. - Đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở thường xuyên được củng cố, kiện toàn; tập huấn, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải Uỷ ban nhân dân các cấp luôn quan tâm phối hợp với Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên cùng cấp lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức rà soát, củng cố, kiện  toàn tổ hòa giải, bầu bổ sung, thay thế hòa giải viên khi có biến động về nhân sự; bảo đảm các tổ hòa giải đủ số lượng, thành phần, tiêu chuẩn, đáp ứng nhu cầu của công tác hòa giải ở cơ sở; vận động, thuyết phục đội ngũ luật sư, luật gia, người đang và đã làm việc trong các cơ quan tiến hành tố tụng, cán bộ, công chức, viên chức có đủ tiêu chuẩn, đang thường trú tại địa phương tham gia công tác hòa giải ở cơ sở và các hình thức hòa giải thích hợp khác. Hiện nay, toàn tỉnh có 1.718 tổ hoà giải với 10.891 hoà giải viên. Thành phần các tổ hòa giải bao gồm: Bí thư Chi bộ, Trưởng thôn (Tổ trưởng Tổ dân phố), Trưởng Ban công tác Mặt trận, Hội Cựu chiến binh, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Người cao tuổi, Đoàn Thanh niên... Các hòa giải viên được bầu đều là những người có phẩm chất đạo đức tốt, sống gương mẫu, có uy tín, có khả năng vận động, thuyết phục nhân dân chấp hành pháp luật, có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình tham gia công tác hòa giải ở cơ sở. Trong 04 năm, Uỷ ban nhân dân các huyện, thành phố đã tổ chức được 165 hội nghị tuyên truyền phổ biến pháp luật với trên 19.844 lượt đại biểu tham dự gồm: Báo cáo viên, tuyên truyền viên pháp luật, hòa giải viên, người có uy tín trong cộng đồng... Sở Tư pháp - Cơ quan thường trực của Hội đồng phối hợp PBGDPL tỉnh phối hợp với UBND các huyện, thành phố tổ chức 45 hội nghị tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật tại các huyện với 8.570 lượt người tham dự. Tổ chức, phối hợp tổ chức 12 hội nghị tuyên truyền pháp luật tại cấp xã cho hơn 1.050 lượt người tham dự. Nội dung triển khai tại các hội nghị đều gắn chuyên đề tuyên truyền, phổ biến Luật Hòa giải ở cơ sở, bồi dưỡng kiến thức pháp luật và kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở. Để trang bị tài liệu hỗ trợ, tham khảo dành cho hòa giải viên, tập huấn viên, Sở Tư pháp cấp phát trên 40 đầu sách pháp luật hỗ trợ cho tủ sách pháp luật của 200 xã, phường, thị trấn với trên 20.000 cuốn sách[1], biên soạn và phát hành tổng số hơn 100.000 tài liệu[2] thuộc các lĩnh vực liên quan đến công tác hòa giải ở sở; 35.200 bộ tài liệu, đề cương tuyên truyền, cẩm nang pháp luật về các lĩnh vực pháp luật. Các tài liệu, đề cương tuyên truyền được biên soạn theo hướng ngắn gọn, dễ hiểu, phù hợp với từng nhóm đối tượng, địa bàn được tuyên truyền. - Thực hiện chỉ đạo điểm nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở tại địa phương Từ năm 2019, 11/11 huyện, thành phố đã lựa chọn mỗi huyện 02 đơn vị cấp xã để chỉ đạo điểm về công tác hòa giải ở cơ sở, trong đó tập trung vào các xã đạt chuẩn nông thôn mới hoặc đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới. Tại mỗi đơn vị cấp xã lựa chọn 02 tổ hòa giải để xây dựng tổ hòa giải điển hình tiên tiến. Hầu hết các tổ hòa giải điển hình tiên tiến đã được kiện toàn bảo đảm đúng quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở về tiêu chuẩn, số lượng, thành phần, quy tụ được lực lượng nòng cốt, có uy tín, kinh nghiệm trong cộng đồng dân cư, bảo đảm hoạt động hòa giải đạt hiệu quả cao. Thông qua hiệu quả hoạt động của các tổ hòa giải điển hình tiên tiến, hằng năm tiếp tục nhân rộng mô hình ra địa bàn toàn tỉnh. Tính đến thời điểm hiện tại, toàn tỉnh có 161 tổ hòa giải điển hình tiên tiến được lựa chọn xây dựng đồng bộ, toàn diện góp phần cho hoạt động hoà giải ở cơ sở đi vào nề nếp, thống nhất, tạo bước chuyển biến tích cực trong công tác hòa giải ở cơ sở. Tỷ  lệ hòa giải thành của các tổ hòa giải điển hình tiên tiến đạt trên 90%. Trong 04 năm qua, các tổ hoà giải trên địa bàn toàn tỉnh đã hoà giải thành 8.642./11.685 vụ việc, đạt tỉ lệ 73%; kết quả: chất lượng hòa giải ở cơ sở năm sau tăng cao hơn năm trước8 và cao hơn giai đoạn năm 2015-2018 (tỷ lệ hòa giải thành đạt từ 65-67%); nội dung hoà giải chủ yếu là những tranh chấp trong Nhân dân về đất đai, đồi rừng, tài sản, hôn nhân gia đình... Thông qua đó hỗ trợ đắc lực cho chính quyền địa phương trong việc giải quyết trực tiếp những vụ việc vi phạm pháp luật, tranh chấp trong Nhân dân, giữ gìn trật tự an toàn xã hội, hạn chế đơn thư vượt cấp, tiết kiệm thời gian và nguồn lực của cơ quan nhà nước và công dân. Để tiếp tục phát huy kết quả đạt được, giúp nâng cao tỷ lệ hòa giải thành trên toàn tỉnh đạt bằng mức trung bình trên 80% của cả nước, trong thời gian tới, tỉnh Lạng Sơn cần quan tâm, chú trọng thực hiện các nhiệm vụ, giải pháp sau: - Thứ nhất, tiếp tục phổ biến sâu rộng Hiến pháp năm 2013, Luật Hòa giải ở cơ sở, các văn bản hướng dẫn thi hành có liên quan đến công tác hòa giải ở cơ sở; tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến quán triệt quan điểm, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, không ngừng nâng cao nhận thức và trách nhiệm của hệ thống chính trị địa phương và mọi tầng lớp Nhân dân về vị trí, vai trò, ý nghĩa của công tác hòa giải ở cơ sở. - Thứ hai, các cấp ủy và chính quyền cần tiếp tục quan tâm chỉ đạo sâu sát; thường xuyên củng cố, kiện toàn, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động hòa giải ở cơ sở thông qua việc ban hành văn bản chỉ đạo; hàng năm tổ chức sơ kết, tổng kết, khen thưởng về công tác hòa giải ở cơ sở; tăng cường đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho công tác hòa giải ở cơ sở; bảo đảm kinh phí tối thiểu cho hoạt động của tổ hòa giải (kinh phí chi cho giao ban, tổng kết, văn phòng phẩm, tài liệu…) và chi trả thù lao theo vụ việc theo đúng văn bản quy định. - Thứ ba, nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước; phát huy vai trò, trách nhiệm của đội ngũ cán bộ, công chức tham gia công tác hòa giải ở cơ sở, đặc biệt là vai trò nòng cốt, đầu mối của công chức Tư pháp - Hộ tịch cấp xã phải thường xuyên theo dõi, nắm chắc tình hình, hoạt động để chủ động, linh hoạt tham mưu, đề xuất với lãnh đạo chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo phù hợp, sát thực tiễn, đáp ứng kịp thời yêu cầu nhiệm vụ, đảm bảo đúng quy định pháp luật. - Thứ tư, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh và các tổ chức thành viên của Mặt trận tiếp tục quan tâm, hướng dẫn, chỉ đạo Mặt trận Tổ quốc các cấp và các tổ chức thành viên của Mặt trận thường xuyên giữ mối quan hệ phối hợp cơ quan Tư pháp trong thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở theo chức năng, nhiệm vụ được giao. - Thứ năm, tăng cường chỉ đạo công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng hòa giải ở cơ sở để nâng cao trình độ, năng lực của hòa giải viên. Phương pháp tổ chức bồi dưỡng, tập huấn cần được đổi mới theo hướng tích cực sử dụng phương pháp tập huấn cùng tham gia, chú trọng việc đưa ra tình huống và giải quyết tình huống, khuyến khích đối tượng được tập huấn nêu tình huống và tham gia tranh luận, giải quyết tình huống; chú trọng hơn việc tập huấn về kỹ năng hòa giải, nắm bắt tâm lý con người… - Thứ sáu, tiếp tục đầu tư cho việc khai thác, biên soạn, phát hành tài liệu hướng dẫn kỹ năng, tài liệu pháp luật cho đội ngũ hòa giải viên; có kế hoạch và biện pháp cụ thể để cung cấp đầy đủ các văn bản pháp luật liên quan đến hoạt động hòa giải ở cơ sở cho các tổ hòa giải. Đẩy mạnh ứng dụng hiệu quả công nghệ thông tin trong công tác tuyên truyền, tập huấn, chia sẻ kinh nghiệm. Đẩy mạnh các hình thức trao đổi, học hỏi kinh nghiệm, kỹ năng hòa giải, tổ chức sân khấu hóa các cuộc thi hòa giải viên nhằm lan tỏa việc tuyên truyền, PBGDPL. - Thứ bẩy, iếp tục nhân rộng hình xây dựng tổ hòa giải điển hình tiên tiến trên địa bàn toàn tỉnh, chỉ đạo Uỷ ban nhân dân các huyện, thành phố phối hợp với Uỷ ban nhân dân các xã, phường, thị trấn lựa chọn các xã là địa bàn trọng điểm, phức tạp về ninh, trật tự; các xã đạt chuẩn nông thôn mới hoặc đăng ký đạt chuẩn nông thôn mới xây dựng tổ hòa giải điển hình tiên tiến nhằm nâng cao hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở trong thời giantới. - Và cuối cùng, cần bảo đảm kinh phí cho công tác hòa giải ở cơ sở; tăng cường huy động các nguồn lực xã hội hóa, hỗ trợ cho hoạt động hòa giải của địa phương./.  Nguyễn Thị Giang     [1] như: Luật Hôn nhân và gia đình, Luật Bình đẳng giới, Luật Phòng, chống bạo lực gia đình, Luật Đất đai, Bộ luật Dân sự, Bộ luật Hình sự, Luật Khiếu nại, Luật Tố cáo... [2] bao gồm: Sách hỏi đáp về Luật Hòa giải ở cơ sở; Sổ tay pháp luật về hòa giải ở cơ sở; sách hướng dẫn nghiệp vụ hòa giải ở cở sở; tờ gấp giới thiệu các nội dung pháp luật về Hòa giải ở cơ sở