Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban ban hành Quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/4/2019 về phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019-2022” (gọi là Đề án), Uỷ ban nhân dân tỉnh ban hành Kế hoạch số 253/KH-UBND ngày 14/8/2019 về thực hiện Đề án trên địa bàn tỉnh. Sau gần 4 năm thực hiện, nhìn chung, việc nâng cao năng lực cho hòa giải viên đã được sự quan tâm của các sở, ban, ngành và các đơn vị cấp huyện trên địa bàn tỉnh, đạt được một số kết quả đáng ghi nhận như sau:
Định kỳ hàng năm, Sở Tư pháp đã ký kết Chương trình phối hợp vởi Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh về thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở. Ở cấp huyện, UBND các huyện, thành phố, thị xã cũng đã triển khai ký kết Chương trình phối hợp với ủy ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp, chỉ đạo UBND cấp xã cùng thực hiện. Các Chương trình phối hợp đã được tổ chức thực hiện kịp thời, đạt nhiều kết quả cao. Phát huy vai trò của mình, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận ở các cấp, bên cạnh thực hiện tốt công tác tuyên truyền, vận động quần chúng Nhân dân thực hiện quy định của pháp luật, đã triển khai hiệu quả công tác giám sát, kiểm tra việc thi hành pháp luật về hòa giải ở cơ sở.
Hàng năm, Sở Tư pháp ban hành văn bản hướng dẫn nội dung trọng tâm công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh, trong đó đề nghị Uỷ ban nhân dân cấp huyện phối hợp với Ủy ban Mặt trận Tổ quốc cùng cấp hướng dẫn Ủy ban nhân dân các xã, phường, thị trấn kiện toàn các tổ hòa giải, đảm bảo việc lựa chọn các hòa giải viên đủ điều kiện, tiêu chuẩn theo quy định và thực hiện đúng quy trình bầu, công nhận hòa giải viên. Theo đó, việc kiện toàn các tổ hòa giải đã được các xã thực hiện nghiêm túc. Năm 2019, toàn tỉnh có 1.896 tổ hòa giải với 14.010 hòa giải viên, năm 2020 toàn tỉnh có 1.917 tổ hòa giải với 13.241 hòa giải viên, năm 2021 toàn tỉnh có 1.959 tổ hòa giải với 13.007 hòa giải viên. Hiện nay, toàn tỉnh có 1.964 tổ hòa giải với 13.031 hòa giải viên.
Hoạt động hoà giải đã từng bước được nâng cao về chất lượng, ngày càng đi vào nề nếp. Đội ngũ hòa giải viên luôn nhiệt tình, tâm huyết, trách nhiệm. Từ năm 2019 đến nay, đã tiếp nhận 3.043 vụ việc, trong đó hòa giải thành 2.527 vụ việc, đạt tỷ lệ 83%. Thông qua hoạt động hòa giải ở cơ sở đã giải quyết kịp thời các mâu thuẫn, tranh chấp phát sinh trong cộng đồng dân cư, góp phần vào việc giữ gìn khối đại đoàn kết toàn dân, duy trì và phát huy những tình cảm, truyền thống, đạo lý tốt đẹp trong mỗi gia đình và cộng đồng, ngăn chặn và phòng ngừa kịp thời các hành vi vi phạm pháp luật.
Để đảm bảo việc nâng cao chất lượng đội ngũ hòa giải ở cơ sở, Sở Tư pháp đã cấp phát các tài liệu do Bộ Tư pháp phát hành cho Phòng Tư pháp các huyện, thành phố, thị xã để thực hiện cấp phát tại các địa phương. Sở Tư pháp xây dựng và phát hành 4.000 cuốn tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ dành cho hòa giải viên ở cơ sở, 4.000 cuốn sổ tay dành cho hòa giải viên ở cơ sở, trong đó vừa giới thiệu các quy định của pháp luật về hòa giải và giới thiệu các kỹ năng cần thiết trong quá trình hòa giải các vụ việc cụ thể. Bên cạnh đó, Ủy ban nhân dân cấp huyện, cấp xã cấp phát gần 20.000 tài liệu pháp luật cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở.
Theo hướng dẫn của Bộ Tư pháp, Sở Tư pháp đã tham mưu Ủy ban nhân dân tỉnh ban hành Quyết định số 4020/QĐ-UBND ngày 11/12/2019 về thành lập đội ngũ tập huấn viên cấp tỉnh và 13/13 huyện, thành phố, thị xã đã thành lập đội ngũ tập huấn viên cấp huyện với tổng số lượng 65 người. Qua theo dõi cho thấy đội ngũ tập huấn viên phát huy tốt vai trò, trách nhiệm trong tham gia tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ hòa giải viên trên địa bàn tỉnh.
Việc đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin trong thực hiện các giải pháp nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở đã quan tâm thực hiện. Các bài giảng tập huấn cho hòa giải viên được sử dụng trình chiếu Powerpoint sinh động, thu hút. Các tài liệu pháp luật và tài liệu bồi dưỡng kỹ năng hòa giải được đăng tải trên cổng thông tin điện tử Sở Tư pháp và Cổng/Trang thông tin điện tử các huyện, thành phố, thị xã để các hòa giải viên khai thác, sử dụng.
Có thể thấy, sau gần bốn năm triển khai thực hiện, nhìn chung Đề án đã đạt được các mục tiêu đề ra. Về cơ bản cấp ủy, chính quyền các cấp đã nhận thức được đầy đủ về vai trò, ý nghĩa của công tác hòa giải ở cơ sở. Từ đó, đã chỉ đạo, hướng dẫn triển khai nghiêm túc, kịp thời. Ở cấp tỉnh và hầu hết các địa phương đã phát huy tốt vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận trong thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở; chú trọng và đảm bảo giữ mối quan hệ phối họp thường xuyên giữa các cơ quan quản lý nhà nước với Mặt trận và các tổ chức thành viên của Mặt trận. Các địa phương đã kịp thời xây dựng, củng cố và kiện toàn các Tổ hòa giải và đội ngũ hòa giải viên; đã chú trọng tăng cường công tác tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho đội ngũ hòa giải viên để đáp ứng yêu cầu thực hiện nhiệm vụ hòa giải. Các hòa giải viên đã phát huy tốt vai trò, trách nhiệm và năng lực của mình, việc hòa giải đảm bảo phù hợp với quy định của pháp luật, đạo đức, truyền thống văn hóa, tập quán địa phương.
Phát huy kết quả đạt được, để tiếp tục nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên đáp ứng yêu cầu thực tiễn, công tác hòa giải ở cơ sở trên địa bàn tỉnh nên tập trung thực hiện tốt một số giải pháp sau:
- Tiếp tục thực hiện hiệu quả Luật Hòa giải ở cơ sở và các văn bản hướng dẫn thi hành, nâng cao hơn nữa nhận thức của cấp ủy, chính quyền và người dân về vai trò, mục đích của công tác hòa giải ở cơ sở.
- Đảm bảo thực hiện tốt công tác tuyên truyền, quán triệt và theo dõi thi hành pháp luật về hòa giải cơ sở; kết hợp chặt chẽ giữa công tác tuyên truyền, phổ biến với công tác vận động quần chúng Nhân dân thực hiện đầy đủ quy định của pháp luật.
- Phát huy tốt vai trò của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam và các tổ chức thành viên của Mặt trận trong thực hiện công tác hòa giải ở cơ sở; chú trọng tăng cường thường xuyên quan hệ phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị có liên quan.
- Chú trọng tăng cường thường xuyên công tác hướng dẫn, giám sát, kiểm tra, sơ kết, tổng kết và thi đua khen thưởng trong công tác này./.
Nguyễn Thị Giang