Thực hiện Quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/4/2019 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở giai đoạn 2019 - 2022”, Sở Tư pháp tham mưu Uỷ ban nhân dân (UBND) tỉnh Phú Yên ban hành Kế hoạch số 169/KH-UBND ngày 16/9/2022 triển khai thực hiện Đề án, trong đó đảm bảo trách nhiệm của từng cơ quan, đơn vị thực hiện có hiệu quả các mục tiêu, nhiệm vụ, giải pháp đề ra tại Đề án, nâng cao năng lực, trình độ, kỹ năng và nghiệp vụ cho đội ngũ hòa giải viên đáp ứng yêu cầu của công tác hòa giải ở cơ sở trong giai đoạn 2019 - 2022. Trên cơ sở kế hoạch của UBND tỉnh, 09/09 huyện, thị xã, thành phố đều ban hành Kế hoạch triển khai thực hiện, chỉ đạo, hướng dẫn các cơ quan, đơn vị, địa phương thực hiện hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở.
Trong giai đoạn 2019-2022, công tác hòa giải cơ sở của tỉnh đã đạt được một số kết quả nổi bật, điển hình như sau:
Về hoạt động tập huấn nâng cao năng lực cho đội ngũ hòa giải viên: Toàn tỉnh hiện có 645 tổ hòa giải/605 thôn, buôn, khu phố với 4.345 hòa giải viên, các thành viên tổ hòa giải là những người có phẩm chất tốt, sống gương mẫu, có uy tín, có khả năng vận động, thuyết phục nhân dân chấp hành pháp luật, có tinh thần trách nhiệm, nhiệt tình tham gia công tác hòa giải ở cơ sở. Trong giai đoạn 2019-2022, Sở Tư pháp phối hợp với Ban Dân vận Tỉnh ủy tổ chức Hội nghị trực tuyến “Công tác dân vận trong hoạt động hòa giải”; phối hợp với Bộ chỉ huy bộ đội biên phòng, Hội Liên hiệp phụ nữ, Hội Cựu chiến binh tổ chức 22 Hội nghị tuyên truyền phổ biến pháp luật cho các cán bộ, hội viên là hòa giải viên ở cơ sở. Sở Tư pháp xây dựng đội ngũ tập huấn viên cấp tỉnh gồm có 04 thành viên, đội ngũ tập huấn viên cấp huyện gồm có 53 thành viên. Tính đến năm 2022, 100% hòa giải viên ở cơ sở được củng cố, kiện toàn, hàng năm được tập huấn kiến thức pháp luật, bồi dưỡng kỹ năng, nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở theo Chương trình khung và Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở do Bộ Tư pháp ban hành; 90% Hòa giải viên ở cơ sở được tiếp cận và sử dụng Bộ tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở bằng các hình thức phù hợp để tự nâng cao năng lực, nghiệp vụ hòa giải.
Về hoạt động chỉ đạo điểm nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở tại địa phương: Để việc triển khai thực hiện Đề án đảm bảo có chiều sâu, đúng trọng tâm, trọng điểm, đi vào từng lĩnh vực cụ thể, đến với từng địa bàn cụ thể của Đề án, các đơn vị cấp huyện trên địa bàn tỉnh đã tổ chức thực hiện chỉ đạo điểm, xây dựng kế hoạch thực hiện theo giai đoạn, hằng năm, đảm bảo đúng tiến độ đề ra, tổ chức các hoạt động, cách làm sáng tạo, nổi bật như: Hòa giải ở cơ sở thông qua mô hình nhóm nòng cốt tuyên truyền pháp luật; tổ chức cuộc thi viết tìm hiểu pháp luật với các chủ đề về hòa giải ở cơ sở.. Qua đó, đã tuyên truyền, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kinh nghiệm hoà giải cho đội ngũ hòa giải viên, từ đó góp phần nâng cao chất lượng hiệu quả công tác hòa giải ở cơ sở.
Về ứng dụng công nghệ thông tin trong việc nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên: Tỉnh đã tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức tập huấn, bồi dưỡng kiến thức pháp luật, kỹ năng, nghiệp vụ cho hòa giải viên thông qua xây dựng các hình ảnh trình chiếu về nội dung bài giảng, kết hợp hình ảnh và văn bản...tạo ra thông tin dễ tiếp thu, dễ nhớ cho đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở.
Tích cực biên soạn, phát hành các tài liệu bồi dưỡng nghiệp vụ; tài liệu hỗ trợ, tham khảo dành cho hòa giải viên, tập huấn viên: Trong giai đoạn 2019 - 2022, Sở Tư pháp đã in 1.100 Sổ theo dõi hoạt động hòa giải và cấp phát cho 100% Tổ hòa giải; cấp phát, bổ sung 390 đầu sách pháp luật mới cho 26 Tủ sách pháp luật tại 26 xã khó khăn trên địa bàn tỉnh được tiếp tục duy trì Tủ sách pháp luật; tổ chức biên soạn, in ấn, phát hành 133.000 tờ gấp pháp luật; 11.000 sổ tay pháp luật dạng Infographic tuyên truyền, phổ biến pháp luật về bầu cử đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân nhiệm kỳ 2021-2026; UBND huyện Phú Hòa, Sông Hinh tổ chức in 464 bộ tài liệu mới về bồi dưỡng nghiệp vụ hòa giải ở cơ sở của Bộ Tư pháp ban hành cung cấp đến từng hòa giải viên.
Nhìn chung, hoạt động hoà giải ở cơ sở đã đi vào nề nếp, có hiệu quả, đúng quy định của pháp luật, góp phần tích cực trong việc giữ gìn tình làng nghĩa xóm, đảm bảo an ninh, trật tự ở địa phương. Từ năm 2019 đến tháng 6/2022, các tổ hòa giải trên địa bàn tỉnh đã tiếp nhận 4.006 vụ việc. Trong đó: Số vụ việc hòa giải thành: 2.781 vụ, chiếm tỷ lệ 73%/số vụ đã giải quyết; số vụ việc hòa giải không thành: 1.022 vụ, chiếm tỷ lệ 27%/số vụ đã giải quyết.
Phần lớn các tranh chấp liên quan đến hôn nhân gia đình và dân sự, nhiều mâu thuẫn, tranh chấp được giải quyết kịp thời, hạn chế tình trạng khởi kiện; khiếu nại, từ đó tăng cường đoàn kết trong cộng đồng dân cư, giữ gìn trật tự an toàn xã hội địa phương, góp phần thiết thực trong thực hiện phong trào toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hoá và cuộc vận động toàn dân đoàn kết xây dựng xây dựng nông thôn mới, đô thị văn minh; tinh thần đoàn kết cộng đồng dân cư được nâng cao.
Để tiếp tục phát huy, nâng cao năng lực đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở, cần huy động sự quan tâm, chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện tốt công tác hòa giải ở cơ sở trong đó chú trọng kiện toàn đội ngũ tập huấn viên, hòa giải viên ở cơ sở, tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ cho đội ngũ trực tiếp làm công tác hòa giải ở cơ sở. Đặc biệt quan tâm, thu hút người dân tộc, người biết tiếng dân tộc, già làng, trưởng thôn, buôn, người có uy tín ở cộng đồng, ban công tác mặt trận, chi hội trưởng các đoàn thể tham gia làm công tác hòa giải ở cơ sở.