Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Điện Biên (Nguồn ảnh: https://www.facebook.com/share/v/1B2GAJnFaT/)
Để chính sách đi vào cuộc sống
Sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược và Đề án đổi mới, Uỷ ban nhân dân tỉnh Điện Biên đã ban hành: Quyết định số 415/QĐ-UBND ngày 18/6/2013 phê duyệt Kế hoạch năm 2013 triển khai thực hiện Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý ở Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 trên địa bàn tỉnh; Quyết định số 1230/QĐ-UBND ngày 13/11/2015 ban hành Kế hoạch triển khai Đề án đổi mới; Kế hoạch số 3348/KH-UBND ngày 14/11/2017 triển khai thực hiện Luật TGPL; Chỉ thị số 13/CT-UBND ngày 08/12/2017 về việc tăng cường lãnh đạo, chỉ đạo triển khai thi hành Luật TGPL trên địa bàn tỉnh Điện Biên.
Việc triển khai thực hiện hai chính sách về TGPL được tỉnh tập trung vào kiện toàn tổ chức bộ máy, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chất lượng vụ việc TGPL, nhất là vụ việc tham gia tố tụng. Từ khi bắt đầu triển khai thực hiện Chiến lược, giai đoạn 2011-2015, Trung tâm TGPL nhà nước và các Chi nhánh đã thực hiện được 6.656 vụ việc cho 6.900 lượt người (có 4.926 vụ việc tiếp nhận từ hoạt động TGPL lưu động), trong đó có 6.087 vụ việc thực hiện bằng hình thức tư vấn (chiếm 91%); 527 vụ việc thực hiện bằng hình thức tham gia tố tụng. Trong giai đoạn từ 2015 - 2017, là giai đoạn bắt đầu triển khai thực hiện Đề án đổi mới, số vụ việc tham gia tố tụng trong kỳ là 854 vụ việc, so với giai đoạn trước, số vụ việc tham gia tố tụng tăng mạnh, đặc biệt là hình sự (trung bình trên 300 vụ việc/năm). Tiếp đó, giai đoạn 2018 - 2024, gia đoạn bắt đầu triển khai Luật TGPL năm 2017, số vụ việc tham gia tố tụng là 5.210 trong tổng số 6.761 vụ việc, chiếm 77% số vụ việc Trung tâm thực hiện (trung bình 744 vụ việc/năm). Sau 07 năm thực hiện Luật TGPL, số vụ việc tham gia tố tụng tăng gấp 4 lần so với số vụ việc tham gia tố tụng của 07 năm trước.
Kết quả đánh giá chỉ tiêu vụ việc tham gia tố tụng năm 2016 và năm 2017 có 100% Trợ giúp viên pháp lý hoàn thành chỉ tiêu vụ việc được giao và đạt chỉ tiêu tốt. Từ năm 2018 - 2024, các Trợ giúp viên pháp lý thực hiện 3.249 vụ việc tham gia tố tụng (bình quân mỗi Trợ giúp viên pháp lý thực hiện 52 vụ việc/năm), qua đánh giá 100% trợ giúp viên pháp lý đều đạt chỉ tiêu tốt. Bên cạnh đó, tại các đợt truyền thông về TGPL ở cơ sở, Trung tâm TGPL nhà nước đã tiếp nhận và giải đáp 1.891 việc cho người dân có yêu cầu TGPL.
Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực
Giai đoạn 2011 - 2017 đã có một số viên chức của Trung tâm TGPL nhà nước tham gia các các lớp đào tạo nghiệp vụ, nâng cao trình độ chính trị để đáp ứng yêu cầu, mục tiêu mà Chiến lược và Đề án đổi mới đề ra. Đến giai đoạn từ 2018 - 2024, đã có 17 lượt viên chức tham gia lớp đào tạo nghề luật sư, 03 viên chức tham gia bồi dưỡng chức danh nghề nghiệp trợ giúp viên pháp lý hạng II, phân công 17 trợ giúp viên pháp lý hướng dẫn tập sự TGPL, cử 17 lượt viên chức tham gia kiểm tra kết quả tập sự TGPL; 14 lượt viên chức tham gia lớp bồi dưỡng ngạch chuyên viên, 01 viên chức tham gia bồi dưỡng lãnh đạo quản lý cấp phòng; 02 viên chức được đào tạo cao cấp lý luận chính trị, 07 viên chức được đào tạo trung cấp lý luận chính trị.
Đến năm 2024, Trung tâm TGPL nhà nước được giao 20 biên chế. Số biên chế cụ thể tại Trung tâm và các Chi nhánh đến cuối năm 2024 được bố trí phù hợp với điều kiện thực tế tại địa phương. Số lượng biên chế giao cho Trung tâm TGPL nhà nước ở 03 giai đoạn dao động từ 20 đến 21 biên chế. Ngoài ra, Trung tâm TGPL nhà nước đã tổ chức các lớp tập huấn kiến thức pháp luật cho người thực hiện TGPL, hội nghị tập huấn kiến thức và kỹ năng cho đội ngũ người thực hiện TGPL, viên chức của Trung tâm.
Hội nghị tập huấn về kỹ năng giải quyết các vụ việc trợ giúp pháp lý cho nạn nhân bạo lực gia đình và người khuyết tật (tháng 5/2025) tại tỉnh Điện Biên do Sở Tư pháp tỉnh Điện Biên tổ chức (Nguồn ảnh: https://www.facebook.com/share/p/1GLUcgxeeM/)
Huy động lực lượng xã hội tham gia trợ giúp pháp lý
Từ ngày 01/6/2011 đến ngày 31/5/2015, Trung tâm tư vấn pháp luật thuộc Hội Luật gia tỉnh đăng ký tham gia TGPL với 05 tư vấn viên pháp luật; 04/05 tổ chức hành nghề luật sư đăng ký tham gia TGPL, 04/11 luật sư thuộc các tổ chức hành nghề luật sư trên địa bàn tham gia là cộng tác viên. Như vậy, có 05/06 tổ chức đăng ký tham gia thực hiện TGPL, chiếm 83% (chỉ tiêu đề ra là 50%-60%) số tổ chức hành nghề luật sư, tư vấn pháp luật tham gia thực hiện TGPL. Toàn tỉnh có 96 Câu lạc bộ TGPL. Từ ngày 01/6/2015 đến ngày 31/12/2017, Toàn tỉnh có 09 tổ chức hành nghề luật sư, tổ chức tư vấn pháp luật thuộc các tổ chức đoàn thể chính trị xã hội hoạt động. Trong đó có 02/02 tổ chức tư vấn pháp luật đăng ký tham gia TGPL là Trung tâm tư vấn pháp luật thuộc Hội Luật gia tỉnh và Trung tâm tư vấn pháp luật và Bảo trợ tư pháp cho người nghèo tỉnh Điện Biên, 10/17 luật sư đăng ký tham gia TGPL với tư cách là cộng tác viên TGPL. Số vụ việc do luật sư thực hiện trong giai đoạn 2016 - 2017 là 241/1.422 vụ việc. Từ ngày 01/01/2018 đến ngày 31/12/2024, có 09 luật sư ký hợp đồng thực hiện TGPL.
Điểm sáng truyền thông về trợ giúp pháp lý
Giai đoạn 2011 - 2015, Uỷ ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo Sở Tư pháp lãnh đạo Trung tâm TGPL tổ chức 235 đợt TGPL lưu động tại 335 xã, thu hút 23.967 lượt người tham dự. Chỉ riêng 02 hai năm từ 2016 - 2017 đã thực hiện 38 đợt TGPL lưu động và truyền thông về cơ sở thu hút 11.449 lượt người tham dự; lồng ghép thực hiện tư vấn, TGPL miễn phí 1.071 vụ việc cho 1.128 lượt người có đơn yêu cầu TGPL. Từ năm 2017 đến nay, đã tổ chức 258 đợt truyền thông về TGPL tại 450 lượt xã trên địa bàn tỉnh. Tại các buổi truyền thông đã thu hút được 68.418 lượt người tham dự; cấp phát miễn phí cho người dân hàng chục nghìn tờ gấp pháp luật và mẫu đơn yêu cầu TGPL. Hoạt động truyền thông về TGPL có nhiều đổi mới, đa dạng về hình thức truyền thông; ứng dụng mạnh mẽ công nghệ thông tin, đưa mã quét QR vào các bảng tin, tờ gấp pháp luật, tài liệu, tờ tin về TGPL để cấp phát cho người dân, đội ngũ nòng cốt tại thôn bản. Khai thác các trang mạng xã hội như Zalo, Facebook để duy trì và cập nhật thường xuyên các video, hình ảnh, hoạt động TGPL, các thông tin hoạt động có liên quan để người dân tiếp cận.
Ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức và hoạt động TGPL
Uỷ ban nhân dân tỉnh đã phê duyệt danh mục dịch vụ công trực tuyến trong thực hiện thủ tục hành chính trên môi trường điện tử thuộc phạm vi chức năng quản lý của Sở Tư pháp trong đó có lĩnh vực TGPL; hồ sơ liên quan lĩnh vực TGPL được thực hiện qua môi trường điện tử giúp tiết kiệm thời gian, chi phí, tạo thuận lợi cho người dân, luật sư thực hiện TGPL và góp phần nâng cao chất lượng dịch vụ hành chính công. Trung tâm TGPL nhà nước được trang bị điện thoại cố định, thiết lập đường dây nóng về TGPL nhằm phục vụ công tác TGPL, tạo điều kiện thuận lợi cho người dân khi có yêu cầu TGPL. Các viên chức đã được bố trí máy tính làm việc hoặc sử dụng máy tính cá nhân có kết nối mạng internet, thực hiện tốt việc cập nhật trên hệ thống cơ sở dữ liệu về TGPL. Trung tâm TGPL nhà nước đã yêu cầu người thực hiện TGPL và bộ phận thẩm định vụ việc TGPL nhập vụ việc TGPL, quét hồ sơ lên Hệ thống tổ chức và hoạt động TGPL, trích xuất số liệu để phục vụ công tác thống kê, tổng hợp báo cáo.
Bên cạnh những kết quả đạt được, công tác TGPL trên địa bàn tỉnh Điện Biên còn gặp một số khó khăn do địa bàn rộng, đi lại khó khăn nên có phần ảnh hưởng đến hiện quả các hoạt động TGPL, bên cạnh đó sự phối hợp của các cơ quan trong hệ thống chính trị trên địa bàn tỉnh trong việc triển khai chính sách TGPL cho người nghèo, người dân tộc thiểu số sinh sống trong vùng kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn có lúc, có nơi chưa thực sự hiệu quả.
Để công tác TGPL đi vào chiều sâu, đáp ứng yêu cầu ngày càng tăng của người dân nói chung và đối tượng thuộc diện được TGPL nói riêng, tỉnh Điện Biên kiến nghị:
Thứ nhất: Thường xuyên hướng dẫn, tập huấn về chuyên môn nghiệp vụ nhằm nâng cao kiến thức, kỹ năng cho đội ngũ người thực hiện TGPL; tăng số đợt (đề nghị tổ chức 02 đợt/năm) tổ chức sát hạch, kiểm tra kết quả tập sự TGPL để các địa phương kịp thời bổ nhiệm, tăng số lượng Trợ giúp viên pháp lý trên địa bàn.
Thứ hai: Nghiên cứu, tham mưu sửa đổi Luật TGPL theo hướng mở rộng diện người được TGPL theo hướng bỏ điều kiện có khó khăn về tài chính đối với người thuộc diện được TGPL quy định tại khoản 7 Điều 7 Luật TGPL.
Vì một chính sách hướng tới người yếu thế
Với việc triển khai có hiệu quả hai chính sách của Thủ tướng Chính phủ về TGPL, có thể khẳng định Điện Biên là một trong những điểm sáng trong thực hiện các mục tiêu, chỉ tiêu mà Chiến lược và Đề án đổi mới đề ra, từng bước khẳng định vai trò của TGPL trong đời sống xã hội, vì một chính sách hướng tới người yếu thế.