Đồng Tháp thực hiện có hiệu quả Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý và Đề án đổi mới công tác trợ giúp pháp lý trên địa bàn tỉnhHơn 10 năm triển khai thực hiện hai chính sách của Thủ tướng Chính phủ: Quyết định số 678/QĐ-TTg ngày 10/5/2011 phê duyệt Chiến lược phát triển trợ giúp pháp lý (TGPL) ở Việt Nam đến năm 2020, định hướng đến năm 2030 (Chiến lược); Quyết định số 749/QĐ-TTg ngày 01/6/2015 phê duyệt Đề án đổi mới công tác TGPL giai đoạn 2015 - 2025 (Đề án), Đồng Tháp đã có bước chuyển mình trong việc tạo dựng một hệ thống TGPL chuyên nghiệp, bảo đảm quyền tiếp cận TGPL của người dân.Ngay sau khi Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược, Đề án, Uỷ ban nhân dân tỉnh Đồng Tháp đã ban hành Kế hoạch số 80/KH-UBND triển khai thực hiện Quyết định số 678/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ và Quyết định số 4413/QĐ-BTP trên địa bàn tỉnh; Kế hoạch số 136/KH-UBND ngày 05/8/2015 thực hiện Đề án đổi mới công tác TGPL giai đoạn 2015 - 2025 (Kế hoạch số 136). Việc triển khai kịp thời hai chính sách của Thủ tướng Chính phủ giúp công tác TGPL tại Đồng Tháp đi vào chiều sâu, thực chất, mang lại hiệu quả rõ rệt. Nâng cao chất lượng nguồn nhân lực Tính đến ngày 31/12/2024, biên chế của Trung tâm TGPL nhà nước và Chi nhánh của Trung tâm là 14 viên chức, gồm 13 cử nhân Luật, 01 chuyên môn khác. So với trước khi Luật TGPL năm 2017 có hiệu lực, biên chế của Trung tâm và Chi nhánh của Trung tâm tăng 03 biên chế do Sở Tư pháp tuyển dụng thêm để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ của đơn vị. Căn cứ vào nhu cầu thực tế của địa phương, 02 Chi nhánh của Trung tâm đang hoạt động có hiệu quả, phục vụ cho người dân sinh sống tại khu vực, thuận tiện cho người dân đến liên hệ khi có nhu cầu TGPL, đảm bảo cho đối tượng được TGPL tiếp cận dịch vụ TGPL miễn phí. Trong giai đoạn triển khai thực hiện Chiến lược, Đề án, công tác TGPL tập trung vào nội dung tập huấn, nhằm trang bị kiến thức pháp luật như pháp luật dân sự, đất đai, hôn nhân và gia đình…. và kỹ năng thực hiện TGPL cho đội ngũ người thực hiện TGPL, trong đó có đội ngũ ở cơ sở, đồng thời Uỷ ban nhân dân tỉnh đã Chỉ đạo Sở Tư pháp cử các viên chức của Trung tâm tham gia lớp đào tạo nghề luật sư để tạo nguồn bổ nhiệm Trợ giúp viên pháp lý. Hàng năm, Uỷ ban nhân dân tỉnh giao Sở Tư pháp tổ chức tập huấn bồi dưỡng kiến thức pháp luật cho người thực hiện TGPL và cộng tác viên với 150 người tham dự, chiếm tỷ lệ 85% người thực hiện TGPL tham gia. Nâng cao chất lượng vụ việc TGPL Thực hiện các mục tiêu của Đề án, Uỷ ban nhân dân tỉnh xác định rõ trọng tâm là nâng cao chất lượng vụ việc TGPL, đặc biệt là các vụ việc tham gia tố tụng. Giai đoạn 2011 - 2015, Trung tâm TGPL nhà nước đã thực hiện được 15.810 vụ việc TGPL các loại, phục vụ cho phần lớn đối tượng người nghèo, người có công cách mạng (trong đó: tư vấn: 14.493 vụ việc; tham gia tố tụng: 1.314 vụ việc; đại diện ngoài tố tụng: 03 vụ). Hoạt động quản lý và đánh giá chất lượng vụ việc TGPL được Uỷ ban nhân dân tỉnh chú trọng chỉ đạo thực hiện. Theo đó, Uỷ ban nhân dân tỉnh chỉ đạo Sở Tư pháp thành lập Tổ đánh giá chất lượng vụ việc TGPL theo Thông tư số 02/2013/TT-BTP ngày 05/01/2013 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp ban hành Bộ Tiêu chuẩn đánh giá chất lượng vụ việc TGPL. Qua đó, các vụ việc được đánh giá có 95% vụ việc đạt chất lượng tốt, 5% vụ việc đạt chất lượng, không có vụ nào không đạt chất lượng. Đến giai đoạn 2015 - 2015, Trung tâm đã thực hiện 8.363 vụ việc (trong đó: tư vấn pháp luật 7.660 vụ việc, tham gia tố tụng 699 vụ việc, đại diện ngoài tố tụng 04 vụ việc cho đối tượng chủ yếu là người nghèo và người có công cách mạng, người cao tuổi). Các vụ việc được đánh giá chất lượng có đến 95% vụ việc đạt chất lượng tốt, 5% vụ việc đạt chất lượng, không có vụ nào không đạt chất lượng. Đặc biệt, giai đoạn 2018 - 2024, giai đoạn Luật TGPL năm 2017 bắt đầu có hiệu lực, Trung tâm đã thực hiện tổng số 2.853 vụ việc (trong đó tư vấn pháp luật 1.061 vụ việc, tham gia tố tụng 1.791 vụ việc, đại diện ngoài tố tụng 01 vụ việc). Hoạt động thẩm định và đánh giá chất lượng vụ việc TGPL tham gia tố tụng được chú trọng thực hiện theo quy định, kế hoạch đã ban hành. Huy động nguồn lực xã hội tham gia TGPL Trong giai đoạn triển khai Đề án, việc huy động nguồn lực xã hội tham gia TGPL luôn được tỉnh quan tâm. Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm ký hợp đồng với 45 luật sư tham gia thực hiện TGPL, 10 cộng tác viên, 02 tổ chức thực hiện TGPL và 05 tổ chức đăng ký tham gia TGPL. Hầu hết các luật sư thực hiện vụ việc bằng hình thức tham gia tố tụng, một số khác tuy thực hiện ít nhưng tích cực tham gia các đợt truyền thông và tư vấn pháp luật với Trung tâm, các Chi nhánh TGPL tại các xã, phường, thị trấn trong toàn tỉnh. Bảo đảm các chính sách TGPL đi vào cuộc sống Đồng Tháp luôn chú trọng đưa TGPL về cơ sở, Uỷ ban nhân dân tỉnh giao Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm TGPL nhà nước phối hợp các Phòng Tư pháp tổ chức thực hiện TGPL thông qua các buổi truyền thông, tư vấn pháp luật tại các xã thường xảy ra các trường hợp khiếu nại, khiếu kiện. Qua đó người thực hiện TGPL đã tư vấn pháp luật trên 500 trường hợp cho người dân, chủ yếu là các lĩnh vực đất đai, hành chính, thừa kế… Thực hiện cấp phát miễn phí khoảng 15.000 tờ gấp cho người dân, đặt Bảng thông tin, Hộp tin về TGPL trên địa bàn tỉnh. Sở Tư pháp cũng đã chỉ đạo Trung tâm phối hợp các Phòng Tư pháp tổ chức truyền thông và tư vấn pháp luật cho người dân tại cơ sở, ở nơi có nhiều tranh chấp, khiếu kiện kéo dài trên địa bàn tỉnh. Uỷ ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo Sở Tư pháp thông tin về TGPL trên website và Bản tin của Sở Tư pháp. Bên cạnh đó, Sở Tư pháp còn phối hợp với Đài phát thanh và truyền hình của tỉnh thông báo để người dân biết đến hoạt động TGPL, phối hợp với Hội Liên hiệp phụ nữ, Hội Nông dân, Hội Cựu chiến binh, Đoàn Luật sư Tỉnh, Sở Nông nghiệp và Môi trường… thực hiện TGPL cho đối tượng đặc thù là phụ nữ, trẻ em là nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình. Ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động TGPL Tỉnh đã thực hiện nghiêm túc và có hiệu quả việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động TGPL, như việc sử dụng hộp thư công vụ; việc tra cứu văn bản pháp luật của Trung ương và địa phương trên mạng internet; việc quản lý, sử dụng văn bản hành chính, phầm mềm chỉ đạo điều hành… Sở Tư pháp chỉ đạo Trung tâm cập nhật đầy đủ, thường xuyên lên “Hệ thống quản lý tổ chức và hoạt động TGPL” các vụ việc TGPL tham gia tố tụng đã hoàn thành; đồng thời chỉ đạo viên chức, trợ giúp viên pháp lý cập nhật các thông tin về tổ chức, biên chế phát sinh, thay đổi trên hệ thống, giúp quá trình quản lý nhà nước và trích xuất dữ liệu thông tin được nhanh chóng, kịp thời. Hàng năm ban hành kế hoạch ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động TGPL, nhằm ứng dụng công nghệ thông tin trong tăng cường quản lý nhà nước, hoạt động nghiệp vụ TGPL. Có thể khẳng định, Đồng Tháp đã thực hiện có hiệu quả các mục tiêu, chỉ tiêu của Chiến lược và Đề án đề ra. Hoạt động TGPL đã góp phần vào sự ổn định và phát triển mọi mặt của đời sống chính trị, kinh tế, văn hoá, xã hội của địa phương; nâng cao nhận thức của người dân trong lĩnh vực pháp luật, làm giảm bớt tình trạng khiếu nại, tố cáo, tranh chấp trong cộng đồng dân cư; góp phần thực hiện tốt các chính sách giảm nghèo, bảo vệ nhóm người yếu thế trong xã hội như: phụ nữ, trẻ em, người cao tuổi… Tuy nhiên, bên cạnh đó, vẫn còn tồn tại một số khó khăn, như: Các vụ việc TGPL phần lớn do Trợ giúp viên pháp lý thực hiện, Cộng tác viên ký hợp đồng thực hiện TGPL còn ít so với nhu cầu; công tác phối hợp TGPL với các cơ quan tiến hành tố tụng có lúc, có nơi chưa đạt kết quả tốt nên số vụ việc được TGPL còn ít so với nhu cầu TGPL của người dân trên địa bàn tỉnh. Từ những khó khăn, vướng mắc trên, tỉnh Đồng Tháp kiến nghị: Thứ nhất, tiếp tục xây dựng, hoàn thiện các chế định về tổ chức và hoạt động TGPL, có chính sách đãi ngộ phù hợp đối với đội ngũ người thực hiện TGPL để thu hút sự tham gia của người thực hiện TGPL; Thứ hai, Bộ Tư pháp, Hội đồng phối hợp liên ngành về TGPL ở Trung ương, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và TGPL tiếp tục quan tâm, chỉ đạo công tác TGPL ở địa phương; tăng cường chỉ đạo, thực hiện nghiêm túc việc triển khai thực hiện Thông tư liên tịch số 10/2018/TTLT-BTP-BCA-BQP-BTC-TANDTC-VKSNDTC ngày 29/6/2018 của Bộ trưởng Bộ Tư pháp, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ  trưởng Bộ Tài chính, Chánh án Tòa án nhân dân tối cao và Viện trưởng Viện Kiểm sát nhân dân tối cao. Nguyễn Diệu Hương, Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý