Giám đốc Trung tâm Trợ giúp pháp lý nhà nước tỉnh Hà Nam truyền đạt kiến thức, kỹ năng về trợ giúp pháp lý cho cán bộ, hội viên phụ nữ xã Ngọc Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam. (ảnh, báo điện tử Hà Nam)
Để thực hiện có hiệu quả mục tiêu, chỉ tiêu mà Chiến lược và Đề án đề ra, tỉnh Hà Nam đã tập trung thực hiện các khâu đột phá, đó là: Kiện toàn tổ chức, bộ máy; nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thực hiện TGPL; tập trung thực hiện vụ việc TGPL, nhất là các vụ việc tham gia tố tụng; tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức và hoạt động, bảo đảm hoạt động TGPL đi vào chiều sâu, hướng về cơ sở. Uỷ ban nhân dân tỉnh thường xuyên chỉ đạo Sở Tư pháp, Trung tâm TGPL nhà nước tỉnh nâng cao chất lượng về chuyên môn và nghiệp vụ cho đội ngũ người thực hiện TGPL, đặc biệt là các Trợ giúp viên pháp lý. Hằng năm, 100% người thực hiện TGPL được bồi dưỡng, tập huấn nghiệp vụ theo Kế hoạch của Bộ Tư pháp và cơ quan có liên quan. Đến nay, số biên chế của Trung tâm có 15 người (8 nữ, 7 nam), trong đó có 04 Trợ giúp viên pháp lý, toàn tỉnh có 175 cộng tác viên.
Đi đôi với kiện toàn tổ chức bộ máy, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong tổ chức và hoạt động cung được tỉnh quan tâm. Uỷ ban nhân dân tỉnh đã chỉ đạo Sở Tư pháp, Trung tâm TGPL nhà nước triển khai vận hành hệ thống quản lý phần mềm vụ việc TGPL giúp việc cập nhật vụ việc TGPL bảo đảm kịp thời, chính xác, tiết kiệm thời gian. Bên cạnh đó, Trung tâm TGPL nhà nước tiếp tục thực hiện hiệu quả việc ứng dụng công nghệ thông tin trong hoạt động nghiệp vụ như: sử dụng Hệ thống phần mềm Quản lý văn bản và điều hành chung của tỉnh; sử dụng các phần mềm hỗ trợ khác trong hoạt động của Trung tâm TGPL nhà nước (phần mềm thống kê của ngành Tư pháp, phần mềm dịch vụ công trực tuyến Kho bạc Nhà nước, Bảo hiểm xã hội, sử dụng chữ ký số…).
Với chủ trương xã hội hóa, huy động các nguồn lực xã hội tham gia TGPL, đến nay trên địa bàn tỉnh đã có 03 tổ chức hành nghề luật sư, 04 Chi nhánh của tổ chức hành nghề luật sư và 01 Trung tâm tư vấn pháp luật thuộc Hội luật gia tỉnh tham gia TGPL. Trong đó, có 03 Luật sư ký hợp đồng thực hiện TGPL với Trung tâm TGPL nhà nước, đều là những Luật sư có trình độ, chuyên môn nghiệp vụ, có kinh nghiệm, kỹ năng hành nghề và tâm huyết với hoạt động TGPL.
Hoạt động TGPL nói chung, TGPL trong tố tụng nói riêng đã từng bước khẳng định vị thế, vai trò trong quá trình tố tụng giải quyết các vụ án. Nếu trước đây, các vụ việc TGPL trong tố tụng thường do luật sư, cộng tác viên đảm nhận thì hiện nay vai trò này đã chuyển sang đội ngũ trợ giúp viên pháp lý. Trung tâm TGPL nhà nước đã thực hiện 7.551 vụ việc (Trong đó: tư vấn: 6.261 vụ việc; tham gia tố tụng: 1.288 vụ việc; diện ngoài tố tụng: 0 vụ việc, hình thức khác: 02 vụ việc). Hằng năm, 100% trợ giúp viên pháp lý của Trung tâm đạt chỉ tiêu vụ việc tham gia tố tụng loại tốt, đã thực hiện thẩm định đối với 100% vụ việc tham gia tố tụng đã hoàn thành, 100% vụ việc tham gia tố tụng được đánh giá chất lượng loại khá và tốt. Các vụ việc TGPL tăng theo từng giai đoạn, đặc biệt là vụ việc TGPL trong hoạt động tố tụng.
Để chính sách đi vào cuộc sống, cùng với việc kiện toàn bộ máy, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, chất lượng vụ việc TGPL... hằng năm, Uỷ ban nhân dân tỉnh đều đẩy mạnh hoạt động truyền thông về TGPL với hàng trăm cuộc truyền thông cho hàng nghìn người dân trên địa bàn tỉnh. Sở Tư pháp đã chỉ đạo Trung tâm phối hợp với các sở, ban, ngành, Hội phụ nữ, Hội Người khuyết tật, Phòng Tư pháp các huyện, thị xã, thành phố; Uỷ ban nhân dân các xã, phường, thị trấn... tổ chức các buổi truyền thông, TGPL về cơ sở (riêng Trung tâm TGPL nhà nước đã tổ chức 536 buổi truyền thông tại cơ sở). Hoạt động truyền thông được triển khai bằng nhiều hình thức khác như: thông qua Báo Hà Nam, Đài phát thanh, Đài truyền hình tỉnh viết bài, đăng và phát sóng các chuyên trang, chuyên mục truyền thông về hoạt động TGPL đến với nhân dân.
Các cán bộ cơ sở, hội viên phụ nữ xã Ngọc Sơn, huyện Kim Bảng, tỉnh Hà Nam tham gia tại Hội nghị Tập huấn nâng cao năng lực về trợ giúp pháp lý và tuyên truyền Luật Đất đai. (ảnh báo điện tử Hà Nam)
Việc thực hiện Chiến lược và Đề án đã đưa hoạt động TGPL có những đóng góp tích cực vào ổn định chính trị và phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh, hoạt động TGPL được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước, sự ủng hộ, tạo điều kiện của các cấp chính quyền từ Trung ương đến địa phương, được sự hưởng ứng đồng tình của nhân dân, đáp ứng yêu cầu, nguyện vọng của nhân dân. Từ đó, hạn chế tối đa các vi phạm pháp luật, các tranh chấp trong nhân dân, góp phần vào sự phát triển chung về kinh tế, văn hoá, xã hội của tỉnh Hà Nam. Hoạt động TGPL đã góp phần cùng các cơ quan tiến hành tố tụng giải quyết vụ việc, vụ án đảm bảo khách quan, đúng pháp luật, hạn chế khiếu kiện. Việc thực hiện vụ việc TGPL, đặc biệt là các vụ việc tham gia tố tụng được tăng cường, đáp ứng được nhu cầu TGPL của người dân. Đội ngũ làm công tác TGPL ngày càng được kiện toàn, nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, đạo đức công vụ, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ được giao.
Tuy nhiên, trong quá trình triển khai còn gặp một số khó khăn, vướng mắc đó là nhận thức của một bộ phận người dân còn chưa đầy đủ về hoạt động TGPL nên chưa thực sự quan tâm đúng mức với công tác này, do đó số vụ việc TGPL tuy có tăng nhưng tỷ lệ còn thấp so với số lượng vụ án, vụ việc đã được giải quyết. Do đó, kinh nghiệm cần rút ra là:
Thứ nhất, nâng cao vai trò lãnh đạo, chỉ đạo của các cấp uỷ đảng, chính quyền; sự hướng dẫn chuyên môn nghiệp vụ của Bộ Tư pháp; sự quan tâm, phối hợp đồng bộ của các cấp, các ngành trong việc chỉ đạo, điều hành thực hiện các chính sách TGPL miễn phí đối với người thuộc diện TGPL trên địa bàn tỉnh.
Thứ hai, đẩy mạnh công tác truyền thông, thông tin TGPL về cơ sở; xây dựng chuyên mục, trang tin về TGPL trên các phương tiện truyền thông đại chúng để nhân dân, các tổ chức hiểu đầy đủ về vai trò, tầm quan trọng, tổ chức và hoạt động của công tác TGPL. Đồng thời, xây dựng mối quan hệ phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan tiến hành tố tụng, các cơ quan, đơn vị có liên quan; vận động, kêu gọi các tổ chức tư vấn pháp luật, tổ chức hành nghề luật sư tham gia TGPL.
Thứ ba, đổi mới chương trình tập huấn, bồi dưỡng cho đội ngũ người thực hiện TGPL (tập huấn các kỹ năng tư vấn pháp luật và tham gia tố tụng); tổ chức tổng kết, rút kinh nghiệm thực hiện vụ việc TGPL, nhất là kinh nghiệm trong hoạt động tham gia tố tụng của các Trợ giúp viên pháp lý.
Thứ tư, tăng cường phối hợp với các cơ quan tiến hành tố tụng để nâng cao số lượng và chất lượng vụ việc TGPL trong hoạt động tố tụng.
Thứ năm, kiện toàn bộ máy tổ chức, cơ sở vật chất và phương tiện làm việc của tổ chức thực hiện TGPL theo hướng gần dân, sát dân, đáp ứng ngày càng tốt và kịp thời nhu cầu TGPL của các đối tượng; đảm bảo số lượng và chất lượng đội ngũ Trợ giúp viên pháp lý và cộng tác viên TGPL là Luật sư tham gia tố tụng.
Để nâng cao hiệu quả, hiệu năng, đưa công tác TGPL trong thời gian tới tiếp tục đi vào chiều sâu, bảo đảm quyền được TGPL của các đối tượng yếu thế, tỉnh Hà Nam có một số kiến nghị: Tiếp tục quan tâm tham mưu cấp có thẩm quyền hoàn thiện thể chế về công tác TGPL để đáp ứng yêu cầu trong tình hình mới, phù hợp với chính quyền địa phương hai cấp; Nâng cao vị thế, vai trò của trợ giúp viên pháp lý; Nghiên cứu mở rộng đối tượng được TGPL; Tiếp tục quan tâm, đầu tư kinh phí, cơ sở vật chất cho hoạt động TGPL tương xứng với yêu cầu, nhiệm vụ; Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, chuyển đổi số trong hoạt động TGPL.