Ngày 15/9/2025, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo đã ban hành Thông tư số 18/2025/TT-BTP hướng dẫn các nội dung, quy trình, hình thức và trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, cá nhân trong thực hiện công tác tư vấn và công tác xã hội trong trường học. Việc ban hành các quy định này có ý nghĩa hết sức quan trọng, góp phần thúc đẩy yêu cầu lấy người học làm trung tâm. Từ quy định này, liên hệ đến vai trò của công tác trợ giúp pháp lý và đề xuất một số biện pháp phối hợp, tham gia của các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và đội ngũ trợ giúp pháp lý trong quá trình triển khai công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học trên thực tế.
1. Mục đích, ý nghĩa và những nội dung cơ bản trong công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học
Việc hướng dẫn thực hiện công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học nhằm mục đích nâng cao năng lực cho người học trong phòng ngừa, nhận diện khó khăn, giải quyết và tìm kiếm sự trợ giúp phù hợp để khắc phục khó khăn về học tập, tâm lý và quan hệ xã hội. Rèn luyện kỹ năng sống, tăng cường ý chí, bản lĩnh, nâng cao sức khỏe thể chất và tinh thần; hình thành thái độ ứng xử phù hợp trong quan hệ xã hội, góp phần hoàn thiện nhân cách của người học. Tăng cường công tác phối hợp giữa nhà trường, gia đình, xã hội và các tổ chức, đơn vị, cá nhân liên quan về công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học.
Thông tư quy định 07 nhóm nội dung tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học cho học sinh, sinh viên, bao gồm (i) tư vấn, hỗ trợ các vấn đề về học tập cho người học; (ii) tư vấn, hỗ trợ các vấn đề về giới, quan hệ xã hội cho người học; (iii) tư vấn, hỗ trợ các vấn đề về tâm lý cho người học; (iv) tư vấn, hỗ trợ các vấn đề về kỹ năng sống; (v) tư vấn, hỗ trợ các vấn đề về hướng nghiệp, việc làm, khởi nghiệp, (vi) tư vấn, hỗ trợ các vấn đề về chính sách, pháp luật và (vi) tư vấn, hỗ trợ về dịch vụ công tác xã hội.
Đối với tư vấn, hỗ trợ về chính sách, pháp luật, Thông tư hướng dẫn tập trung vào thông tin các quy định về chính sách cho người học; thông tin các quy định của pháp luật liên quan đến nhiệm vụ, quyền hạn của người học; thông tin các quy định của pháp luật về phòng ngừa, tội phạm, phòng chống vi phạm pháp luật, tệ nạn xã hội.
Về hình thức, Thông tư hướng dẫn việc tư vấn học đường được thực hiện thông qua tư vấn, hỗ trợ trực tiếp; tư vấn, hỗ trợ trực tuyến; thiết lập hệ thống tiếp nhận, trao đổi thông tin; tổ chức các hoạt động truyền thông, chương trình phòng ngừa; cung cấp thông tin về chính sách, pháp lý; hướng dẫn sử dụng các dịch vụ tư vấn học đường, công tác xã hội; tổ chức các hoạt động hỗ trợ phát triển cho người học.
2. Phát huy vai trò của tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và trợ giúp viên pháp lý trong quá trình phối hợp, thực hiện tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học
Theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2027, học sinh là trẻ em, người dân tộc thiểu số cư trú ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, người thuộc hộ nghèo, người khuyết tật, nạn nhân trong vụ việc bạo lực gia đình… thuộc các đối tượng được trợ giúp pháp lý. Vì vậy, để bảo đảm quyền được tiếp cận và trợ giúp pháp lý thông qua tư vấn, hỗ trợ chính sách, pháp luật trong công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học, việc phối hợp, phát huy vai trò, trách nhiệm của các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và đội ngũ trợ giúp viên pháp lý là cần thiết và phù hợp.
Vai trò chủ trì và trách nhiệm thực hiện công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan được giao cho các cơ quan: Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, Sở Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân cấp xã, người đứng đầu cơ sở giáo dục. Trong đó Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo cơ quan, tổ chức có liên quan xây dựng cơ chế phối hợp với Sở Giáo dục và Đào tạo trong thực hiện công tác tư vấn học đường; Sở Giáo dục và Đào tạo phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan xây dựng cơ chế phối hợp giữa cơ quan quản lý giáo dục, cơ sở giáo dục và các cơ quan, tổ chức có liên quan trong thực hiện công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học. Người đứng đầu cơ sở giáo dục chỉ đạo phối hợp với các cơ quan, tổ chức, chuyên gia, nhà khoa học… để bồi dưỡng nâng cao năng lực cho người làm công tác tư vấn học đường và việc phối hợp giữa nhà trường, gia đình và các tổ chức chính trị - xã hội, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan để thực hiện tư vấn học đường... Các cơ sở giáo dục phổ thông, trường chuyên biệt sẽ thành lập Tổ/bộ phận tư vấn học đường và công tác xã hội, thành phần gồm đại diện lãnh đạo nhà trường; thường trực tổ tư vấn (viên chức chuyên trách hoặc kiêm nhiệm tư vấn học sinh); giáo viên chủ nhiệm, giáo viên làm công tác Đoàn, Đội, nhân viên y tế trường học, đại diện cha mẹ học sinh và thành viên khác do người đứng đầu cơ sở giáo dục quyết định.
Trên cơ sở đó, để triển khai công tác tư vấn học đường có hiệu quả, trong quá trình tổ chức triển khai nhiệm vụ được giao chủ trì, khi xây dựng cơ chế phối hợp, Ủy ban nhân dân, Sở Tư pháp, các cơ sở giáo dục cần huy động sự tham gia của các tổ chức thực hiện trợ giúp pháp lý và đội ngũ trợ giúp pháp lý viên trên địa bàn thông qua một số cách thức, biện pháp phù hợp với điều kiện thực tế của địa phương. Các cơ quan, tổ chức có thể ký kết và triển khai kế hoạch phối hợp giữa Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, Chi nhánh trợ giúp pháp lý với Sở Giáo dục và Đào tạo, Ủy ban nhân dân cấp xã, cơ sở giáo dục. Ngoài ra, cũng có thể mời trợ giúp viên pháp luật tham gia chuyên gia để tư vấn về chính sách, pháp luật. Đồng thời Sở Tư pháp, Trung tâm trợ giúp pháp lý nhà nước, Chi nhánh trợ giúp pháp lý các địa phương cần tích cực, chủ động phối hợp, đề xuất Sở Giáo dục và Đào tạo chỉ đạo, hướng dẫn cấp xã, các cơ sở giáo dục phát huy vai trò của Trung tâm, Chi nhánh và huy động trí tuệ của mạng lưới trợ giúp viên pháp lý tại địa phương trong triển khai công tác tư vấn học đường và công tác xã hội trong trường học./.
Nguyễn Thị Thạo
Cục Phổ biến, giáo dục pháp luật và Trợ giúp pháp lý